XIX.
Phẩm Công Bình Pháp Trụ
1.
Quan Tòa Bất Công
Ngươi
đâu phải pháp trụ...
Câu
chuyện này xảy ra khi đức Phật ở tại Kỳ Viên, liên quan
đến các vị chánh án.
Một
ngày nọ, các Tỳ-kheo đi khất thực tại cổng phía bắc thành
Xá-vệ, và trở về tinh xá, ngang qua trung tâm thành phố. Khi
ấy trời đổ mưa, các Tỳ-kheo Vào trú ẩn tại một pháp
đình, các thầy thấy các quan chánh án nhận của hối lộ
và tịch biên tài sản của dân chúng một cách bất hợp pháp.
Các thầy nghĩ thầm: "Những ông quan này không công minh, chúng
ta cứ tưởng họ là những chánh án liêm chính".
Khi
cơn mưa dứt, các thầy trở về tinh xá, đến chỗ Phật và
bạch lên Phật câu chuyện vừa rồi, Phật dạy:
-
Này các Tỳ-kheo, người nào đầu hàng dục vọng thấp hèn,
xét xử chuyên chế, không thể gọi là công bình. Chỉ những
người đi sâu tìm tòi việc sai trái trong một vụ án, và
xử lý việc sai trái đó đúng pháp, không chuyên chế, mới
gọi là công bình.
(256)
Ngươi đâu phải pháp trụ
Xử
sự quá chuyên chế,
Bậc
trí cần phân biệt,
Cả
hai chánh và tà!
(257)
Không chuyên chế, đúng pháp,
Công
bằng, dắt dẫn người,
Bậc
trí sống đúng pháp,
Thật
xứng danh pháp trụ.
2.
Lục Quần Tỳ Kheo
Không
phải vì nói nhiều...
Câu
chuyện xảy ra khi đức Thế Tôn ở tại Kỳ Viên, liên quan
đến Lục quần Tỳ-kheo.
Chuyện
kể rằng nhóm Lục quần Tỳ-kheo hay đi từ tinh xá này đến
tinh xá khác, từ làng này sang làng khác, làm mất trật tự
trong phòng ăn của chúng Tăng. Ngày đó, vài Tỳ-kheo trẻ và
Sa-di, sau khi ăn sáng ở trong làng, đến tinh xá. Các Tỳ- kheo
ở đây hỏi:
-
Chư huynh đệ thích phòng ăn như thế nào?
-
Xin đừng hỏi chúng tôi. Mấy ông Lục quần Tỳ-kheo tự tuyên
bố là: "Chỉ có chúng ta thông minh, chỉ có chúng ta là trí
tuệ. Chúng ta sẽ đánh mấy thầy này, đổ rác lên đầu
họ và đuổi họ ra".
Và
họ tóm lấy chúng tôi, đổ rác lên đầu, làm phòng ăn lộn
xộn lên.
Các
Tỳ-kheo đến bạch Phật. Phật dạy:
-
Này các Tỳ-kheo, ta không gọi người nào thông minh khi người
ấy nói nhiều và chọc giận người khác. Ta chỉ gọi là
người trí tuệ khi kẻ ấy kiên nhẫn, thoát khỏi sân giận
và sợ hãi.
Ngài
nói kệ:
(258)
Không phải vì nói nhiều,
Mới
xứng danh bậc trí,
An
ổn, không oán sợ,
Thật
đáng gọi bậc trí.
3.
Không Phải Vì Nói Nhiều Mà Ðược Ca Tụng
Không
phải vì nói nhiều...
Câu
chuyện xảy ra khi đức Phật ở tại Kỳ Viên, liên quan đến
Tôn giả Nhất Cú, tức A-la-hán Ekuddàna.
Tôn
giả Nhất Cú sống một mình trong rừng và chỉ biết độc
nhất một câu kệ:
Vị
Sa-môn tư tưởng thanh cao,
Tinh
tấn, tu tập trong im lặng.
Sa-môn
ấy tâm hằng an tịnh,
Luôn
chánh niệm, không còn phiền não.
