Trong kinh Vô Lượng Thọ, Đức Phật trình bày công đức thật tướng của Bồ-tát cõi Cực Lạc như sau: “Tâm kia chánh trực, khéo léo quyết định, luận pháp không chán, cầu pháp không mỏi. Giới như lưu ly, trong ngoài sáng sạch. Lời nói phát ra, khiến chúng vui phục. Ðánh trống pháp, dựng pháp tràng, diệu huệ nhật, phá si mê. Thuần tịnh an hòa, tịch định minh sát. Làm đại đạo sư, điều phục mình người, dẫn đạo quần sinh, xả bỏ ái trước, hằng lìa ba độc, du hí thần thông.”

Kinh Vô Lượng Thọ cũng nói: “Bồ-tát cõi Cực Lạc vì chúng hữu tình tuyên nói Chánh pháp Vô tướng Vô Vi, không buộc không mở, xa lìa điên đảo.”

Kinh Tịnh Danh dạy: “Trực tâm là đạo tràng.”

Phẩm Phương Tiện của kinh Pháp Hoa bảo: “Ở giữa các vị Bồ-tát, chánh trực xả phương tiện, chỉ nói đạo vô thượng.”

Chánh là chẳng tà, trực là chẳng cong vẹo. Chánh trực là ngay thẳng, chân thật. Đấy đã nêu rõ, công đức thật tướng của Bồ-tát chính là cái tâm chánh trực. Do chánh trực nên Bồ-tát sanh tâm thương xót hết thảy chúng sanh, cũng do chánh trực nên Bồ-tát lấy trực tâm làm đạo tràng, xả bỏ các phương tiện pháp, chỉ hướng đến Nhất thừa và chỉ nói đạo vô thượng thành Phật. Nhưng vì sao Bồ-tát phải xả bỏ phương tiện pháp mới có thể hướng đến Nhất thừa? Sách Pháp Hoa Văn Cú giảng nghĩa như sau: “Ngũ thừa còn cong quẹo nên chưa phải là Trực. Thông giáo, Biệt giáo còn thiên lệch nên chẳng phải là Chánh.” Thông giáo, Biệt giáo vẫn còn thiên lệch, và cả năm thừa (nhân thừa, thiên thừa, Thanh văn thừa, Duyên giác thừa và Bồ-tát thừa) đều vẫn còn cong vẹo, chẳng phải là con đường thẳng tắp dẫn đến Đại Niết-bàn, chỉ có Nhất thừa của Viên giáo mới là Nhất đạo chánh trực. Vì vậy, Bồ-tát cõi Cực Lạc phải xả

bỏ cả hai thứ lệch lạc lẫn cong quẹo ấy, chỉ chuyên nói một đạo Nhất thừa chánh trực, mới có thể thành tựu Vô thượng đạo cho chúng sanh. Câu “tâm kia chánh trực” trong đoạn kinh văn này hàm ý bảo rằng: Tâm các Bồ-tát đã xa lìa các giáo pháp lệch lạc, cong vạy, chỉ thuần trụ trong Nhất thừa viên pháp giống như một cỗ xe to lớn, ngay ngắn, được trâu trắng kéo chạy vùn vụt như gió. Cho nên, trong kinh phẩm Bồ-tát Tu Trì, Đức Phật dạy Bồ-tát: “Ở trong Tam giới, bình đẳng siêng tu, rốt ráo Nhất Thừa, đến bờ giác kia, quyết đoạn lưới nghi, chứng Vô Sở Ðắc, dùng trí phương tiện, tăng trưởng rõ biết, vốn tự xưa nay, an trụ thần thông, đắc đạo Nhất Thừa, liễu ngộ do đấy, không do gì khác!”

Đối với đức tự giác, tâm của Bồ-tát chỉ trụ Nhất thừa của Viên giáo, khéo léo nhập quán hạnh đến mức tinh vi, nhờ đó mà các Ngài có thể khéo léo quán xét căn cơ của chúng sanh và khéo léo tùy cơ ứng duyên để dạy ra các pháp thích hợp khiến chúng sanh có thể hiểu và thực hành theo đúng căn cơ của họ; đấy gọi là “khéo léo hành quyền phương tiện.” Kinh Hoa Nghiêm nói đến mười trí thiện xảo hay còn gọi là mười trí khéo léo của Bồ-tát. Bồ-tát do có Mười Trí Thiện Xảo nên có thể hiểu rõ Phật pháp rất thâm sâu, có thể xuất sanh Phật pháp rộng lớn, có thể tuyên nói các thứ Phật pháp, có thể chứng nhập trong Phật pháp bình đẳng, có thể hiểu rõ sự sai biệt của Phật pháp, có thể ngộ giải Phật pháp một cách không sai biệt, có thể trang nghiêm Phật pháp, có thể từ một phương tiện pháp nhập vào vô lượng Phật pháp, có thể từ vô lượng phương tiện pháp nhập vào một Phật pháp, có thể

thấu biết và thâm nhập vô lượng vô biên Phật pháp mà chẳng hề có sai biệt. Bồ-tát có được Mười Trí Thiện Xảo này là do các Ngài đã thâm nhập quán hạnh một cách tinh vi, thấu triệt tột cùng nguồn tâm, từ Căn Bản trí hiện thành Sai Biệt trí để hiểu thấu các trí thiện xảo: xuất sanh, ngôn thuyết, chứng nhập v.v… một cách tự tại vô ngại.

