Lúc ban đầu, Phật Đỉnh Sơn không có chùa chiền, chỉ có một cái đình bằng
đá nhỏ xíu. Trong am Duyệt Lĩnh có một chú sa di tên là Viên Huệ vừa
đúng 15 tuổi. Mỗi ngày chú đều trèo lên Phật Đỉnh Sơn đốn củi. Từ sáng
sớm chú đã lên tới đỉnh núi, trời tối mịt mới trở về am, trong ngày khi
mệt thì ngồi nghỉ trong cái đình bằng đá, cứ thế mãi không bao giờ gián
đoạn.
Có một buổi trưa nọ trời oi bức lạ thường, Viên Huệ ngồi trong đình hóng
mát, ngẩng đầu lên nhìn ra xa, thấy trên mặt biển mây trời sắc màu lộng
lẫy thật là huy hoàng. Một đoàn chim biển từ xa bay đến, xoay tròn trên
Phật Đỉnh Sơn thật lâu như không muốn rời xa. Ngắm những cảnh tượng ấy,
Viên Huệ như có ý nghĩ riêng tư gì, chú nghĩ:
– Phật Đỉnh Sơn đối diện với biển rộng, đẹp như tiên cảnh, giá như xây
được mái chùa trên này thì không những hấp dẫn được hàng vạn hàng ngàn
du khách hành hương mà còn có thể tăng thêm phần tráng lệ cho Nam Hải
Phật quốc này.
Ý nghĩ này như mọc rễ trong tâm chú, thế là chú vội vàng thu xếp gánh
củi rồi gấp rút trở về am Duyệt Lĩnh, mới vào cửa đã nói ầm lên:
– Sư Phụ, con đã thấy ánh sáng của Phật trên Phật Đỉnh Sơn! Đó là một
mảnh đất lành, mình phải cất ngôi chùa lớn trên ấy mới được!
Vị hoà thượng đương gia không đồng ý, đáp rằng:
– Tuy Phật Đỉnh Sơn quả thật là một vùng đất quý, nhưng dễ gì mà cất
ngôi chùa lớn trên ấy? Nào ngói, nào gạch, nào gỗ, lấy ở đâu ra?
Viên Huệ chớp chớp mắt trả lời:
– Đệ tử nguyện đi bốn phương hoá duyên.
Vị hòa thượng già nhìn Viên Huệ, vừa tò mò lại vừa cảm thấy buồn cười,
bèn nói bừa rằng:
– Con mà hóa duyên xây được chùa thì thầy nguyện sẽ nhóm lửa thổi cơm
cho con làm trụ trì trong ba năm.
Viên Huệ liền xin thầy một bộ cà sa cũ và một cái mõ, rồi rời Phổ Đà Sơn
lên đường đi hóa duyên.
Qua biển rồi, chú lênh đênh vượt suối băng ngàn, lên thác xuống ghềnh,
ngày đi đêm nghỉ, đi hết 6 tháng mới đến tỉnh Phúc Kiến.
Một hôm, chú đi theo con đường mòn khúc khuỷu, băng qua một quả núi,
quẹo qua một chỗ ngoặt thì đột nhiên thấy một ngôi làng, đằng trước là
biển, đằng sau là một dãy núi cao. Chú đi nghe ngóng một hồi thì biết
rằng trong làng có một ông tài chủ giàu có, mẹ ông là tín đồ Phật giáo,
ăn chay niệm Phật đã lâu năm. Viên Huệ mừng rỡ, ba chân bốn cẳng chạy
đến trước cửa nhà tài chủ, nhắm mắt đứng thẳng, gõ mõ không ngừng tay.
Tài chủ nghe tiếng mõ bèn ra cửa xem, thấy một chú sa di vừa nhỏ con vừa
nhỏ tuổi, mặc một bộ cà sa vừa dài vừa rộng lại vừa cũ kỹ, trên lưng
cõng cái mõ bằng gỗ vừa to lại vừa nặng, bộ dạng thật khôi hài, ai thấy
cũng phải buồn cười. Ông bèn hỏi:
– Chú tiểu ơi, chú xuất gia ở chùa nào, hóa duyên gì, và đọc kinh nào
rồi?
Viên Huệ chắp tay vái chào, cười đáp một cách chân thành:
– Xuất gia ở Quán Âm miếu, miếu ở Phổ Đà Sơn, miệng tụng kinh Di Đà, xin
thí chủ bố thí kết duyên lành!
