Trong cuộc đời không ai là không phải trải qua sinh, lão, bệnh tử, không ai là không có nỗi buồn nỗi khổ. Nhưng khổ vui cũng do tâm sinh mà cũng do tâm diệt.

Trạng thái của tâm là hỷ, nộ, ai, ái, ố, lạc, dục (vui, giận, buồn, thương, ghét, mừng, muốn) là bảy thứ tình cảm của con người. Trong đó bảy thứ tình cảm này phát sinh ra tâm trạng là hạnh phúc hay khổ đau. Hạnh phúc khi chúng ta đạt được những gì chúng ta mong muốn, ưu thích hay mong cầu, còn bất hạnh hay khổ đau lại là ngược lại khi ta bị vướng vào những rắc rối, nhưng trắc trở, những sự không thành, hay ước mong không đạt thành mà tâm khởi phát những ưu phiền thông qua nhiều trạng thái mà tiêu biểu là ý nghĩ tiêu cực cũng từ đó mà sinh khởi những niệm tưởng sầu bi, ảo não.

Vậy hạnh phúc hay khổ đau do tâm tạo tác, tâm làm chủ. Nên trần gian nói là khổ thì cũng do tâm khởi khổ mà có khổ, nói trần gian vui thì cũng do tâm khởi vui mà có vui. Nên giải thoát không đâu xa mà ngay nơi tâm mà bình tâm, ngay nơi lòng mà an vị, ngay nơi tánh mà an nhiên, ngay nơi pháp mà bình đẳng, ngay nơi đạo mà xuất thế đạo.

Để có cuộc sống an nhiên và vui vẻ trong hiện tại, và an ổn về sau thì ngay nơi tâm đối với mọi sự, mọi việc không khởi chấp. Không khởi chấp là nơi sự hay việc đó bằng cái nhìn chánh niệm hay ý nghĩ chơn chánh mà khởi làm. Dù cho sự hay việc có gian nan, có vất vả hay khổ đau phiền muộn thì bằng cái tâm buông xả, cái tâm vị tha, cái tâm chánh trực mà đối diện để vượt qua. Như nhà thiền có câu :" khổ vui như giấc mộng", vậy

mộng là ảo hay thật? Nếu nói ảo thì tại sao lại có khổ có vui hiện hữu nơi tâm ta, mà nói thật thì khi nhìn lại tìm nó, nó cũng chẳng thật hiện hữu mà do giả danh giả hợp, do duyên mà thành, do tâm bám chấp nơi pháp mà có khởi hay không khởi.

Vậy cùng nhìn nhận một sự việc, có hai người cùng làm việc bổ củi, một người thì yêu thích công việc và làm hăng say không biết mệt. Còn một người thì thấy nó nặng nề, không thích nên làm việc uể oải và trong trạng thái buồn chán. Vậy cũng một tính chất công việc mà có người yêu thích thì làm việc hăng say do yêu thích công việc, một người thì do không yêu thích nên sinh tâm buồn chán nên từ đó công việc đó là nặng nề và làm chỉ là mang tính chịu đựng và khổ ép thân tâm mà thôi. Từ đó cho thấy tuy cùng một sự, một việc mà tâm có khởi khác thì lại có các trạng thái của tâm khác nhau, và hạnh phúc hay đau khổ, vui hay buồn, an nhiên hay bất an đều do cái tâm cái niệm cái ý mà tạo tác khởi ra.

Vậy để có cuộc sống hạnh phúc thì nơi tâm hãy buông xả ý niệm tà vạy, không tốt, phân biệt. Để tâm không còn ngã kiến, tư kiến, năng sở hay ngã sở mà từ đó tâm được an nhiên. Tâm an nhiên là gốc đạo, là nơi sản sinh ra muôn pháp. Pháp chánh, pháp lành là thiện pháp của tâm. Nếu chỉ cần tâm khởi tà tâm, ý niệm không tốt, bất lương thì lại là nơi sản sinh muôn pháp tà đạo, bất chánh là ác pháp. Để tâm luôn an nhiên và pháp luôn là thiện pháp thì người tu nên ngoài an nhiên nơi cõi pháp, trong an định trong cõi tâm, ý niệm luôn chơn

chánh, thân khẩu ý hãy thiện lành thì có ở nơi đâu hay làm gì cũng