| [01-02] |
- The Bodhisatta (Buddha-to-be) was invited by Brahma and Four
Celestial Kings to be born in the world from Tusita Heaven.
Từ cung trời Ðâu-suất, Bồ-tát được Phạm thiên và Tứ Thiên vương thỉnh
mời tái sinh xuống thế.
- In the day Sirimahamaya, the Buddha's mother, conceived a
child, she had dreamt that there was a white elephant descended from the silver and golden
mountains and brought her a lotus.
Khi Hoàng hậu Maha Ma-da, mẹ của Ðức Phật, thụ thai, bà nằm mộng thấy một
voi trắng từ một ngọn núi vàng bạc mang một đóa hoa sen đến dâng cho
bà.
|
| [03-04] |
- Birth: On the Full Moon Day of Vesak month, 625 B.C.E., the
Buddha was born in Lumbini Park. Immediately after being born, he walked for seven steps,
and there was a lotus holding him up at every step. He said he was the most exalted one in
the world.
Ðản Sanh: Vào đêm trăng tròn tháng tư, năm 625 trước Tây lịch, Ðức Phật
ra đời tại vườn Lâm-tì-ni. Sau khi sinh ra, Ngài bước bảy bước, mỗi
bước có hiện ra một hoa sen nâng đở chân Ngài. Ngài tuyên bố là Ngài
là người đáng tôn thờ nhất.
- When a hermit named Kaladevila visited the child, the prince
mystically appeared on the head of the hermit. King Suddhodanama, his father, and all the
Sakyans bowed before the prince.
Khi ẩn sĩ Kaladevila đến thăm hoàng nhi, vị hoàng tử trẻ lập tức hiện
ra trên đầu vị ẩn sĩ. Vua Tịnh-phạn, cha của Ngài, và dòng họ Thích-ca,
đãnh lễ với Ngài.
|
| [05-06] |
- During ploughing ceremony, Prince Siddhattha sat down in the
shade of a tree and was soon lost in meditation. Though the shadows of all the trees had
lengthened, the shadow of the tree under which the prince was seated had not moved. His
father was overjoyed and bowed before him again.
Trong buổi lễ Hạ điền, Hoàng tử Sĩ-đạt-ta ngồi dưới một cụm cây to
bóng mát và hành thiền. Mặc dù các bóng cây khác dần dần ngã dài ra
theo thời gian trong ngày, bóng cây nơi Ngài ngồi thiền vẫn giữ yên như
cũ. Vua cha rất vui mừng, và một lẫn nữa cúi đầu lễ Ngài.
- Prince Siddhatha showed his skill in archery by lifting a bow
which no one within memory of man had ever been able to draw or lift it. It was known from
his marvellous strength that he would become Universal Monarch.
Thái tử Hoàng tử Sĩ-đạt-ta có tài thiện xảo bắn cung, và đã nâng cánh
cung rất nặng mà từ trước đến nay có rất ít người nâng và dùng nó.
Việc hiển thị sức mạnh phi thường nầy chứng tỏ Ngài sẽ là Ðế
Vương Vũ trụ.
|
| [07-08] |
- Wedding Ceremony: The gods gave the holy water from the conch
when Prince Siddhatha married Princess Yasodhara. The prince was very happy in his three
palaces all days and nights.
Lễ Thành hôn: Các vị trời đến rải nước chúc phúc từ vỏ sò khi Thái
tử Sĩ-đạt-đa kết hôn với Công chúc Da-du-đà-la. Thái tử sống hạnh
phúc trong ba cung điện trong mọi ngày và đêm.
- One day Prince Siddhattha went into the city and saw the four
signs of and old man, a man afflicted with a loathsome, a corpse, and an ascetic. He
appreciated the last one.
