Bài này của một nhà sư đời Hậu Hán bên Trung Nguyên soạn, khoảng thế kỷ
thứ hai theo Dương lịch, đã mất tên.
Mười giới của sa-di ni thật ra không khác với mười giới của sa-di. Tuy
nhiên, bài này được soạn với ý khuyến khích, sách tấn việc trì giới, nên
chúng tôi cũng đưa vào để giúp ích thêm cho người muốn tu học.
1. Giới đầu tiên của sa-di ni là không được giết hại sanh mạng. Hãy
thương yêu muôn loài như cha mẹ thương con, mở rộng lòng thương đến hết
thảy các loài động vật lớn nhỏ, xem như con ruột của mình. Thế nào gọi
là không giết hại? Phải tự phòng hộ cả ba nghiệp thân, miệng và ý. Không
được tự tay mình giết hại hoặc chỉ bảo, sai khiến người khác giết hại.
Không được ăn thịt những con vật mà mình nhìn thấy hoặc nghe biết, hoặc
có nghi ngờ về sự giết hại chúng, hoặc người khác đã giết hại chúng là
vì mình.
Sa-di ni phải cẩn thận ngay cả trong lời nói của mình. Không được nói
việc muốn giết hại, muốn trả thù, hoặc nói rằng giết hại là thích thú,
khoái chí, hoặc khen chê bình phẩm con vật này là ốm, con vật kia là
mập, nhiều thịt ít thịt, hoặc thịt ngon thịt dở... Trong ý cũng không
được nghĩ đến những chuyện như vậy. Hãy thương tưởng chúng sanh như
thương chính thân mình, như cha mẹ, con cái của mình. Hãy hết lòng mà
cầu đạo Đại thừa giải thoát. Đó là giới đầu tiên của sa-di ni.
2. Giới thứ hai của sa-di ni là không được trộm cắp. Không được lấy của
ai dù là những vật nhỏ nhặt, ít giá trị nhất. Chủ nhân không tự ý cho
mình thì không được lấy. Miệng cũng không được nói đến, tâm ý không nghĩ
đến những chuyện trộm cắp. Mắt không mê đắm theo hình sắc, tai không mê
đắm theo âm thanh, mũi không mê đắm theo mùi hương, lưỡi không mê đắm
theo vị ngon ngọt, thân không mê đắm y phục tốt đẹp, tâm không mê đắm sự
tham muốn. Đối với sáu điều ấy đều không mê đắm thì có thể đứng vững, tự
làm chủ được mình bằng trí tuệ sáng suốt, như vậy gọi là không mắc vào
tội trộm cắp. Đó là giới thứ hai của sa-di ni.
3. Giới thứ ba của sa-di ni là không được phạm vào chuyện dâm dục. Như
thế nào gọi là không được phạm vào dâm dục? Phải một lòng trong sạch.
Thân không làm chuyện dâm dục, miệng không nói lời dâm ô, cho đến trong
tâm cũng không nghĩ đến. Tự giữ mình trong sáng, như gió thổi giữa hư
không, không gì vướng mắc được. Thân không làm, mắt không nhìn đến, tai
không nghe, mũi không ngửi, miệng không nói, tâm không tưởng đến, tất cả
đều xa lìa chuyện dâm dục. Hãy quán xét thân này chẳng qua chỉ là tứ đại
giả hợp. Trong tứ đại ấy, đất nước gió lửa đều chẳng có món nào thật sự
là ta, là người, không có cả thọ mạng, vậy chấp vào đâu mà có sự dâm
dục, chấp vào đâu mà vướng mắc? Tâm ý luôn hướng đến Không, Vô tướng,
Nguyện. Đó là giới thứ ba của sa-di ni.
4. Giới thứ tư của sa-di ni là không được nói hai lưỡi, nói lời độc ác.
Phải nói những lời ôn hòa, hiền hậu. Không thấy đừng nói là thấy, không
nghe đừng nói là nghe, thấy điều ác chớ nên truyền bá, nghe điều ác chớ
nên lập lại. Phải thẳng thắn mà tránh xa những lời độc ác, thường làm
theo bốn tâm từ, bi, hỷ, xả. Không nói những lời sai quấy. Nói ra lời
nào đều là việc đạo, không được bàn luận chuyện thế sự, chính sự. Thường
ngợi khen kinh pháp, giới pháp chính của Bồ Tát, tâm chí hướng theo Đại
thừa, chẳng phải vì những việc học hỏi nhỏ nhặt, nên thường làm theo bốn
tâm vô lượng. Đó là giới thứ tư của sa-di ni.
5. Giới thứ năm của sa-di ni là không được uống rượu. Chẳng những không
được nghiện rượu, mà cũng không được nếm thử rượu nữa. Rượu dẫn đến rất
nhiều lỗi lầm. Rượu làm cho bại hoại phong hóa, tan rã gia đình, nguy
hại đến sức khỏe và mạng sống của bản thân, muốn đi bên này lại đến bên
kia, muốn nắm vật này lại cầm vật nọ; mất hẳn chủ ý, không thể tụng
kinh, không thể thờ kính Tam bảo; khinh thầy, bỏ bạn, bất hiếu với cha
mẹ; tâm ý bế tắc, kéo dài sự ngu muội mãi mãi, không thể thấy được đạo
lớn, tâm ý không có nhận thức. Vì vậy nên không được uống rượu, chỉ mong
muốn sao cho lìa khỏi được năm ấm, năm dục, năm triền cái, chứng đắc năm
thần thông, vượt qua năm nẻo. Đó là giới thứ năm của hàng sa-di ni.
