Tôi chưa bao giờ học hỏi được gì từ một người luôn đồng ý với tôi. (I never learned from a man who agreed with me. )Dudley Field Malone
Nhiệm vụ của con người chúng ta là phải tự giải thoát chính mình bằng cách mở rộng tình thương đến với muôn loài cũng như toàn bộ thiên nhiên tươi đẹp. (Our task must be to free ourselves by widening our circle of compassion to embrace all living creatures and the whole of nature and its beauty.)Albert Einstein
Thành công có nghĩa là đóng góp nhiều hơn cho cuộc đời so với những gì cuộc đời mang đến cho bạn. (To do more for the world than the world does for you, that is success. )Henry Ford
Chúng ta thay đổi cuộc đời này từ việc thay đổi trái tim mình. (You change your life by changing your heart.)Max Lucado
Sự ngu ngốc có nghĩa là luôn lặp lại những việc làm như cũ nhưng lại chờ đợi những kết quả khác hơn. (Insanity: doing the same thing over and over again and expecting different results.)Albert Einstein
Hãy thận trọng với những hiểu biết sai lầm. Điều đó còn nguy hiểm hơn cả sự không biết. (Beware of false knowledge; it is more dangerous than ignorance.)George Bernard Shaw
Đừng bận tâm về những thất bại, hãy bận tâm đến những cơ hội bạn bỏ lỡ khi thậm chí còn chưa hề thử qua. (Don’t worry about failures, worry about the chances you miss when you don’t even try. )Jack Canfield
Hãy đặt hết tâm ý vào ngay cả những việc làm nhỏ nhặt nhất của bạn. Đó là bí quyết để thành công. (Put your heart, mind, and soul into even your smallest acts. This is the secret of success.)Swami Sivananda
Kẻ làm điều ác là tự chuốc lấy việc dữ cho mình.Kinh Bốn mươi hai chương
Dầu nói ra ngàn câu nhưng không lợi ích gì, tốt hơn nói một câu có nghĩa, nghe xong tâm ý được an tịnh vui thích.Kinh Pháp cú (Kệ số 101)

VỀ MỤC LỤC

I.

“Ưng vô sở trụ nhi sinh kỳ tâm” câu Kinh Kim Cang có nghĩa cần phải không trụ vào chỗ nào mới sinh ra tâm. Nhưng tiếp tục hỏi, vậy tâm thiện bố thí, làm phước được sinh ra từ đâu. Sẽ có người cho là câu hỏi bắt quàng đang nói chuyện này bắt qua chuyện kia chẳng dính vô đâu. Thay vì trả lời bằng câu chữ để thấy sợi chỉ đỏ xuyên qua mọi lời Phật dạy qua những vấn đề khác nhau, đối tượng nghe cũng khác nhau. Xin kể một câu chuyện dân gian được Huỳnh Tịnh Của ghi lại trong chuyện giải buồn, có nhan đề,”ăn mày xin vàng”

