Như trên, chúng ta đã thấy rằng luật nhân quả mang tính liên tục và luôn
có sự tương tác, kết hợp giữa nhiều yếu tố phức tạp với nhau. Nói về
tính chất liên tục của luật nhân quả thì mỗi một sự việc ta đã làm trong
quá khứ đều tạo ra một nghiệp nhân nhất định và liên tục tiến đến gần
hơn thời điểm kết quả của nó. Đồng thời, mỗi một hành vi ta đang làm
trong hiện tại lại tiếp tục tạo ra nghiệp nhân để hình thành những kết
quả trong tương lai. Và như vậy, dòng nhân quả cứ trôi chảy tương tục
không có bất cứ một thời điểm nào gián đoạn. Mỗi một thời điểm bất kỳ
trong đời sống của chúng ta đều là thời điểm gieo nhân và gặt quả. Hay
nói cách khác, khi ta vẫn còn trong vòng sinh tử luân hồi thì mọi tư
tưởng, hành vi của ta đều không thể ra ngoài sự chi phối liên tục của
luật nhân quả.
Chính điều này đã dẫn đến việc có nhiều khuynh hướng trái ngược nhau có
thể đồng thời xuất hiện và tạo nên một sự xung đột bên trong tâm hồn của
một người.
Trong những cuộc soi kiếp của ông Cayce, những khuynh hướng về năng
khiếu hay tánh tình của một người có thể truy nguyên từ những kinh
nghiệm trong kiếp trước. Chẳng hạn như một người kia có những khuynh
hướng về âm nhạc đã được tích lũy trong một kiếp trước, nhưng đồng thời
cũng có khuynh hướng về ngành sư phạm từ một kiếp trước nữa. Thế là
người này có cả hai khuynh hướng về hai ngành khác nhau là âm nhạc và
giáo dục.
Những khuynh hướng khác biệt này gây ra một sự xung đột trong tâm hồn,
khi người này buộc phải chọn lấy một nghề duy nhất. Ông sẽ làm nhạc sĩ
hay giáo sư? Trong nhiều năm, ông bị giày vò bởi một sự lưỡng lự phân
vân, không biết chọn lấy nghề nào. Sau cùng sự xung đột ngấm ngầm này
phải được giải quyết bằng cách dung hòa cả hai khuynh hướng, hoặc phải
từ bỏ một nghề và chỉ chọn lấy một nghề. Sự chọn lựa này đôi khi có thể
là tùy theo ý muốn của đương sự, nhưng đôi khi cũng phải phụ thuộc vào
hoàn cảnh hay các điều kiện cụ thể, chẳng hạn như nhu cầu tài chánh.
Còn có một sự xung đột khó khăn hơn nữa là khi đương sự chưa trừ bỏ được
một tật xấu cũ. Chẳng hạn, một người có thói khinh ngạo từ kiếp trước,
và trong kiếp sống đó đã từng lạm dụng quyền thế một cách độc tài đối
với người khác. Trong một kiếp sau đó, người này phải đầu thai làm một
đứa trẻ tàn tật sống trong một túp lều nghèo nàn. Thói khinh ngạo của
ông đã phải nhận lãnh quả báo, và ông đã bắt đầu có thái độ khoan dung,
ôn hòa hơn đối với mọi người. Nhưng thói khinh ngạo trong quá khứ vẫn
chưa trừ bỏ hoàn toàn và hãy còn biểu lộ một phần nào. Bởi đó trong kiếp
này, ông có hai khuynh hướng trái ngược nhau trong tâm tính. Khi thì ông
có thái độ khinh ngạo, khi thì có lòng khoan dung.
Chính đương sự cũng biết rõ điều này, và mỗi khi ông nghĩ đến tình
thương nhân loại thì ông cố gắng diệt trừ thói khinh ngạo còn tiềm ẩn
trong lòng.
Nhưng phần nhiều, người ta không ý thức được vấn đề này. Các tập hồ sơ
Cayce có chứa đựng rất nhiều trường hợp như trên, mà dưới đây là một
trường hợp rõ rệt nhất.
Một người kia có hai khuynh hướng trái ngược nhau, khi thì khép chặt,
cách biệt, lạnh lùng; khi thì lại rất hồn nhiên, cởi mở. Theo một cuộc
soi kiếp cho người này thì điều đó có nguyên nhân từ hai loại kinh
nghiệm khác hẳn nhau trong quá khứ. Trong một kiếp trước, ông là một tu
sĩ thuộc một dòng tu kín của Anh quốc, và chính kiếp sống này đã tạo cho
ông một tâm hồn khép chặt và cách biệt. Trong một kiếp trước nữa, ông là
người tình nguyện tùng chinh trong cuộc Thánh chiến thời Trung Cổ; và
kiếp đó đã giúp ông có tâm hồn cởi mở, yêu đời.