Tài chủ nghe xong, kêu người bưng ra bát cơm chay và mời:
– Từ Phổ Đà Sơn đến đây đường xa thăm thẳm, mời chú dùng bát cơm chay
này cho đỡ đói, nghỉ ngơi một chút rồi hãy tiếp tục đi!
Viên Huệ nhìn bát cơm chay, lắc đầu mà rằng:
– Ngài Quán Âm hiển linh, phóng ánh sáng chiếu lên Phật Đỉnh Sơn, thí
chủ có duyên xin ủng hộ chút gỗ để xây chùa!
Tài chủ nghe chuyện ủng hộ gỗ xây chùa thì trong lòng không vui, bèn lắc
đầu bỏ đi.
Viên Huệ đã quá hoan hỉ lúc mới đến hóa duyên, ngờ đâu tài chủ không cho
gì cả nên cảm thấy trong lòng lo lắng. Chú chớp mắt, trong đầu nghĩ ra
một kế, bèn làm như thái độ của tài chủ chẳng hề làm cho chú quan tâm
chút nào. Chú ngồi xuống xếp bằng, và ra sức bình sinh gõ mõ “cốc, cốc”
vang lừng.
Tiếng gõ mõ làm kinh động bà mẹ già của tài chủ. Bà lão này chuyên ăn
chay niệm Phật, đã lâu muốn đến Phổ Đà Sơn hành hương một chuyến nhưng
chỉ vì bị con trai ngăn trở nên chưa đi được. Vì vậy bà cứ u uất trong
lòng, sầu não lâu ngày nên sinh căn bệnh kỳ lạ. Nay bỗng nghe tiếng mõ,
liền hối a hoàn ra cửa xem đó là chuyện chi. Nghe nói đó là một chú tiểu
từ Phổ Đà Sơn tới, bà lên tinh thần ngay, đứng dậy ra cửa tiếp đón.
Viên Huệ thấy bà lão từ trong nhà bước ra, cách ăn mặc của bà làm cho
chú đoán được ngay rằng đây là mẹ của tài chủ. Chú khoan thai đứng dậy,
miệng lẩm bẩm:
– Tin Phật phải thành tâm! Thành tâm Phật mới linh!
Nói xong, chú quày quả bỏ đi.
Bà cụ vội vàng gọi lại:
– Chú tiểu ơi, trở lại đây! Chú tiểu ơi, trở lại!
Viên Huệ nghe tiếng kêu, không những không trở lại mà đi càng lúc càng
mau rồi mất hút trong nháy mắt. Bà cụ lo lắng, cảm thấy lồng ngực như bị
thắt nghẹn, đôi chân mềm nhũn và ngã nhào xuống đất. Tài chủ thấy vậy,
vội vàng bồng mẹ già trở về phòng, nào xoa ngực, nào đấm lưng, cứ thế
thật lâu bà lão mới từ từ hồi tỉnh lại, miệng cứ kêu lên “Phổ Đà Quán
Âm! Phổ Đà Quán Âm!”
Hôm ấy, người nhà của tài chủ ai cũng lo mời thầy, sắc thuốc, bận rộn
cho đến nửa đêm. Đúng lúc bà lão sắp chợp mắt ngủ thì đột nhiên từ rừng
cây trên núi sau nhà vọng lại âm thanh một hồi mõ dòn tan. Bà lão ngồi
nhổm dậy, lắng tai chăm chú nghe. Nghe một hồi lâu, bà cười khúc khích,
mãi cho đến khi trời tảng sáng, tiếng mõ dừng bặt thì bệnh tình của bà
lại tái phát.
Sự kiện như thế kéo dài liên tục ba ngày ba đêm. Tài chủ hoảng hốt, đành
đi kiếm Viên Huệ. Nhưng kiếm khắp cùng, từ trên núi xuống đến thung
lũng, kiếm cũng không ra tăm tích của chú.
Thật ra, cái hôm Viên Huệ bỏ đi rồi, chú bèn trốn trong một cái động đá
trên núi, chờ tới nửa đêm mới ra khỏi động, đến khu rừng sau nhà tài chủ
ngồi gõ mõ không ngừng, ngày nào cũng thế. Nay chú thấy tài chủ đưa
người đi tìm mình thì cố ý lãng tránh, đi đường vòng lẻn vào nhà tài
chủ, đứng trước giường bệnh ra sức gõ mõ nữa.
