Hãy tin rằng bạn có thể làm được, đó là bạn đã đi được một nửa chặng đường. (Believe you can and you're halfway there.)Theodore Roosevelt
Chúng ta nên hối tiếc về những sai lầm và học hỏi từ đó, nhưng đừng bao giờ mang theo chúng vào tương lai. (We should regret our mistakes and learn from them, but never carry them forward into the future with us. )Lucy Maud Montgomery
Hãy đạt đến thành công bằng vào việc phụng sự người khác, không phải dựa vào phí tổn mà người khác phải trả. (Earn your success based on service to others, not at the expense of others.)H. Jackson Brown, Jr.
Sự toàn thiện không thể đạt đến, nhưng nếu hướng theo sự toàn thiện, ta sẽ có được sự tuyệt vời. (Perfection is not attainable, but if we chase perfection we can catch excellence.)Vince Lombardi
Con người sinh ra trần trụi và chết đi cũng không mang theo được gì. Tất cả những giá trị chân thật mà chúng ta có thể có được luôn nằm ngay trong cách mà chúng ta sử dụng thời gian của đời mình.Tủ sách Rộng Mở Tâm Hồn
Người tốt không cần đến luật pháp để buộc họ làm điều tốt, nhưng kẻ xấu thì luôn muốn tìm cách né tránh pháp luật. (Good people do not need laws to tell them to act responsibly, while bad people will find a way around the laws.)Plato
Có hai cách để lan truyền ánh sáng. Bạn có thể tự mình là ngọn nến tỏa sáng, hoặc là tấm gương phản chiếu ánh sáng đó. (There are two ways of spreading light: to be the candle or the mirror that reflects it.)Edith Wharton
Của cải và sắc dục đến mà người chẳng chịu buông bỏ, cũng tỷ như lưỡi dao có dính chút mật, chẳng đủ thành bữa ăn ngon, trẻ con liếm vào phải chịu cái họa đứt lưỡi.Kinh Bốn mươi hai chương
Điều kiện duy nhất để cái ác ngự trị chính là khi những người tốt không làm gì cả. (The only thing necessary for the triumph of evil is for good men to do nothing.)Edmund Burke
Cho dù người ta có tin vào tôn giáo hay không, có tin vào sự tái sinh hay không, thì ai ai cũng đều phải trân trọng lòng tốt và tâm từ bi. (Whether one believes in a religion or not, and whether one believes in rebirth or not, there isn't anyone who doesn't appreciate kindness and compassion.)Đức Đạt-lai Lạt-ma XIV
Trang chủ »» Danh mục »» SÁCH Y HỌC THƯỜNG THỨC »» Cẩm nang sức khỏe gia đình »» 10. MỤN TRÊN MẶT »»
a. Kiến thức chung
Những mụn nổi trên da mặt là một hiện tượng gần như xuất hiện ở mọi
người. Không chỉ ở lứa tuổi dậy thì, mụn đôi khi cũng có ở cả những
người trưởng thành, thậm chí kéo dài cho đến giai đoạn trung niên nữa.
Mụn xuất hiện khi các tuyến bài tiết chất nhờn nhỏ li ti trên da bị nghẽn
lại vì một lý do nào đó. Các tuyến bài tiết này tiết ra một loại chất
nhờn đặc biệt, giúp giữ cho da được trơn láng, bảo vệ tế bào da và giúp
giảm bớt độ bám của bụi bẩn vào da, giữ cho da có một ẩm độ thích hợp,
cũng như chống lại sự xâm nhập của vi khuẩn.
Đôi khi, các tuyến bài tiết này làm việc không bình thường. Chúng tiết
ra lượng chất nhờn nhiều hơn mức độ mà các ống dẫn có thể chuyển tải ra
bề mặt của da. Khi ấy, lượng chất nhờn thừa sẽ tích tụ dần dần dưới da.
Và như vậy hình thành những mụn nổi lên bề mặt da.
