Nguyên tác tiếng Nga: Буддийская модель и современная западная философия образования

М. Н. Кожевникова
Санкт-Петербург, Музей-квартира
П. К. Козлова ИИЕТ РАН

Ts. Mai Văn Tỉnh, AVU&C
Sưu tầm và dịch thuật


Mặc dù triết lý giáo dục đã được hình thành như một lĩnh vực khoa học độc lập cách đây 100 năm về trước, nhưng đã đạt đến trình độ tự ý thức nhờ kết quả các công trình nghiên cứu của John Dewey, và trong thế kỷ qua, các nghiên cứu về triết học giáo dục đã đụng chạm và chấp nhận một số truyền thống văn hóa tôn giáo, cho đến nay vẫn chưa có bất kỳ nghiên cứu nào về Phật giáo dưới khía cạnh triết lý giáo dục. Do vậy, đây là chủ đề chung trong công trình nghiên cứu của tôi để giải thích Phật giáo như một mô hình của triết lý giáo dục, dựa trên phân tích các văn bản của truyền thống văn hóa Ấn-Tây Tạng, được phân biệt bởi gần 2000 năm kinh nghiệm trong giáo dục Phật giáo. Trong nghiên cứu này chắc chắn không tránh khỏi việc sử dụng hoặc chú ý đến hệ thống khái niệm, quan niệm về quan điểm và phương pháp đã được phát triển trong triết lý giáo dục hiện đại. Về vấn đề này, tôi đã xử lý các tài liệu thể hiện tình huống hiện đại trong triết lý giáo dục phương Tây. Có thể nói, nhìn chung, các nghiên cứu phương Tây về triết học giáo dục trong một thời gian dài đã làm rõ bản chất của chủ đề nghiên cứu, các ranh giới của lĩnh vực nghiên cứu. Kết quả của điều này là xác định chủ đề: "Giáo dục nhìn từ quan điểm triết học." Ngoài ra, như William Franken đã viết trong cuốn "Giá trị và Mục tiêu giáo dục" (năm 1968) của mình: Ngay khi nhà sư phạm này ca ngợi các giá trị và lợi ích của triết lý giáo dục, ông nói về nền tảng cuối cùng. Khi

ông nói về các mục tiêu hoặc nhiệm vụ giới hạn của giáo dục như là giải pháp cho các vấn đề của con người, ông cũng nói về các nguyên nhân cuối cùng. Bởi vì cơ sở nền tảng cuối cùng là cơ sở cao nhất của giá trị, nó biểu thị tính hợp lệ, nó cho thấy trật tự và tính hợp lý và nó đưa ra các mục tiêu hoặc đối tượng mong muốn của mục tiêu - thiết lập mục tiêu. (Chữ nghiêng là của tôi – M.K).

Khi xem xét giáo dục trên quan điểm triết học, người ta xác định cách các nhà nghiên cứu hình thành nó:

1. Bản chất và lý tưởng của giáo dục, hoặc các cơ sở và mục tiêu cuối cùng của giáo dục;
2. Các hoạt động dạy và học được thể hiện về mặt cá nhân;
3. Chương trình giáo dục - kết cấu và nội dung;
4. Quá trình và các phương pháp giáo dục;
5. Các yếu tố xã hội tác động đến giáo dục: chính thức và không chính thức;
6. Tổ chức và chính sách của hệ thống giáo dục. Đồng thời, ở đây một loạt vấn đề thường được giải quyết:
a) Vấn đề về kiến thức,
b) Vấn đề tồn tại; vấn đề của con người và nhân loại xét theo các vấn đề sau:
c) vấn đề về bản chất con người,
d) khả năng trí tuệ của con người,
e) khả năng cảm xúc của con người,
f) khả năng thẩm mỹ,
g) giá trị,
h) suy nghĩ và ngôn ngữ, và
i) niềm tin vào Chúa Trời và tình cảm tôn giáo nói chung,
k) thế giới quanh ta và mối quan hệ qua lại của nó với con người;
l) xã hội và mối quan hệ qua lại của con người với xã hội.

Còn đối với các vấn đề cụ thể được giải quyết chi tiết trong thập kỷ qua, thì một trong những vấn đề quan trọng nhất là giáo dục đạo đức, đặc

biệt là về mặt tương quan giữa tiến bộ khoa học và đạo đức. Tại hội nghị của Hiệp hội quốc tế về triết học giáo dục năm 1993, các báo cáo của Ternasky và Pearson đã được dành cho chủ đề này, đưa ra vấn đề về tiêu chí khách quan của tiến bộ đạo đức, có thể so sánh với các tiêu chí đánh giá tiến bộ khoa học. Nhận thấy tầm quan trọng hàng đầu của giáo dục đạo đức đối với tất cả giáo dục nói chung, cả hai nhà nghiên cứu đều đồng ý cần phải đưa nguyên tắc khách quan vào phạm vi của đạo đức. Ternasky đề xuất định hướng tới sự thịnh vượng của con người là một tiêu chí khách quan như vậy. Một ví dụ là thực tế về sự hủy diệt chế độ nô lệ như là một nguyên tắc hợp pháp hóa về mặt đạo đức. Tiêu chí khách quan cũng được quy định là sự đối lập với các thái cực của thuyết tương đối đạo đức và chủ nghĩa tuyệt đối giáo điều. Tuy nhiên, chính câu hỏi về định nghĩa khách quan, được