Bà lão mở bừng đôi mắt ra nhìn, thấy chú tiểu của Phổ Đà Sơn ngày nào
thì hoan hỉ vô cùng, bệnh tình thuyên giảm rất nhiều. Bà nhất định cho
rằng Viên Huệ là Quán Âm sống, nên vừa đốt hương vừa hứa lễ tạ ơn, luôn
mồm nguyện cúng gỗ xây chùa. Khi bà lão khấn hứa như thế và cúng dường
chú rồi thì như uống được thuốc tiên, chỉ mấy ngày sau là hoàn toàn khỏi
căn bệnh kỳ quặc kia. Tài chủ thấy Phổ Đà Quán Âm quả có linh nghiệm
thật, cũng đồng ý ủng hộ.
Viên Huệ bó mớ gỗ đã hóa duyên được lại thành từng bè và thuận theo dòng
nước mà chở về Phổ Đà Sơn. Tuy nhiên Phật Đỉnh Sơn trên núi cao, đường
đi lại hẹp, gỗ thì vừa thô vừa dài, làm sao đem số gỗ ấy lên núi được
đây? Chính đương lúc Viên Huệ đang nhìn đống gỗ to lớn ấy một cách ưu
sầu thì bỗng nhiên gió nổi lên, mây cuồn cuộn, một lớp sương mù u ám bao
phủ cả mặt biển rộng. Viên Huệ thấy thế tự bảo:
– Thôi chết rồi, thuyền đánh cá trên biển lâm nguy rồi!
Chú lo sợ quá, phăng phắc trèo một mạch lên Phật Đỉnh Sơn, và trên vách
đá cheo leo của Bồ Tát Đỉnh, chú thu một đống củi thật lớn nhóm lửa lên.
Chỉ trong chớp mắt, lửa bốc lên phừng phực trên đỉnh núi chiếu khắp bốn
phương, từ xa cũng nhìn thấy, giống như một ngọn đèn trời vậy.
Lúc ấy những chiếc thuyền chài đang lạc hướng thấy trên núi có một ngọn
đèn đỏ, ai cũng nghĩ rằng đó là Bồ Tát Quán Âm treo đèn trời để dẫn
đường cho đám thuyền chài trở về đúng hướng. Không bao lâu, đám thuyền
chài trên biển nhắm ngọn đèn đỏ mà chèo và tất cả đều hướng về hải cảng
của Phổ Đà Sơn.
Viên Huệ thấy họ bèn la to lên:
– Bồ Tát hiển linh, chúng ta phải xây chùa trên Phật Đỉnh Sơn! Mọi người
mau lại góp một tay khiêng gỗ! Góp một tay khiêng gỗ!
Dân chài nghe tiếng kêu gọi bèn kẻ gánh người gồng, kẻ khiêng người vác,
tranh nhau mà làm, chẳng bao lâu toàn bộ số gỗ ấy đều được khiêng lên
Phật Đỉnh Sơn.
Trên Phật Đỉnh Sơn, lấp ló trong màu xanh thúy ngọc của cây cỏ, một mái
chùa lớn được xây lên, hiện này là Huệ Tế thiền tự vậy.
Ngày chùa vừa xây xong, vị đương gia hòa thượng của Miếu Duyệt Âm mừng
khấp khởi trèo lên Phật Đỉnh Sơn, tìm xuống nhà bếp tính thổi cơm ba
năm, Viên Huệ can mãi nhưng vị thầy già nhất định không nghe, Viên Huệ
đành phải để thầy xuống bếp nhóm ba bếp lửa để đền bù lại lời nguyện của
ba năm về trước.
Về sau, Viên Huệ còn xây một ngôi miếu nhỏ trên Bồ Tát đỉnh và đêm nào
trời phủ sương mù, chú sẽ “mở đèn trời” để hướng dẫn đám thuyền chài trở
về bến an ổn.
Từ đó, Bồ Tát Đỉnh cũng có tên là Thiên Đăng Đài (Đài đèn trời).
Trang chủ
Xem Mục lục 
Viên Hiếu Thành 
Bồ Tát vãng sanh
Về một số từ “khó hiểu” trong Kinh Niệm Xứ (satipaṭṭhānasutta) 