Có một người rất giàu và cũng rất hà tiện keo kiệt không làm dang làm phước cho ai bao giờ. Một hôm có người ăn mày đến xin. Chẳng xin tiền hay xin gạo, xin món gì hết mà theo nằng nặc xin một nén vàng. Tay nhà giàu sai đầy tớ đuổi đi nhưng gả ăn mày không chịu đi mà cứ la lết trước cửa nhà lải nhải rất khó chịu… suốt ba năm trời. Tay nhà giàu nổi máu tò mò, dù sao nó cũng bỏ công nên chịu cho và sai tên đầy tớ theo dõi – gả ăn mày được nén vàng đi đâu và làm gì với nén vàng. Tên đầy tớ đi theo thấy tên ăn mày cầm nén vàng thảy lên thảy xuống nhảy nhót mừng rở. Lát sau đến bên gốc cây chắc là mệt nên nằm xuống ngủ tay cầm nén vàng để trên bụng. Đứa đầy tớ lén lấy lại nén vàng đem về trả cho chủ. Lát sau lão ăn mày thức dậy thấy mất của, xăm xăm trở lại xin nén khác. Người nhà giàu nói “tui mới cho đây làm gì hết mà còn đi xin nữa vậy cha” lão ăn mày nói “Tôi – vừa – nhắm – mắt, nó – liền – mất – đi, nên phải xin
ông nén khác thôi”. Nghe nói ông nhà giàu dường như được soi sáng tấm lòng ngộ ra sự đời. Rõ ràng đời là ảo, con người ta hễ nhắm mắt rồi chẳng còn của cải sự nghiệp. Bắt đầu từ chỗ nhận thức của cải chỉ là ảo ảnh tiếp đến là suy nghĩ về cái chết mình để lại gì. Anh nhà giàu bỗng ngộ phát tâm đêm tài sản của cải ra làm phước bù cho bản tánh keo kiệt trước đây. Suy nghĩ lại, mới hiểu người ăn mày ấy là Bụt hiện ra. Chỉ có Bụt mới thay đổi được suy nghĩ của những người bảo thủ, trì trệ nhất. Anh nhà giàu đúng là có duyên gặp được Bụt. Vậy có phải làm phước còn bắt đầu từ chỗ ưng vô sở trụ…

II.

Thứ hai là bố thí, làm phước còn có gốc từ lòng thương người. Nhưng tình thương ấy xuất phát từ bản năng nên việc so sánh giữa người này người kia, thấy mình cho thấy người nhận không tránh được. Văn hóa Việt dường như nhìn ra cuộc sống muôn màu nên có câu – Thi ân bất cần báo. Và còn đi xa hơn ngay từ lúc còn thơ ấu trẻ con đã được người lớn dạy – thương người như thể thương thân. Làm sao thương người như thương mình được, mấy ai có tấm lòng vàng thể hiện lời khuyên kia. Đa số lúng túng rồi đọc kinh Phật lại bị sốc thêm khi thấy Phật tuyên bố “ai chăm sóc cho những kẻ nghèo hèn, bệnh tật, chính là chăm sóc cho Như Lai”. Đức Phật nói vậy chẳng khác nào nói, hãy nghĩ tới mọi người trước mới mong gặp Phật. Hóa ra việc siêng năng đi chùa lạy phật chẳng để ý đến hoàn cảnh xung quanh, đó chỉ là công cốc. Làm phước gắn liền với vật chất, tiền bạc, lại thêm một ngẩn ngơ khác khi đọc Phúc Âm thấy chúa Jêsu dạy
“Vì con đời này trong việc thông công với người đồng đời của mình. Ta nói cho các người nghe. Hãy dùng của bất nghĩa để kết bạn, để khi của ấy hết đi, họ tiếp các người vào nhà đời đời.” Thú thật tôi cảm thấy khó chịu trước cách nói lạ. Sao lại dùng của bất nghĩa đi cho? Của làm ra từ mồ hôi thì sao… Hóa ra các chương trình kêu gọi từ thiện, kêu gọi quyên góp xây thánh đường, chùa chiền có xen vào thứ tiền gọi là bất nghĩa (mà thấy cũng có phần đúng như vậy làm ăn mà hiền lành quá sao có tiền để cho, nhưng chẳng ai nói như Chúa nghe chói lỗ tai)… Mãi nhiều năm sau này tôi mới hiểu được nhờ tình cờ tôi đọc “Người Dublin” của nhà văn Ái Nhỉ Lan James Joyce, ông cũng thú nhận đây là một trong những đoạn khó hiểu nhất trong kinh thánh để có thể diễn giải cho đúng. Trong khi đức Phật là một nhà thơ sống nội tâm, lời của Phật như mưa sâu thấm đất. Ngược lại chúa Jêsu là thầy kế toán khắt khe đếm từng xu trong túi người. Tuy nhiên Jêsu cũng hiểu được nhược điểm của người đối với tiền bạc đem tiền bất nghĩa đi cho rõ ràng là khó hiểu nhưng đọc trở lại câu đầu tiên – vì việc thông công với người – có nghĩa là người còn có mối dây liên hệ với cộng đồng, cuộc sống không đứng lại bất động mà nó trôi chảy. Hóa ra chúa Jêsu ngoài kế toán tiền bạc còn là người kế toán về tinh thần. Hãy trung thực. Hãy trung thực kiểm tra lại tài khoản của mình có, xem nó có khớp với tinh thần không. Nếu hai cái không ăn khớp nhau hãy điều chỉnh nó lại cho đúng đắn. Ơ đây Phật cũng nói – giàu mà bố thí là một trong những việc
khó ở đời. Tuy nhiên người giàu, các nhà tư bản nếu hiểu được tiền bỏ ra làm từ thiện, nó chẳng mất đi đâu, mà nó chính là đồng tiền sống quay vòng trong xã hội, để rồi nó cũng trở lại với mình, công ty thương hiệu phát triển được nhiều người biết tiếng hơn. Có phải là như vậy.