Vào
mỗi ngày tụng giới, Tôn giả chỉ đọc lên một câu kệ
ấy, và chư thiên vỗ tay vang rền.
Ngày
nọ, cũng vào dịp Bố-tát, có hai vị Tỳ-kheo lão thông Tam
tạng, dẫn theo một ngàn đồ chúng đến nơi ấy. Tôn giả
Nhất Cú thấy các thầy, rất vui mừng, nói:
-
Các vị đến thật may mắn, hôm nay chúng ta sẽ nghe pháp.
-
Nhưng thưa Ngài, ở đây đâu có người nào để nghe.
-
Có chứ, vào ngày nói giới, cả khu rừng đều vang động
tiếng vỗ tay của chư thiên.
Như
thế, một vị bèn đọc luật và vị kia giảng rộng nghĩa
ấy, nhưng chẳng có một ông trời nào vỗ tay cả. Các vị
hỏi:
-
Này huynh, Ngài bảo chúng tôi là khi Luật được tuyên đọc,
chư thiên vỗ tay vang rền. Như vầy là sao?
-
Những ngày khác đều có, tôi không hiểu hôm nay có chuyện
gì?
-
Thế thì Ngài đọc luật đi.
Tôn
giả Nhất Cú bèn cầm quạt, lên tòa ngồi và đọc câu kệ
thường nhật, chư thiên lại vỗ tay vang rền. Khi ấy, các
Tỳ-kheo đồ chúng của hai bậc thầy kia đều bất bình chư
thiên, nói:
-
Chư thiên ở rừng này bày tỏ sự kính trọng bằng cách vỗ
tay. Dù cho Tỳ-kheo thông Tam tạng giảng nhiều giới pháp,
họ không nói một lời ca ngợi. Vậy mà khi Trưởng lão già
chỉ đọc một câu, họ lại vỗ tay ồn cả lên.
Và
trở về tinh xá, họ đem câu chuyện trình bày với đức Phật.
Phật dạy:
-
Này các Tỳ-kheo, ta không gọi người nào là thông suốt giáo
pháp chỉ vì họ biết hoặc đọc nhiều kinh. Nhưng người
nào chỉ biết đọc một câu, hiểu thấu sự thật, người
ấy thật là người thông suốt Tam tạng.
Ngài
nói Pháp cú:
(259)
Không phải vì nói nhiều,
Mới
xứng danh trì pháp,
Những
ai tuy nghe ít,
Nhưng
thân hành đúng pháp,
Không
phóng túng chánh pháp,
Mới
xứng danh trì pháp.
4.
Người Trẻ Có Thể Là Trưởng Lão?
Không
phải là Trưởng lão...
Câu
chuyện xảy ra khi đức Thế Tôn ở tại Kỳ Viên, liên hệ
đến Trưởng lão Lakuntaka
Bhaddiya.
Một
ngày nọ, Tôn giả Lakuntaka
vào làm thị giả hầu Phật, và khi vị này đi ra, có ba mươi
thầy tu ở rừng đến nhìn thấy. Các vị này vào gặp Phật,
đảnh lễ và lui ngồi một bên. Ðức Phật nhận thấy ba
mươi thầy đều có khả năng chứng A-la-hán, bèn hỏi:
-
Các ông có thấy một Trưởng lão vừa đi ra không?
-
Thưa không, bạch Thế Tôn!
-
Các ông không thấy ư?
-
Chúng con chỉ thấy một Sa-di.
-
Này các Tỳ-kheo, đó không phải là Sa-di, đó là một Trưởng
lão.
-
Người ấy còn quá trẻ, thưa Thế Tôn!
-
Ta không gọi người nào là Trưởng lão chỉ vì họ già, vì
họ ngồi ở ghế Trưởng lão, nhưng người nào thấu đạt
chân lý, và đối xử tốt với người khác, người ấy là
Trưởng lão.
Phật
nói kệ:
(260)
Không phải là Trưởng lão,
Dù
tuổi cao đầu bạc,
Không
tịnh hạnh tu trì,
Tôn
xưng bậc Hòa thượng,
Gọi
suông có ích gì?
(261)
Ai chân thật, đúng pháp,
Không
hại, biết chế phục,
Bậc
trí, không cấu uế,
Mới
xứng danh Trưởng lão.
5.
Thế Nào Là Người Hoàn Toàn?
Không
phải nói lưu loát...
Câu
chuyện xảy ra khi đức Thế Tôn ở Kỳ Viên, liên quan đến
một số Tỳ-kheo.
Một
hôm, có vài Trưởng lão thấy các Sa-di và Tỳ-kheo trẻ hầu
hạ thầy, nhuộm y, giặt y... Các vị bàn tán:
-
Chúng ta là những người giảng dạy thông suốt, vậy mà không
được săn sóc như thế. Bây giờ chúng ta đến chỗ Phật
thưa rằng: Bạch Thế Tôn! Chúng con đều tinh thông Giáo pháp,
xin Ngài ra lệnh cho các Tỳ-kheo tân học và Sa-di rằng: "Dù
được học giáo lý với ai, không được ôn luyện cho đến
khi các ông được các Trưởng lão này giảng dạy". Như thế
chúng ta sẽ được danh dự và lợi dưỡng.
Bàn
thế, các Trưởng lão đến chỗ Phật và thưa như trên, Phật
nghĩ: "Trong truyền thống tôn giáo ta, có quyền nói như vậy,
nhưng mấy ông này chỉ nghĩ đến quyền lợi của họ". Và
Ngài bảo:
-
Ta không nhận xét các ông đã hoàn toàn chỉ vì các ông nói
lưu loát. Nhưng người nào mà mọi ô nhiễm và phẩm hạnh
xấu đều bị trừ tuyệt bởi Thánh quả, người ấy mới
thật hoàn toàn.
Ngài
nói kệ:
(262)
Không phải nói lưu loát,
Không
phải sắc mặc đẹp,
Thành
được người lương thiện,
Nếu
ganh, tham, dối trá.
(263)
Ai cắt được, phá được,
Tận
gốc nhổ tâm ấy,
Người
trí ấy diệt sân,
Ðược
gọi người hiền thiện.
6.
Ðầu Trọc Không Làm Nên Tỳ Kheo
Ðầu
trọc, không làm nên Sa-môn ...
Câu
chuyện xảy ra khi đức Thế Tôn ở tại Kỳ Viên, liên hệ
đến Hatthaka.
Chuyện
kể rằng, mỗi khi thầy Hattthaka
bị thua cuộc trong khi tranh luận, bèn hẹn:
-
Hãy đến nơi ấy, nơi kia vào đúng giờ ấy, giờ kia, sẽ
kết thúc cuộc bàn cãi.
Và
thầy đến trước nơi hẹn, và nói:
-
Xem kìa! Mấy người ngoại đạo sợ ta đến nỗi không dám
đến gặp. Vậy là họ thua cuộc rồi.
Thầy
luôn luôn dùng cách ấy nói với đối phương mỗi khi thua
cuộc.
Ðức
Phật nghe nói Hatthaka
làm như vậy, bèn gọi thầy đến hỏi:
- Hatthaka,
có phải ông làm như thế, như thế?
-
Thưa vâng.
-
Tại sao ông làm như thế? Một người làm điều sai quấy
không thể gọi là Sa-môn, dù đầu họ cạo trọc. Người
nào sửa được mọi lỗi lầm lớn nhỏ mới thật sự là
Sa-môn.
Ngài
nói kệ:
(264)
Ðầu trọc, không Sa-môn,
Nếu
phóng túng, nói láo,
Ai
còn đầy dục tham,
Sao
được gọi Sa-môn.
(265)
Diệt trừ mọi tội lỗi,
Dù
lớn nhỏ đều không,
Xô
đuổi nhân phiền não,
Là
thanh tịnh Sa-môn.
(Phạm
Thiên Thư dịch).
7.
Ðiều Gì Làm Nên Sa Môn
Ðâu
phải là Tỳ-kheo...
Câu
chuyện xảy ra khi đức Phật ở tại Kỳ Viên, liên hệ tới
một Bà-la-môn.
Có
một người Bà-la-môn từ bỏ gia đình, trở thành tu sĩ ngoại
đạo. Khi ông đi khất thực, ông tự nghĩ: "Sa-môn Cồ-đàm
gọi các đệ tử là "Tỳ-kheo" khi họ đi khất thực. Ông
ấy cũng phải gọi ta là Tỳ-kheo". Ông ta đi đến chỗ Phật
và nói:
-
Sa-môn Cồ-đàm, tôi cũng tự nuôi sống bằng cách xin ăn,
hãy gọi tôi là Tỳ-kheo.
Phật
trả lời:
-
Này Bà-la-môn, ta không gọi ai là Tỳ-kheo chỉ vì người ấy
xin ăn. Người làm tất cả mọi hình thức giống Tỳ-kheo
cũng không phải Tỳ-kheo. Chỉ có người thấy biết như thật
về các uẩn và hành trì tương ưng, người ấy thật sự
là Tỳ-kheo.
Ngài
nói kệ:
(266)
Chỉ khất thực nhờ người,
Ðâu
phải là Tỳ-kheo!
Phải
theo pháp toàn diện,
Khất
sĩ không, không đủ.
(267)
Ai vượt qua thiện ác,
Chuyên
sống đời Phạm hạnh,
Sống
thẩm sát ở đời,
Mới
xứng danh Tỳ-kheo.
8.
Không Phải Im Lặng Làm Nên Bậc Thánh
Im
lặng nhưng ngu si...
Câu
chuyên xảy ra khi đức Thế Tôn ở tại Kỳ Viên, liên quan
đến ngoại đạo.
Các
thầy ngoại đạo khi nhận được thức ăn cúng dường thường
chúc lành cho chủ nhân:
-
Xin chúc các vị bình an, hạnh phúc, tăng thêm tuổi thọ. Các
vị sẽ không đến những nơi gai góc, sình lầy như nơi nọ
nơi kia.
Như
thế, họ hồi hướng phước lành, cảm tạ và xong rồi mới
đi. Về phần Tăng chúng của Phật, ban đầu chưa hồi hướng,
các thầy chỉ nhận vật thực rồi đi. Dân chúng phê bình
như sau:
-
Chúng ta được nghe lời cám ơn và chúc lành của ngoại đạo,
còn các thầy Tỳ-kheo thì hoàn toàn im lặng.
Các
Tỳ-kheo bạch Phật điều ấy. Phật dạy:
-
Này các Tỳ-kheo, khi ngồi ở phòng ăn hay nơi nào thọ thực,
hãy cám ơn thức ăn mình nhận, và nói lời vui lòng chủ nhân
khi họ ngồi gần đó.
Như
thế, đức Phật ra lệnh cho các Tỳ-kheo hồi hướng công
đức cho thí chủ. Khi nghe các lời ấy, mọi người cố gắng
thỉnh các thầy về nhà thọ thực, và cúng dường rất nhiều.
Các ngoại đạo phê bình:
-
Chúng ta là thánh và giữ im lặng, còn đệ tử của Cồ-đàm
nói dông dài trên bàn ăn và các nơi thọ thực.
Khi
đức Phật nghe kể lại, Ngài dạy:
- Ta
không gọi người nào thánh chỉ vì họ im lặng. Có nhiều
người không nói vì ngu dốt, vì thiếu niềm tin, có khi vì
keo kiệt không muốn người khác học hỏi những gì mình biết.
Vì thế ta nói người ấy không phải là thánh chỉ vì họ
im lặng. Chỉ người nào thoát khỏi dục nhiễm mới là thánh.
Ngài
nói kệ:
(268)
Im lặng nhưng ngu si,
Ðâu
được gọi ẩn sĩ?
Như
người cầm cán cân,
Bậc
trí chọn điều lành.
(269)
Từ bỏ các ác pháp,
Mới
thật là ẩn sĩ.
Ai
thật hiểu hai đời,
Mới
được gọi ẩn sĩ.
9.
Cao Quý Là Hành Ðộng Cao Quý
Ðâu
được gọi hiền thánh...