6. Không được giữ lấy các loại hoa và hương thơm để tự xông ướp, trang
sức, làm thơm làm đẹp cho mình. Các thứ quần áo, giày dép, chăn màn của
mình dùng, đều không được tô điểm bằng năm màu chính để cho tăng phần
đẹp đẽ. Không được dùng các loại y phục, trang sức quý giá như gấm vóc,
tơ lụa, vòng vàng, chuỗi ngọc... cũng không được nhìn ngắm những thứ ấy.
Phải mặc y phục theo đúng pháp bằng vải thô xấu, nhuộm những màu xấu xí
vào. Khi đi ra ngoài thì phải cúi mặt xuống mà đi. Trong lòng mong muốn
trừ bỏ sáu điều nguy hại thì phải lấy giới hạnh làm hương thơm, lấy việc
cầu tụng pháp mầu sâu thẳm làm của cải quý giá, cầu được Ba mươi hai
tướng tốt làm chuỗi ngọc trang sức, lấy việc vun trồng các vẻ đẹp oai
nghi của thân làm trang phục che chở cho mình. Nguyện được sáu phép thần
thông không ngăn ngại, lấy sáu pháp ba-la-mật mà dẫn dắt cho người khác,
đó là giới thứ sáu của sa-di ni.
7. Giới thứ bảy của sa-di ni là không được ngồi, nằm trên ghế cao,
giường rộng có khảm bạc vàng và bao phủ bằng gấm vóc quý giá đủ màu.
Không được nghĩ đến hoặc chỉ bảo, sai khiến người khác tìm cách để có
những giường, ghế tốt đẹp, chiếu, gối, màn, quạt có tô điểm đẹp đẽ đủ
màu. Không được mang những vòng nơi cánh tay, nhẫn trong ngón tay. Những
món quý là chánh trực, đức tin, giới hạnh, đức tàm quý, bố thí, học
rộng, trí tuệ, một lòng chuyên cần thường cầu chánh định; phải lấy những
món ấy mà làm giường chiếu của mình, lấy tâm không dao động, sự sáng
suốt tự nhiên mà làm chỗ ngồi. Bảy giác chi kiên định không lay chuyển,
chí hướng về nơi tâm đạo. Đó là giới thứ bảy của sa-di ni.
8. Giới thứ tám của sa-di ni là không được nghe ca hát, đàn, trống, sáo,
phách các thứ âm nhạc. Không tự mình phạm vào, cũng không được chỉ bảo,
sai khiến người khác làm. Thường tự tu thân, làm theo chánh pháp, không
phạm vào tà hạnh. Một lòng nương theo Phật, lấy việc tụng kinh, thực
hành chân chánh làm niềm vui trong đạo pháp của mình, không chạy theo
những thú vui thế tục. Nghe kinh suy xét hiểu thấu nghĩa mầu. Khi không
có bệnh thì không được ngồi lên các thứ xe cộ. Nên nghĩ đến sự thanh
thản nhẹ nhàng khi đạt được tám loại thần thông chẳng thể nghĩ bàn, xem
đó là xe cộ dùng để vượt qua tám nạn. Đó là giới thứ tám của sa-di ni.
9. Giới thứ chín của sa-di ni là không được tích lũy, chứa giữ những vật
quý báu. Không được tự mình lấy, cũng không được chỉ bảo, sai khiến
người khác lấy. Thường tự mình phải chuyên cần, tinh tấn, lấy đạo pháp
cho là quý báu, lấy kinh điển cho là cao trổi, lấy ý nghĩa cho là mầu
nhiệm, lấy việc hiểu rõ ba môn giải thoát: Không, Vô tướng, Vô nguyện
làm căn bản, thẳng đến ba cửa giải thoát ấy, chẳng cầu sự tham dục. Lòng
chỉ cầu được xa lìa chín sự phiền não, an trụ rất lâu trong đạo pháp
không có giới hạn cùng tột, mà cũng là không có chỗ trụ. Đó là giới thứ
chín của sa-di ni.
10. Giới thứ mười của sa-di ni là không được ăn trái giờ. Thường phải ăn
đúng giờ, không được để quá. Khi đã qua giờ ngọ rồi không được ăn nữa.
Cho dù có món ngon đến đâu cũng không ăn, lại cũng không chỉ bảo, sai
khiến người khác phạm vào, thậm chí tâm ý cũng không được nghĩ đến. Cho
dù có món ăn ngon tột bật tự nhiên được mang đến cũng không ăn. Dù những
người quyền cao chức trọng mà quá giờ đến cúng dường món ăn cũng không
ăn. Dù cho phải chết cũng chẳng phạm giới này. Thường suy nghĩ đến việc
thiền định, còn hết thảy món ăn thức uống chỉ cần vừa đủ để nuôi sống mà
thôi. Phải cầu hiểu hết những điều sâu xa, đạt tới mọi chí nguyện, chứng
đắc Mười lực, lấy đó làm món ăn thức uống của mình. Đó là giới thứ mười
của sa-di ni.
° ° °
Sa-di ni đã thọ mười giới rồi, nguồn đạo tư duy được thuần thục. Có thể
giữ trọn vẹn được mười điều này thì cho đến năm trăm giới cũng tự nhiên
đầy đủ.