Ngày nọ, Thái tử Sĩ-đạt-ta dạo chơi trong thành và thấy bốn dấu
hiệu của một ông già, một người bệnh hoạn, một tử thi, và một ẩn
sĩ. Ngài trân quý dấu hiệu sau cùng.
|
| [09-10] |
- Great Renunciation: In the day Rahula, his son, was born,
Prince Siddhattha decided to renounce the world. He saw a last sight to Yasodhara. And he
happened to see his ladies in waiting who were sleeping, showing him their various kinds
of ugly manners like cemetery.
Ðại Xuất Gia: Khi hoàng nam La-hầu-la chào đời, Thái tử Sĩ-đạt-ta quyết
định lìa bỏ đời sống thế tục. Ngài đến thăm Da-du-đà-la lần cuối.
Và Ngài thấy các cung phi nằm ngủ mê mệt, như những xác chết xấu xí
trong nghĩa địa.
- Prince Siddhattha renounced the world. He accompanied by his
confidant, Channa, rode to the bank of Anoma River.
Thái tử Tất-đạt-ta xuất gia, rời bỏ gia đình. Ngài cùng người thị giả,
Xa-nặc, cởi ngựa đến bờ sông Anoma.
|
| [11-12] |
- Prince Siddhattha took a sword and cut off his hair with one
blow.
Thái tử Sĩ-đạt-ta cắt tóc với một nhát gươm.
- Self-mortification: Prince Siddhattha, the Buddha-to-be,
practised self-mortification for six years until he became very thin. His bones showed
prominently. But his austerities did not lead him to deliverance. When he listened to a
song played by Indra, he thought of a stringed instrument and discovered the Middle Way.
Tự hành hạ thể xác: Thái tử Sĩ-đạt-ta, vị Phật sắp thành, hành pháp
ép xác trong 6 năm đến khi Ngài trở nên rất gầy yếu. Xương trong
thân lộ ra ngoài. Nhưng sự hành hạ xác thân không đưa đến giải thoát.
Khi Ngài nghe một bài hát do Phạm thiên Indra đánh đàn, Ngài liên tưởng
đến loại đàn với dây không căng không chùng, và từ đó Ngài khám phá
con đường trung dung, Trung Ðạo.
|
| [13-14] |
- Sujata offered the Buddha-to-be a gold bowl full of milk mixed
with rice flour and honey. Sujata thought he was a god. After taking that meal, the
Buddha-to-be threw the bowl into the water.
Nàng Sujata cúng dường vị Bồ-tát một bát cháo sữa với mật ong. Sujata tưởng
Ngài là một vị trời. Sau khi thọ thực, Ngài ném cái bát ấy vào dòng
nước (và bát ấy từ từ trôi ngược dòng).
- The Buddha-to-be defeated Vasavatti Mara, King of Evil, and
his companies who attacked him at the Bodhi tree. A goddess of great beauty emerged from
the earth and helped the hero defeat Mara. Then the King Mara payed him his homage.
Bồ-tát chiến thắng Ma vương Vasavatti và đoàn tùy tùng khuấy nhiễu Ngài
tại cội cây Bồ-đề. Một vị nữ thần từ lòng đất hiện ra để
giúp Ngài đánh bại Ma vương. Sau đó, Ma vương chịu khuất phục, và ca tụng
Ngài.
|
| [15-16] |
- Enlightenment: At dawn on the Full Moon Day of Vesak month,
588 B.C., the Buddha enlightened the Four Noble Truths, i.e., Suffering, the Cause of
Suffering, the Cessation of Suffering, and the Way leading to the Cessation of Suffering.
Giác Ngộ: vào buổi sớm mai vào ngày trăng tròn tháng tư (tháng Vesak), năm
588 trước Tây lịch, Ðức Phật thực chứng Tứ Diệu Ðế: Khổ, Nguyên
Nhân của Khổ, sự Diệt Khổ, và Con Ðường Diệt Khổ.
- The three daughters of King of Evil (Mara) tried to solace and
fascinate the Buddha. But their endeavour was in vain.
Ba người con gái của Ma vương tìm mọi cách để quyến rủ Ngài.