Trong tiến trình tiếp theo, một số xác tế bào chết lẫn vào trong lượng
chất nhờn tích tụ như vừa nói trên, tạo thành một hỗn hợp phức tạp hơn,
và chúng hình thành những mụn nổi có độ cứng, ta thường gọi là “cội
mụn”. Khi những cội này vẫn còn dưới da, chúng là những mụn trắng. Khi
chúng lớn dần lên và trồi ra bên ngoài bề mặt của da, chúng tạo thành
các mụn đen. Màu đen của những mụn này là do sự tích tụ của một loại sắc
tố có màu sẫm. Chính sắc tố này là tác nhân tạo thành màu da của bạn,
cũng như các vết sậm màu khi da bị phơi dưới nắng nóng.
Các em gái thông thường bắt đầu có những mụn nổi từ khoảng 11 tuổi,
trong khi các em trai thường bắt đầu ở tuổi 13. Các nhà khoa học cho
rằng ở độ tuổi này cơ thể bắt đầu sản sinh ra một lượng lớn nội tiết tố
có tên là androgen. Tuy vẫn chỉ còn là giả thuyết, nhưng người ta tin là
chính loại nội tiết tố này đã tác động vào các tuyến bài tiết chất nhờn,
làm cho chúng tiết ra lượng chất nhờn vượt quá mức thông thường. Và điều
này thúc đẩy tiến trình hình thành những mụn nổi trên da mặt.
Mức độ sản sinh ra nội tiết tố androgen ở các em trai cao gấp 10 lần so
với các em gái. Vì thế, những mụn nổi xuất hiện ở nam nhiều hơn nữ.
Nhiều trường hợp thực tế đã thấy là khả năng phát triển mụn có thể phần
nào chịu ảnh hưởng di truyền từ cha mẹ. Nói cách khác, nếu cha hoặc mẹ
bạn trước đây đã từng có nhiều mụn nổi trên da mặt, rất có thể ngày nay
bạn cũng sẽ giống như thế.
Cũng cần biết là có những loại mụn nổi khác nhau trên da người.
Loại mụn nổi thông thường nhất mà hầu hết mọi người đều có là loại mụn
ít có khả năng nhiễm trùng. Loại mụn nổi này không tạo ra vấn đề gì
nghiêm trọng, và chúng cũng không làm biến dạng da mặt nhiều lắm. Chỉ là
những vùng mụn phân bố theo từng cụm, mỗi cụm chừng đôi ba mụn nhỏ,
thỉnh thoảng nổi lên trên da mặt rồi tự biến mất đi, chẳng để lại dấu
vết gì.
Loại mụn nổi nguy hiểm hơn, nhưng may mắn là cũng ít gặp hơn, là loại
mụn liên tục phát triển, có khả năng gây nhiễm khuẩn da, và có thể bao
phủ những khoảng rộng trên da mặt, trên cổ, trên lưng, và thậm chí cả ở
vùng bụng dưới gần cơ quan sinh dục nữa. Loại mụn này có một ít mủ vàng
đục bên trong mụn, có thể để lại một vết sẹo nhỏ trên da sau khi khỏi.
Chính loại mụn này được tin là có khả năng di truyền từ cha hoặc mẹ.
Một số tác nhân thúc đẩy tiến trình hình thành các mụn nổi trên da mặt
đã được biết. Có thể là do tiếp xúc với một số loại dầu nhờn công nghiệp
hoặc hóa chất, các loại kem trang điểm hoặc xà phòng, dầu gội... Cũng có
thể một phần do sự lo lắng, căng thẳng về tâm lý.
Đối với hầu hết mọi người, làn da có mụn – đặc biệt là da mặt – không
phải là một vấn đề về sức khỏe, mà là vấn đề thẩm mỹ, gây khó chịu trong
giao tiếp. Một bạn trẻ thường không được thoải mái khi đến dự một buổi
tiếp tân với khuôn mặt đầy mụn nổi, không biết làm sao để che dấu.
Một số người cho rằng các loại thức ăn như sô-cô-la, các món ăn chiên
dầu hoặc thức uống như sô-đa, cà phê... làm sinh ra mụn nổi. Các nhà
khoa học chưa chứng minh được điều này. Tuy nhiên, quả là có một mối
quan hệ nhạy cảm giữa thức ăn và mức độ phát triển của các mụn nổi trên
da mặt. Vì thế, mỗi người cũng có thể tự lưu ý thấy những thức ăn nào có
tác động làm gia tăng các mụn nổi của mình, để tránh dùng những loại
thức ăn đó. Ngoài ra, nhiều phụ nữ cũng nhận thấy một điều là, mụn nổi
lên nhiều hơn trong giai đoạn trước và trong thời kỳ kinh nguyệt hàng
tháng của họ.
b. Những điều nên làm
– Rửa mặt bằng xà phòng mỗi ngày một hoặc hai lần. Tránh dùng các loại
xà phòng thơm, đặc biệt là xà phòng khử mùi mạnh. Chính các loại xà
phòng này sẽ rửa sạch đi lớp dầu nhờn quý giá vốn được tạo ra để bảo vệ
cho da mặt của bạn, và điều này tất nhiên là dẫn đến phát triển thêm
nhiều mụn nổi hơn nữa. Nên dùng các loại xà phòng khử trùng nhẹ, vì
chúng giúp làm sạch da mà không gây hại. Làm sạch da mặt một cách thật
nhẹ nhàng, không chà xát mạnh. Thường thì việc chà xát mạnh chính là một
trong các nguyên nhân chính làm tăng nhanh các mụn nổi.
– Hạn chế tối đa việc sử dụng các loại mỹ phẩm dùng cho da mặt. Nhiều
loại mỹ phẩm khi bôi lên thường làm bít các lỗ nhỏ li ti trên da mặt, và
vì thế xúc tiến nhanh tiến trình tạo ra mụn. Nếu bắt buộc phải sử dụng,
thì nên chọn những loại có dạng nước, tốt hơn là những loại dạng kem
hoặc chất dầu. Lớp mỹ phẩm dùng trên da mặt càng mỏng càng tốt, vì chúng
sẽ để cho da bài tiết được tốt hơn. Ngay khi đã qua thời gian cần thiết
– chẳng hạn vừa xong một buổi tiếp tân – hãy rửa sạch ngay da mặt với xà
phòng và nước.
– Đừng cố nặn sạch ra các mụn nổi trên da mặt. Thực tế thì việc này
chẳng giúp làm bớt mụn đi chút nào, mà còn có thể tạo thành những vết
sẹo lẽ ra không có.
– Trong các tư thế ngồi xem ti-vi, đọc sách, hoặc học bài, tránh cách
ngồi chống tay lên cằm hoặc tựa khuôn mặt lên bất cứ một phần nào đó của
cánh tay. Những tư thế này ngăn cản sự bài tiết thông thoáng của da mặt,
tạo điều kiện phát sinh mụn dễ dàng hơn.
– Tránh một số những thức ăn mà nhiều người tin là làm tăng thêm mụn,
như các loại thức ăn hoặc thức uống có chứa sô-cô-la, caffeine.
– Uống thật nhiều nước lọc – có thể lên đến 7 hoặc 8 ly lớn mỗi ngày.
Lượng nước thừa đưa vào cơ thể sẽ giúp làm sạch mọi thứ, ngăn ngừa tiến
trình hình thành mụn. Uống nhiều nước là điều tốt cho da bạn, thậm chí
còn có ích cho mái tóc nữa.
– Một số người cho rằng ánh nắng mặt trời với cường độ vừa phải có thể
giúp làm sạch da, và do đó giảm bớt việc sinh ra các mụn nổi. Điều này
chưa được chứng minh, nhưng một điều khác cần biết ở đây là ánh sáng mặt
trời, thậm chí cả nhiệt độ cao nữa, là những tác nhân kích thích việc
gia tăng mức độ tạo thành chất nhờn của các tuyến bài tiết dưới da. Như
vậy, chúng có thể đẩy nhanh tiến trình tạo thành mụn nổi, thay vì là
giảm đi.