“Quyết định” là tín. Bồ-tát do có tín tâm kiên cố nên mọi việc làm đều quyết định, chân thật bất biến, không thay đổi nữa. “Khéo léo” là tùy cơ ứng duyên. Bồ-tát khéo léo quyết định, tùy duyên thực hành các phương tiện thiện xảo, tùy căn cơ nói các pháp khác nhau, nhưng hết thảy đều là chân thật, chẳng trái nghịch với chân lý bất biến. Lại nữa, tự giác đức của Bồ-tát là “luận pháp không chán,” giác tha đức của Bồ-tát là “cầu pháp không mỏi.” Bồ-tát vì hết thảy chúng sanh mà trải qua vô lượng kiếp tuyên nói chánh pháp của Như Lai chẳng hề chán mỏi. Phương tiện tự lợi của Bồ-tát là chuyên thích cầu pháp lành, tâm không chán đủ. Phương tiện lợi tha của Bồ-tát là thường luôn rộng nói giáo pháp của Phật đến khắp hữu tình chúng sanh, chí nguyện không mệt mỏi. Bồ-tát cầu pháp chỉ là để làm lợi ích cho người, nên khi vừa đắc được pháp nào liền đem ra giảng nói cho người khác cùng nghe biết, thì đó chính là ý nghĩa của câu “luận pháp không chán, cầu pháp không mỏi.”

Kinh này ghi:” Giới như lưu ly, trong ngoài sáng sạch.” Kinh Phạm Võng chép: “Giới như nhật nguyệt sáng, cũng như anh lạc châu.” Bồ-tát phụng trì giới luật trong sạch, thanh khiết như ngọc lưu ly để tự trang nghiêm Pháp thân. Chữ “trong” ở đây có nghĩa là tâm ý, do tâm ý thanh tịnh nên mọi khởi tâm động niệm thảy đều lìa

khỏi trần cấu. Chữ “ngoài” ở đây có nghĩa là đức oai nghi đầy đủ thể hiện ra bên ngoài. Giới hạnh của Bồ-tát cõi Cực Lạc từ trong ra ngoài đều thanh khiết, sáng sạch như ngọc lưu ly, nên các Ngài nói ra điều gì cũng khiến cho người nghe sanh lòng vui thích, kính phục, nhờ đó mà có thể rộng truyền Phật pháp khắp nơi giống như tiếng trống vang xa, nên kinh viết: “Ðánh trống pháp, dựng pháp tràng.”

“Pháp tràng” ví cho oai đức của Bồ-tát, thuyết pháp hàng ma, dẹp tan tà ác. “Dựng pháp tràng” là tu Huệ pháp. Bồ-tát tu thành tựu Huệ pháp rồi, bèn dựng bày pháp nghĩa, nhằm chỉ bày rõ ràng cho chúng sanh biết các pháp hàng ma, dẹp tan tà ác, thì đó gọi là “dựng pháp tràng.” Huệ pháp của Bồ-tát cõi Cực Lạc ví như ánh mặt trời chiếu sáng, phá trừ si ám, lay tỉnh quần mê, nên kinh viết là “diệu huệ nhật, phá si mê.” Vậy câu “Ðánh trống pháp, dựng pháp tràng, diệu huệ nhật, phá si mê” có nghĩa là Bồ-tát tu Huệ pháp nhằm khai hóa chúng sanh, phá trừ si mê. Kinh Hoa Nghiêm, Quyển Hai nói: “Trí huệ của Như Lai là vô biên duyên, hết thảy thế gian chẳng thể thấu đạt nổi. Trí huệ ấy có diệu dụng diệt trừ vĩnh viễn tâm si ám của chúng sanh;” đây chính là ý nghĩa của câu “đánh trống pháp, dựng pháp tràng, diệu huệ nhật, phá si mê” trong kinh này vậy.