III.

Niệm Phật và làm phước là hai pháp môn cần thiết để tu tâm, dưỡng tánh phù hợp với căn cơ nhiều người. Tưởng tu là khó, còn nói tu chỉ cần như vậy thì rất dễ. Có phải ta thường nghe người nói vậy. Đó là cái nhìn căn cứ vào việc làm bề ngoài, không đi sâu vào bên trong. Thây sự việc đơn giản nhưng sự thật phải trải qua quá trình rèn luyện công phu. Thấy dễ thật ra là khó. Khó ở chỗ niệm Phật, mặc dù đức Phật từ bi nhưng mọi chuyện lại là do nhân quả, do tâm của người. Khó ở chỗ làm phước chỉ thấy vật chất của mình bỏ ra nhưng còn chữ phước. Làm biết được mình có phước hay không, mặc dù có đem tiền triệu bố thí cúng dường. Phải chăng những việc làm của người chỉ có trời cao, đôi mắt trí huệ mới biết, ai thật sự là kẻ nhân đức có phước, đời này còn ở đời sau. Tưởng là dễ thật ra làm phước, tu phước chẳng dễ chút nào với những ai thật sự có thiện tâm, thương người như thể thương thân. Kinh Phật đã nói hết, bố thí không hề đơn giản.- Cất 100 ngôi chùa, chẳng bằng cứu sống một người. Mặc dù kinh luật nói từ ngàn xưa, y như nói với thời hiện tại. Bạn thấy nó dễ hay khó. Nhiều người siêng năng đi chùa trong lúc xã hội lại có kẻ nằm chờ chết vì không tiền chữa trị. Tâm lý con người phức tạp. Muốn cho nhưng lại nghĩ “cho hết, lấy
gì để xài”. Đúng ra phải nghĩ ngược lại “xài hết, lấy gì bố thí”. Đức Phật với đôi mắt nhìn thấu suốt cả người ta nên trong kinh Niết Bàn dạy. Có ba việc bố thí không thanh tịnh – trước muốn cho nhiều khi cho lại rút bớt – Chọn vật xấu cho người, vật tốt giữ lại cho mình – Đã cho xong, sinh tâm hối tiếc của đem cho. Chẳng những đức Phật nói, giàu khó bố thí như nói ở phần trên, mà nghèo cũng khó bố thí. Khó vì đâu phải lúc nào mình cũng có sẵn để mang ra cho (thiện tâm của người chính là ở đây).

