Ba câu chuyện Thiền trên Con đường Hạnh Phúc

VỀ MỤC LỤC

Trích từ sách “Con bò khóc - Die Kuh, die weinte, Buddhistische Geschichten über den Weg zum Glück” của Thiền sư Ajahn Brahm, nxb Lotos 2012

Hai viên gạch xấu

Năm 1983 sau khi đã trả tiền xong để mua khu đất xây tu viện, chúng tôi chẳng những đã sạt nghiệp mà còn nợ nần chồng chất. Trên khu đất này không hề có một ngôi nhà cũ, cũng chẳng có lấy một cái nhà kho.Trong tuần lễ đầu sau khi đến đây, đêm đêm chúng tôi phải nằm ngủ trên các cánh cửa, tức những miếng gỗ mà chúng tôi đã mua lại với giá rẻ mạt từ một kho chứa vật liệu phế thải.

Kê phía dưới bằng những viên gạch xây dựng, những cánh cửa trở thành những chiếc giường nằm cho chúng tôi. Vì là Tăng chúng của “Tu Viện Rừng” (một trường phái Phật giáo tại Thái Lan) nên chúng tôi không dùng nệm ngủ.

Vị Sư Trụ Trì ngủ trên tấm cửa tốt nhất, bề mặt phẳng lì. Tấm cửa của tôi thì lồi lõm lại có một lỗ trống ở ngay giữa, chỗ ngày xưa có miếng gỗ lồi trong hệ thống để người ta vịn vào cho dễ mở cửa. Dĩ nhiên tôi rất vui mừng là người ta đã tháo bỏ miếng gỗ lồi nổi cộm lên ấy đi rồi. Nhưng bây giờ thì ngay giữa cái cánh cửa để làm giường này lại có một lỗ trống. Tôi hay nói giễu với mọi người về điều đó: Không cần đứng dậy đi ra ngoài mà vẫn hưởng được những cơn gió mát. Nói hài hước như vậy, nhưng những cơn gió lạnh hằng đêm thổi qua lỗ hổng đó đã quấy rầy lắm và không cho tôi có được những giấc ngủ an bình. Lúc bấy giờ tôi thường không có được những giấc ngủ trọn vẹn.

Chúng tôi là những tu sĩ nghèo, đang cần có một mái chùa. Vì nghèo nên chúng tôi không thể thuê mướn những thợ xây dựng

chuyên nghiệp. Chỉ mỗi việc trang trải để có thể mua những vật liệu xây dựng đã là quá khó khăn lắm rồi. Bởi vậy chúng tôi bắt đầu tự học xây dựng: Làm sao để đúc nền móng, trộn xi măng xây tường, dựng nóc nhà và những trang bị vật dụng vệ sinh phòng tắm…, có nghĩa là tự làm tất cả những công việc cần thiết cho ngành xây dựng.

Cái nghề nghiệp trước khi đi xuất gia của cá nhân tôi là nhà khoa học vật lý và giáo sư dạy học, đã không giúp đỡ gì nhiều cho tôi trong những công việc làm chân tay này. Nhưng sau vài ba năm tôi dần dần trở nên một tay xây dựng tương đối khá và từ đó chúng tôi tự đặt tên chúng tôi là Nhóm BBC (Buddh. Bau Company = Đội Xây Dựng Phật Giáo).

Bước đầu quả thật vô cùng khó khăn, cực nhọc…

Đứng ngoài nhìn vào thì ai cũng nghĩ là xây một bức tường không khó khăn gì lắm: chỉ bