Trong khu vực náo nhiệt nhất của thành Xá Vệ có một cửa tiệm bán hàng
rất đặc sắc, lớn rộng thênh thang, trong ấy hàng hóa chất cao như núi,
người mua kẻ bán vào ra nườm nượp, thật là một quang cảnh phồn thịnh, ai
cũng biết đây là một cửa tiệm rất giàu sang phát đạt.
Mỗi ngày bà chủ tiệm chưng diện diêm dúa để tiếp khách, thái độ của bà
kiêu sa đài các khiến cho trong hàng nữ lưu rất nhiều người hâm mộ bà.
Hôm đó, có một người khách hàng kỳ quái bước vào cửa, không nói không
rằng, tự tay bưng một cái ghế đến sát gần bà chủ ngồi xuống. Tuy không
vui nhưng đối với khách bà đâu dám chểnh mảng, vì thế bà vẫn phải cúi
thấp người xuống chào. Có ai ngờ khách chẳng trả lời tiếng nào, chỉ chăm
chăm nhìn bà mỉm cười. Bà chủ cảm thấy hơi bất mãn, và cũng sợ đây là
một người thô lỗ có tâm bất thiện không biết từ đâu lại, nên nghiêm sắc
mặt mà hỏi:
– Thưa ông đến đây có việc gì?
Khách vẫn chẳng trả lời, mà còn nhìn bà một cách thân thiện hơn, nụ cười
mang một ý nghĩa sâu sắc hơn, giống như nụ cười đồng lõa giữa hai người
đã từng quen biết nhau nhiều.
Trong lúc bà chủ đang lo lắng tìm cách đối phó, cặp mắt của khách bỗng
thình lình hướng về một đứa bé đang đứng bên cạnh bà và mỉm cười lễ độ
gật đầu chào. Đó là con trai của bà, mới lên sáu tuổi, tay cầm một chiếc
trống nhỏ chơi đùa say sưa.
Lúc ấy từ bên ngoài vọng vào tiếng chiêng, tiếng trống, cùng tiếng người
cười nói huyên náo ầm ĩ. Thì ra đó là một đoàn người hàng ngũ chỉnh tề
đi ngang qua cửa tiệm, tay đánh trống miệng thổi kèn, và ở hàng cuối là
một con lợn lông lá bị cạo nhẵn nhụi sạch sẽ, cổ đeo giải lụa đỏ, được
khiêng lên cao. Khách trong tiệm ai cũng chạy ra xem, người khách quái
lạ ban nãy cũng đưa mắt ra ngoài nhìn, rồi bỗng buông một tiếng thở dài
ai oán. Những người khách khác xem xong thì trở vào, đồng thanh trầm trồ
khen ngợi.
Nguyên do là cách đó không xa, có một người con chí hiếu, nhân sinh nhật
cha mới đặc biệt giết ba con thú vật cúng tế thần linh, cầu nguyện cho
cha được sống lâu mạnh khoẻ. Vị quái khách nghiêng tai lắng nghe mọi
người bàn tán, rồi bỗng nhiên phá lên cười to như điên như cuồng, khiến
mọi con mắt đều đổ dồn về ông. Đến đây thì bà chủ không chịu nổi nữa,
gằn giọng hỏi:
– Ông là ai?
– Sao? Bà không nhận ra tôi ư? Tôi là bạn thân của bà đây! Bà thật sự
quên tôi rồi sao?
Quái khách vừa hỏi vừa cười ha hả. Bà chủ nghe thế thì tim gan đã muốn
nổ tung lên rồi, sắp nổi cơn lôi đình thì người quái khách lại cười to
hơn và nói:
– Ha ha! Thật là vui! Các người toàn là cố nhân gặp nhau, vui quá thì
thôi, ha ha!
Quái khách lại cười một tràng dài, rồi bỗng nghiêm mặt nói rằng:
– Đúng rồi, bà không thể nhận ra tôi được, cha của bà mà bà còn không
nhận ra nữa là, nói gì đến tôi! A! Người đời thay đổi đảo điên, thật
đáng thương xót...
Ông thở một hơi dài rồi nói bằng một giọng bi ai:
– Chắc chắn bà không thể tưởng tượng nổi rằng đứa bé đang đứng bên cạnh
bà là người cha quá cố của bà. Lúc còn sống, cha bà không biết gì về
nhân quả, chẳng rõ việc đạo lý nên đã tạo rất nhiều ác quả, chết rồi
sinh vào thai trâu, sống 16 năm chịu đòn roi nhục nhã nhưng vẫn chưa
tiêu trừ hết nghiệp tội, nên sau đó còn bị lột da làm trống cho người ta
đánh, lúc ấy mới coi như đã trả xong nợ tội. Khi làm súc sinh không tạo
nghiệp chướng nên được sinh lại trong loài người, chính lúc đó bà hoài
thai và cũng vì hai người còn chút duyên nghiệp với nhau nên ông mới
sinh vào nhà của bà. Bà xem kìa, cái trống trong tay đứa bé, chính là
làm bằng tấm da trâu của cha bà lúc trước!
Người quái khách nói tới đây thì ngừng lại nhìn bà chủ. Bà vẫn chưa
nguôi giận, song nghe những lời khách nói thì cũng cảm thấy bán tín bán
nghi.
– Tôi không hề có chút ác ý nào cả. Trong đời quá khứ bà và tôi là đôi
bạn rất thân, nhưng vì tôi hạ thủ công phu nhiều hơn bà nên kiếp này có
được chút thần thông. Chúng sinh trong lục đạo thật quá là đáng thương,
thí dụ như bà và đứa bé con của bà, hoặc con của bà và tấm da trâu làm
trống cho nó chơi, hoàn cảnh nào cũng quá sức thương tâm! Hay là như vị
hiếu tử mà lúc nãy ai cũng khen ngợi, giết một con lợn để cầu cho cha
thêm tuổi thọ, nhưng có ngờ đâu rằng mình đã trồng cho cha gốc rễ của
tội ác sâu dày? Con lợn sẽ chết vì cha của ông ta, thì sẽ có một ngày
nào đó cha ông ta sẽ vì con lợn mà chết. Mạng phải thường mạng, như vậy
thì hiếu hạnh tìm đâu ra trong việc đó? Chúng sinh ngu si không hiểu lý
đạo nên mới tạo thành những quan hệ kỳ dị điên đảo với nhau như thế. Vì
tình bạn xưa kia giữa bà và tôi, tôi đặc biệt đến đây nói với bà rằng,
vinh hoa phú quý trên thế gian như lửa xẹt, như ánh chớp, trong nháy mắt
đã không còn, không nên tham luyến những thứ ấy. Trái lại hãy tu trì Ngũ
giới, Lục độ, mau thoát ra khỏi sáu đường ô trược.
[11]
Tôi đi đây, có lẽ chúng ta còn có duyên gặp lại nhau một lần nữa, mong
bà hãy suy nghĩ cho chín chắn.
Quái khách nói thao thao bất tuyệt như thế xong, không ai thấy ông bước
ra ngoài đường, chỉ thấy ông đứng dậy tiến ra phía cửa rồi thì chẳng còn
thấy bóng dáng đâu nữa.
Bà chủ ngây người ra tại chỗ, như bị rơi xuống một vùng sương mù dày
đặc.
Từ đó, bà chủ thay đổi thái độ hoàn toàn, bà không còn thích chưng diện
như xưa, mặc thì quần áo không làm cho kẻ khác chú ý, ăn thì chỉ ăn rau
cải, sáng tối tự giam mình thật lâu trong một điện Phật nhỏ. Người làm
công trong tiệm cũng như bạn bè thân thích của bà ai cũng ngạc nhiên
trước những thay đổi ấy. Vì ngu si nên họ tự hỏi, không hiểu sao bà lại
biến thành một người quá xuẩn ngốc như thế, có tài sản mà không chịu
hưởng thụ!
Một tháng sau, người làm công trong tiệm nói với bà rằng có một người ăn
mày rất xấu xí, tự xưng là bạn thân của bà đến xin gặp. Bà chủ nghĩ rằng
người quái khách đã trở lại, vội bước ra xem, nhưng không phải là người
ấy.
– Không! Tôi không biết ông!
Nói xong bà xoay lưng bỏ đi. Người kia cười lớn:
– Ha ha! Mới có một tháng thôi mà đã không nhận ra tôi rồi, huống chi là
cách nhau một kiếp tái sinh! Được! Chỉ cần bà tiếp tục tinh tiến như vậy
hoài thì việc liễu sinh thoát tử có thể trong tầm tay!
Bà chủ đang toan bước vào trong tiệm, nghe những lời ấy thì vội vàng
xoay lại, nhưng người hành khất xấu xí đã biến mất tự bao giờ, chỉ còn
âm thanh lời nói như còn vang vọng lại.
Khoảng hơn 10 năm sau, bà chủ bỏ nhà ra đi, chỉ đem theo đứa con trai
của mình, bỏ lại rất nhiều tài sản cũng như rất nhiều người thương tiếc,
ngậm ngùi. Nhưng người đời không ai biết rằng chính bà đã thực sự tỉnh
ngộ và chọn đi theo con đường giải thoát.
Thật ra, người khách quái dị ấy là ai vậy? Đó chính là một trong những
tiền thân của đức Phật Thích Ca, lúc còn trên đường tu tập chưa chứng
được Phật quả.