Nhưng họ đều thất bại.
|
| [17-18] |
- Two merchants named Tapussa and Bhalika gave the Buddha his
barley meal. The Kings of four directions offered the Buddha four bowls. He made them to
be one bowl.
Hai thương gia, tên là Tapussa và Bhalika, đến dâng cơm. Tứ Thiên Vương
dâng Ngài bốn bình bát. Ngài biến chúng thành một bát duy nhất.
- The Buddha was invited by Brahma to go and preach for the
welfare of the peoples of the world.
Phạm Thiên thỉnh mời Ðức Phật giảng dạy Giáo Pháp vì hạnh phúc cho chư
thiên và nhân loại.
|
| [19-20] |
- The Buddha preached the First Sermon to the five ascetics in
the Deer Park, Sarnath.
Ðức Phật giảng bài Pháp đầu tiên (Chuyển Pháp Luân) cho năm ẩn sĩ tại
vườn Nai, Sanath.
- The Buddha gave a sermon to Yasa. Later he gave Yasa and his
fifty-four friends ordination. Yasa's parents and wife were the first people who accepted
the Triple Gem as their refuge.
Ðức Phật giảng pháp cho Da-xá. Sau đó, Ngài truyền giới cho Da-xá và 54
người bạn (cùng với 5 anh em Kiều Trần Như, đây là 60 vị đệ tử
A-la-hán đầu tiên). Vợ và cha mẹ của Da-xá là những Phật tử đầu tiên qui y
Tam Bảo.
|
| [21-22] |
- The Buddha gave a sermon on fire to Uruvela Kassapa, Nadi
Kassapa, Gaya Kassapa, as well as their 1000 disciples, and made them all attain
Arahatship.
Ðức Phật giảng bài Kinh Lửa Cháy cho anh em Ca-diếp Uruvela, Nadi, Gaya, cùng
với 1000 đệ tử của họ, sau đó họ trở thành đệ tử của Ðức
Phật và đắc quả A-la-hán.
- On Magha Day, the Buddha gave Ovadapatimokkha to 1250 monks,
and summarized: "Not to do bad; to do good; purify one's mind; these are the teaching
of the Buddhas".
Vào ngày Magha, Ðức Phật truyền Ðại Giới Bổn cho 1250 vị Tỳ kheo, và tóm
tắt: "Không làm các điều ác; Gắng làm các điều lành; Luôn tu
tâm tịnh ý; Chư Phật đều dạy thế."
|
| [23-24] |
- In the day Prince Nanda, his younger brother, entering wedding
ceremony, the Buddha gave his bowl to Nanda. Nanda unwillingly carried it following the
Buddha to his residence. The Buddha gave him ordination and took him to see the fairies.
Later he became an Arahat.
Vào ngày Hoàng tử Nanda, em cùng cha khác mẹ, sửa soạn lễ kết hôn, Ðức
Phật giao bát cho Nanda. Nanda miễn cưởng mang bát đi theo Ðức Phật về tinh
xá. Sau đó, Ðức Phật truyền giới xuất gia cho Nanda, và đem chàng đi xem
các cung trời. Về sau, Nanda đắc quả A-la-hán.
- King Suddhodana and Princess Yasodhara suggested Rahula to ask
to the Buddha for his heritage. The Buddha gave him ordination as a novice. Suddhodana was
very sorry. He then asked the Buddha not to give ordination to any one who is not granted
by his parents. The Buddha accepted his proposal.
Vua Tịnh-phạn và Công chúa Da-du-đà-la khuyên La-hầu-la đến đòi Ðức
Phật phần gia tài di sản. Ðức Phật cho phép cậu xuất gia Sa-di. Vua Tịnh-phạn
rất buồn phiền về việc này. Sau đó, nhà vua đề nghị Ðức
Phật không làm lể xuất gia cho những ai chưa có sự đồng ý của cha
mẹ. Ðức Phật chấp nhận đề nghị đó.
|
| [25-26] |
- Devadatta tried against the Buddha by all means for many
thousands of births. He made schism in the Order and hurted the Buddha till the Buddha's
foot was bruised. The earth could not uphold him. The ground opened. The fierce flames
burst forth. Devadatta sank amidst the flames and disappeared.
Ðề-bà-đạt-ta đã tìm đủ cách hại Ðức Phật trong nhiều tiền
kiếp. Ông ta gây chia rẻ Tăng đoàn, và tạo thương tích nơi chân Ðức
Phật. Quả đất không chịu nổi ông ta. Vì thế, mặt đất nứt ra. Những
ngọn lửa cực mạnh bùng cháy ra. Ðề-bà-đạt-ta rơi vào trong đám lửa
ấy và tan biến.
- Prajapati, his step-mother, offered the Buddha a pair of her
own hand-made robes. But the Buddha told her to offer them to the Order, since she would
get more merits.
Bà Kiều-đàm-di (Ba-xa-ba-đề), di mẫu của Ðức Phật, dâng cúng Ngài
bộ y do chính bà tự tay dệt ra. Tuy nhiên, Ðức Phật khuyên bà nên dâng
bộ y đó cho cả Tăng đoàn, như thế bà sẽ được phước báo nhiều
hơn.
|
| [27-28] |
- The Buddha gave flame to the remains of King Suddhodana at the
Cremation Ceremony, and taught the four Buddhist companies on filial piety.
Ðức Phật ngọn lửa thiêu xác vua cha Tịnh-phạn trong buổi lễ Trà Tỳ, và
dạy tứ chúng về lòng hiếu thảo.
- The Buddha ascended to Tavatimsa heaven and preached to
Abhidhamma to his mother, Mahamaya.
Ðức Phật đến cung trời Ðao-lợi để giảng Thắng Pháp (Vi Diệu
Pháp) cho thân mẫu là Hoàng hậu Ma-da.
|
| [29-30] |
- In the day the Buddha was descending from Tavatimsa heaven,
both men and gods were crowded. The Buddha mystically showed all worlds to the crowd.
Vào ngày Ðức Phật từ cung trời Ðao-lợi trở về, chư thiên và loài
người tề tụ nghênh đón. Ðức Phật dùng thần thông cho họ thấy
được toàn thể mọi thế giới.
- Angulimala, the bandit, tried to kill his mother. When he saw
the Buddha walking for alms round, he changed his mind and wanted to kill the Budha and
ordered Him to stop. The Buddha said He had already stopped, He meant He had stopped from
killing. Angulimala suddently understood, dropped his weapon, and asked to be ordained. He
later became an Arahat.
Angulimala, tên cướp sát nhân, định giết mẹ của hắn. Khi gặp Ðức Phật
đang đi trì bình, hắn đổi ý và muốn sát hại Ðức Phật. Hắn chạy theo
Ðức Phật và gọi Ngài hãy đứng lại. Ngài trả lời là Ngài đã dừng lại
từ lâu, có nghĩa là Ngài đã ngưng mọi hành động sát hại. Angulimala
tỉnh ngộ, quăng bỏ khí giới, và xin thọ giới. Về sau, ông ta đắc quả
A-la-hán.
|
| [31-32] |
- The Buddha entered into Nirvana at the Sal grove in Kusinara
city, 543 B.C.E., after preaching for the welfare of the peoples for forty-five years.
Ðức Phật nhập Bát-Niết-bàn trong rừng Sala, gần thành Kusinara, năm 543
trước Tây lịch, sau 45 năm hoằng pháp độ sinh.
- Division of the Buddha's relics: A brahmin named Tona told the
kings of seven cities to stop fighting for the Buddha's relics and better to practise
following the Dharma. He divided the relics to those kings proportionally.
Phân chia Xá-lợi của Ðức Phật: Một vị bà-la-môn tên là Tona khuyên các vua
đến từ bảy vương quốc không nên tranh nhau về Xá-lợi của Phật, mà
hãy nghiêm túc thực hành theo Giáo Pháp. Sau đó, vị nầy phân chia đồng
đều các phần Xá-Lợi cho các vị vua đó.
|