Câu
chuyện xảy ra khi đức Thế Tôn ở tại Kỳ Viên, liên quan
đến một người đánh cá tên Cao Quí. Một
hôm, đức Phật quan sát thấy người đánh cá này có khả
năng chứng quả, nên sau khi khất thực gần cửa thành phía
Bắc của Xá-vệ, Ngài và chúng tăng trở về qua chỗ người
này. Ðúng lúc ấy, người đánh cá đang câu cá. Gặp Phật
và chư Tăng, Cao Quí bèn ném cần câu và đứng yên. Ðức
Thế Tôn đứng cách đó không xa, quay lại hỏi tên ngài Xá-lợi-phất
và các vị khác:
-
Ông tên gì?
-
Con là Xá-lợi-phất.
-
Con là Mục-kiền-liên.
Người
đánh cá nghĩ thầm: "Ðức Phật hỏi tên mọi người, chắc
sẽ hỏi tên ta". Phật biết ý quay sang hỏi:
-
Này cư sĩ, ông tên gì?
-
Bạch Thế Tôn, con tên Cao Quí.
Phật
bảo:
-
Này cư sĩ, người đoạt mạng sống người khác không thể
gọi là Cao Quí. Cao Quí là không bao giờ làm hại ai.
Ngài
nói kệ:
(270)
Còn sát hại sanh linh,
Ðâu
được gọi Hiền thánh.
Không
hại mọi hữu tình,
Mới
được gọi Hiền thánh.
10.
Ðừng Tự Mãn
Chẳng
phải chỉ giới cấm...
Câu
chuyện xảy ra khi đức Thế Tôn ở tại Kỳ Viên, liên quan
đến vài Tỳ-kheo đức hạnh.
Một
vài vị Sa-môn đầy đủ đức hạnh tự nghĩ rằng:
-
Chúng ta đầy đủ giới đức, chúng ta tu tập theo giáo lý
thanh tịnh, chúng ta học rộng, chúng ta sống tịnh cư, chúng
ta phát triển thần thông nhờ thiền định. Vì thế, chúng
ta chứng A-la-hán không khó, chúng ta sẽ chứng A-la-hán bất
cứ khi nào.
Cũng
như thế, các vị chứng quả A-na-hàm cũng nghĩ:
-
Ðối với chúng ta, chứng quả A-la-hán không khó.
Một
ngày kia các vị đi đến chỗ Phật, đảnh lễ và lui ngồi
một bên. Phật hỏi:
-
Này các Tỳ-kheo, các ông đã xong việc chưa?
Các
thầy thưa:
-
Bạch Thế Tôn, chúng con đã đạt những bậc Thánh như thế
đó, khi nào muốn chúng con sẽ chứng quả A-la-hán. Vì nghĩ
như vậy, nên chúng con giữ nguyên vị trí.
Nghe
nói thế, Phật dạy:
-
Này các Tỳ-kheo, không thích đáng cho một Sa-môn chỉ vì đã
giữ tròn giới luật, hoặc chỉ chứng được Tam quả, và
nghĩ rằng: "Chỉ còn chút ít phiền não trong đời hiện tại
của ta". Trái lại, chừng nào lậu hoặc chưa hoàn toàn diệt
trừ, người ấy chưa có quyền tự cho rằng mình đã thật
sự chứng đắc.
Ngài
nói kệ:
(271)
Chẳng phải chỉ giới cấm.
Cũng
không phải học nhiều.
Chẳng
phải chứng thiền định,
Sống
thanh vắng một mình.
(272)
Ta hưởng an ổn lạc,
Phàm
phu chưa hưởng được,
Tỳ-kheo,
chớ tự tín,
Khi
lậu hoặc chưa diệt.
--ooOoo--
Ðầu
trang | Mục lục | 01a
| 01b | 01c | 01d
| 02a | 02b | 03
| 04a | 04b | 05a
| 05b | 06 | 07
| 08 | 09 |
10
| 11 | 12 | 13
| 14 | 15 | 16
| 17 | 18 | 19 | 20
| 21 | 22 | 23
| 24 | 25 | 26a
| 26b | 26c