– Nếu bạn đang dùng các loại thuốc ngừa thai hoặc một loại thuốc kích
thích nào đó theo chỉ định của bác sĩ, đôi khi việc nổi mụn lên là một
trong các tác dụng phụ của các loại thuốc đó. Bạn có thể đề nghị bác sĩ
– nhớ là không được tự ý – xem xét việc chuyển sang dùng một loại thuốc
khác hơn nếu tác dụng phụ của loại thuốc đang dùng quá mạnh.
– Đối với phụ nữ, khi nhận ra hiện tượng gia tăng các mụn nổi vào thời
kỳ kinh nguyệt mỗi tháng, cách tốt nhất là chấp nhận hiện tượng ấy mà
thôi. Can thiệp bằng thuốc men để điều chỉnh mức độ nội tiết tố – nhờ đó
có thể làm giảm việc tạo thành các mụn nổi – là một biện pháp nguy hiểm
và thiếu khôn ngoan. Điều bạn thực sự có thể làm được là nên uống thật
nhiều nước lọc, càng nhiều càng tốt, và giữ sạch bề mặt da trong suốt
thời kỳ này.
– Một số loại thuốc điều trị bệnh được biết là có tác dụng phụ làm gia
tăng việc nổi mụn. Nếu bạn rơi vào trường hợp này, có thể trình bày với
bác sĩ để xem xét việc đổi sang dùng một loại thuốc khác.
– Có nhiều loại kem trị mụn đã qua kiểm nghiệm và được phép bán rộng rãi
không cần phải theo toa bác sĩ. Có thể chọn dùng một trong những loại
này. Thường thì chúng la những hợp chất có chứa benzoyl peroxide,
sulfure hay acid salicylic, là những chất rất hữu hiệu trong việc giảm
tiến trình hình thành mụn.
– Cố tránh những nguyên nhân gây lo lắng, căng thẳng về tâm lý, vì chúng
có thể thúc đẩy việc tạo thành nhiều mụn nổi. Tuy nhiên, không phải bao
giờ bạn cũng làm được điều này. Nếu bạn buộc phải trải qua những điều
kiện không may như thế, có thể áp dụng một trong nhiều phương pháp giảm
căng thẳng như tập thể dục, nghe nhạc nhẹ, đọc sách, hoặc thậm chí cầu
nguyện theo tín ngưỡng của bạn. Tuy nhiên, nếu bạn có thể ngăn ngừa hoặc
tránh né các nguyên nhân gây lo lắng, căng thẳng thì vẫn là giải pháp lý
tưởng nhất.
– Nếu những vùng mụn trên da lớn, phát triển mạnh làm biến dạng da, bạn
có thể cần đến ý kiến hoặc sự can thiệp của một chuyên gia về da liễu.
Dùng thuốc đúng theo chỉ định để bảo vệ da có thể sẽ giúp bạn tránh được
nhưng vết sẹo để lại trên bề mặt da.
DO NXB LIÊN PHẬT HỘI PHÁT HÀNH
Mua sách qua Amazon sẽ được gửi đến tận nhà - trên toàn nước Mỹ, Canada, Âu châu và Úc châu.
Quý vị đang truy cập từ IP 3.141.45.29 và chưa ghi danh hoặc đăng nhập trên máy tính này. Nếu là thành viên, quý vị chỉ cần đăng nhập một lần duy nhất trên thiết bị truy cập, bằng email và mật khẩu đã chọn.
Chúng tôi khuyến khích việc ghi danh thành viên ,để thuận tiện trong việc chia sẻ thông tin, chia sẻ kinh nghiệm sống giữa các thành viên, đồng thời quý vị cũng sẽ nhận được sự hỗ trợ kỹ thuật từ Ban Quản Trị trong quá trình sử dụng website này.
Việc ghi danh là hoàn toàn miễn phí và tự nguyện.
Ghi danh hoặc đăng nhập