Sự trái ngược đó thường làm cho mọi người xa lánh ông, vì họ thấy khó
hiểu được vì sao một người lại có tính khí thất thường như thế; mới hôm
qua vừa vui vẻ hồn nhiên, nay đã tỏ ra thật lạnh lùng cách biệt!
Ông Aldous Huxley có thuật chuyện một tu sĩ người Ý hồi thế kỷ 17 tên là
Pierre Claver, đã hy sinh tận tụy suốt đời để phụng sự những nô lệ da
đen bị mua về từ châu Phi, thường bị dân bản địa ngược đãi và đối xử tàn
nhẫn. Vị tu sĩ này thường khuyên những người da đen hãy nhẫn nhịn và cố
gắng làm nhiều việc tốt để có một tương lai tốt đẹp hơn. Ông Huxley nói:
– Lời khuyên đó có vẻ như không đúng chỗ, nhưng biết đâu vị tu sĩ ấy có
lý, vì cho dù ở vào hoàn cảnh nào con người cũng luôn cần phải biết
chuộc lại những lỗi lầm trong quá khứ và hướng đến xây dựng một tương
lai tốt đẹp hơn.
Những sự ngược đãi, hung ác, bất công của người khác đối với ta tuy là
quả báo xấu của những hành vi bất thiện trong quá khứ, nhưng cũng có thể
được xem như những cơ hội nhắc nhở chúng ta phải biết tránh xa những
hành vi xấu ác và cố gắng nhiều hơn trong việc thực hiện các điều thiện.
Ông Huxley còn nêu ra một vấn đề rất quan trọng là đừng bao giờ nuôi cái
ảo tưởng rằng ta là người hoàn toàn trong sạch và vô tội. Đa số chúng ta
khi lâm vào những nghịch cảnh hay phải chịu đựng những nỗi đau khổ bất
công thường nghĩ rằng mình là oan ức, vô tội và phải chịu thiệt thòi,
chứ không nghĩ rằng đó là do ta đã từng gây ra những nỗi bất công và đau
khổ cho kẻ khác. Chúng ta luôn tưởng rằng mình tốt lành và vô tội. Có lẽ
là do thói kiêu căng vốn có từ nhiều kiếp trong mỗi con người.
Nhưng còn một lý do khác nữa, đó là sự lãng quên, một định luật tự nhiên
đã khiến ta quên đi mọi sai lầm và tội lỗi trong quá khứ. Một người đàn
bà nọ phàn nàn:
– Tôi luôn đối xử tốt lành với tất cả mọi người; nhưng người khác đối xử
với tôi quá tệ bạc. Con người thật là bạc bẽo và vô ơn!
Ông Cayce đã trả lời bà ấy rằng:
– Phải, bà đã hết sức tốt lành và lương thiện, nhưng đó là những biểu
hiện trong kiếp này, bởi vì bà nhận thấy rằng về phần thể chất bà không
tốt đẹp; và bà chỉ có thể thâu phục được lòng người bằng những hành động
tốt lành và vị tha. Nhưng đó chỉ là một đức tánh mà bà mới có đây thôi.
Trong một kiếp trước, bà là người có một sắc đẹp duyên dáng, sắc xảo,
mặn mà nhưng tâm địa rất độc ác! Cho nên, ngày nay bà chỉ gặt hái đúng
những gì bà đã gieo trồng trong kiếp trước. Việc bà bị đối xử độc ác và
bất công không phải là vô cớ, mà chính là quả báo của những hành vi độc
ác mà bà đã gây ra đối với kẻ khác. Bà đã trồng hoa thơm quả ngọt suốt
đời, nhưng bà chỉ hái lấy gai nhọn và trái đắng là những thứ mà bà đã
gieo trồng trong kiếp trước. Mùa gặt sau sẽ đem lại cho bà những hoa
thơm trái ngọt mà bà đã gieo trồng trong kiếp này. Trong khi chờ đợi, bà
hãy vui lòng nhận lãnh những quả đắng và gai nhọn, nhưng đừng nên thối
chí và hãy tiếp tục làm điều thiện một cách can đảm và đầy tin tưởng...
Những sự khổ đau và nghịch cảnh trong đời đều có thể xem như những cơ
hội thử thách và rèn luyện tánh tình, cho dù đó là những tai ách bên
ngoài như chiến tranh, dịch lệ, động đất, bão lụt... hoặc là những mối
xung đột ngấm ngầm trong tâm hồn.
Chỉ khi nào khoa tâm lý học nhìn nhận rằng tất cả mọi sự đau khổ đắng
cay, tai ương và nghịch cảnh của người đời đều có một ý nghĩa nhất định
trong việc giúp con người tiến bộ nhiều hơn trên con đường hướng thượng
thì ngành học thuật này mới có thể được xem là đã tiến được một bước
tiến lớn.