Lúc nhỏ tôi nhớ má tôi và một số người lớn ở quê, là dân miền Tây thấm nhuần văn hóa đạo Phật. Mỗi khi xúc gạo nấu cơm, má bốc một hai nắm bỏ vô trong cái hủ. Má tôi dạy, buổi cơm thiếu một hai nắm gạo không sao nhưng nhà lúc nào cũng có thứ để cho người đến xin. Nó gọi là tích âm đức. Ngày nay không còn thấy cảnh ăn xin đeo bị bên hông để xin gạo như ngày xưa… mà xin tiền. Tôi thấy có người gặp tiền lẻ bỏ vô trong cái hộp để riêng ra dành cho những ai cơ khổ lở đường. Những người mặc dù chẳng khá giả nhưng có thiện tâm (tôi không được như vậy) rõ ràng là đã gieo nhân. Và gieo nhân thì gặt quả, mặc dù không biết kiếp sau người hưởng được quả gì, nhưng người thành hình đức tin vào luật nhân quả từng kiếp sống nối tiếp nhau và tiếp tục gieo.

IV.

Ta đã hưởng, đã chịu ơn nhiều của xã hội, việc bố thí, làm phước của ta dường như đó cũng là bổn phận của con người để góp phần (trả lại) rất nhiều người không biết việc mình làm là đã tu. Và trong nhiều pháp môn, có pháp môn chủ
yếu thuộc về hành rất ít người phân tích (ai đem phân tích một mùi hương). Đó là pháp môn tu phước. Có phải nó bắt đầu từ nhận thức cõi đời là phù du như đã nói người sanh thiện tâm. Tiếp tục người tu phước cần phải giữ gìn năm giới. Tại sao? Tại vì không sát sanh là làm phước, bố thí tánh mạng cho tất cả chúng sanh lớn hoặc nhỏ. Không trộm cắp là bố thí sự an toàn, an lạc cho xã hội. Không tà dâm, không nói dối cũng như vậy. Uống rượu, dùng chất say sưa là nguồn gốc gây ra bao tội lỗi. Không uống rượu, dùng các chất say là mang đến cho xã hội niềm vui. Giữ năm giới còn gọi là năm đại thí hưởng quả báu không bị oan trái, không ai làm khổ mình, người ái mộ mình rồi có uy tín với xã hội. Trong lúc bố thí ta cảm thấy không hài lòng ở người thọ thí (làm biếng chẳng chịu làm lụng chờ người tới cho.v.v…) do đó người tu phước tiếp tục đồng hành với xả. Đồng hành với sự hoan hỷ. Trong hai loại này bố thí hoan hỷ bất cứ trường hợp nào vì vậy phước đức cao hơn bố thí xả. Tu phước dễ hay khó. Dân gian có câu nói giúp của không giúp đủa ăn cơm. Có nghĩa là anh đói tôi giúp cho tiền bạc nhưng nghề nghiệp, cách làm ăn lại giấu kín không chỉ. Chẳng ai chỉ đường đi buôn. Bấy lâu cứ tưởng câu nói cho người một con cá không bằng cho cần câu là của dân gian, không ngờ chính Lão Tử đã nói câu ấy. Tương tự đức Phật có dạy ba loại tài thí, vô úy thí và pháp thí. Pháp thí được xếp cao hơn cho thấy việc tu phước chẳng dễ. Theo kinh, Phật dạy vật đem bố thí có mười loại thường thấy như bố thí
vật thực, nước uống, vải, xe cộ, bông hoa, vật thơm, vật để xức, chỗ nằm, chỗ ở, đèn. Về miền Tây ta thấy ở thôn quê trước cửa mỗi nhà để lu nước uống, hoặc là ở thành phố Hồ Chí Minh nhiều ngả đường thấy để thùng nước đá trà dành cho kẻ lở đường – đó là bố thí nước. Ngoài 10 loại vật thí thường thấy, kinh có dạy nhiều vật thí khác đem lại lợi ích cho cuộc sống, chẳng những cho kiếp hiện tại mà cho lẫn kiếp vị lai. Nhưng bài tìm hiểu về tu phước đến đây đã khá dài. Xin phép được nói thêm cái gọi là trường cửu thí. Tức là bố thí làm phước những vật có tính bền vững lâu dài. Chừng nào nó còn tồn tại, thì phước thi