“Thuần tịnh” là nội tâm yên lặng, thanh khiết, lìa cấu nhiễm. “An hòa” là phong cách ôn nhu, hòa dịu, đẹp đẽ. “Tịch định” là Thật tế Lý thể của pháp giới. “Minh sát” là công dụng chiếu soi của trí huệ. “Tịch định” có tánh chất như tấm gương có công năng chiếu soi mọi vật một cách minh sát, rành rành phân minh, chẳng bỏ sót mảy may. Như vậy, “tịch

định minh sát” là thể tánh tịch mà thường chiếu của Pháp thân Phật. Sách Tông Kính Lục viết: “Lấy Nhất tâm làm tông, chiếu vạn pháp như tấm gương;” đây chính là ý nghĩa của câu “tịch định minh sát.” Bồ-tát dùng tâm thuần tịnh an hòa và trí huệ tịch định minh sát để khai hóa chúng sanh si mê lạc đường, chỉ cho họ thấy con đường đúng đắn để đi, nên các Ngài được xưng gọi là đại đạo sư. Phổ Hiền Bồ-tát dùng Mười Đại Nguyện Vương dẫn dắt chúng sanh về Cực Lạc, đây thật là pháp tối cực viên đốn phổ lợi chúng sanh trong cửu giới, nên Ngài được xưng gọi là đại đạo sư. Là một đại đạo sư thì trước hết phải điều phục chính mình sao cho nó điều hòa, điều thuận với Chân như, sau đó mới có thể điều phục người khác. Nếu nói rộng ra thì “điều” có nghĩa là khai hiển bổn tâm. “Phục” là hàng phục, chế phục những tâm sai trái. Hễ là bậc đại đạo sư thì tất nhiên phải điều phục được cái tâm của mình lẫn tâm người khác. Tự thân đã nhập giác đạo rồi, lại có thể khiến khắp chúng sanh nhập giác đạo, thì đó mới đúng với ý nghĩa của câu “làm đại đạo sư, điều phục mình người.” Cổ đức bảo: “Ái chẳng nặng, chẳng đọa Sa-bà.” Tuy chúng sanh nhiễm chấp rất nặng nề, khó xả, nhưng diệu đức của Bồ-tát có thể khiến họ vĩnh viễn lìa được nhiễm chấp, hằng lìa ba độc. Bồ-tát có thể tùy ý sử dụng thần thông một cách tự tại vô ngại, khiến cho chúng sanh cũng có thể du hý trong thần thông ấy, nên kinh mới nói một mạch là: “Làm đại đạo sư, điều phục mình người, dẫn đạo quần sinh, xả bỏ ái trước, hằng lìa ba độc, du hí thần thông.”

Tóm lại, ý nghĩa của toàn bộ đoạn kinh văn trên

là nói đến thật đức của Bồ-tát. Bồ-tát nhất tâm chánh trực, thường luôn an trụ trong pháp Nhất thừa, có đầy đủ phương tiện thiện xảo, siêng gắng cầu pháp, lại còn giảng dạy cho khắp mọi người cùng thâm nhập pháp Nhất thừa mà không biết chán nhàm. Bồ-tát có giới đức thanh tịnh nên nói năng gì cũng khiến cho người nghe vui lòng, tin phục; đó chính là đánh trống pháp, giương cao tràng pháp, phóng ánh sáng trí huệ lớn lao, phổ biến rộng rãi diệu pháp Nhất thừa, phá trừ vô minh si ám của chúng sanh. Bồ-tát không những chỉ thanh tịnh trong nội tâm mà còn thể hiện ra bên ngoài dáng vẻ, phong cách ôn hòa, trong ngoài như một. Bồ-tát tịch định minh sát, định lẫn huệ đều quân bình, tịch chiếu đồng thời, viên mãn các hạnh tự giác, giác tha, nên có khả năng làm đại đạo sư dẫn dắt chúng sanh, khiến cho khắp chúng sanh thảy đều trừ ác, sanh thiện, thuận theo Phật pháp, hàng phục tâm sai bậy, xả ly các chấp trước ái kiến, vĩnh viễn dứt hẵn ba độc tham, sân, si, khai hiển bổn tánh, an trụ thần thông tự tại vô ngại.

Tiếp theo đó, Đức Thế Tôn giảng rộng thêm về Công đức chân thật của Bồ-tát cõi Cực Lạc, Ngài nói: “Nhân duyên nguyện lực, phát sinh thiện căn, hàng phục ma quân, tôn trọng phụng sự, tất cả chư Phật, làm đèn sáng soi đời, làm ruộng phước tối thắng. Tốt lành thù đặc, kham thọ cúng dường, hớn hở vui mừng, dõng mãnh vô úy, thân sắc tướng tốt, công đức biện tài, trang nghiêm đầy đủ, chẳng ai sánh bằng.”

Nhân duyên chính là cánh cửa đầu tiên để bước vào Phật đạo, tất cả hành nhân đều phải dựa vào đó mà khởi tu. Nhân duyên bao gồm hai thứ nhân lực và duyên lực. Nhân lực là hết thảy hạnh lành đã tu trong quá

khứ sanh ra điều lành trong hiện tại. Duyên lực là được gặp Phật pháp, được thân cận thiện tri thức để được nghe và được tu tập Chánh pháp Nhất thừa của Như Lai. Do có đủ cả hai thứ nhân lực và duyên lực hòa hợp lẫn nhau, nên hành nhân mới có thể phát khởi các hạnh tu trong Phật chánh đạo mà phát sinh thiện căn. Nói sâu xa hơn nữa, Nhân lực chính là Bồ-đề tâm, là cái gốc của Phật đạo xuyên suốt thập phương tam thế, khiến cho ch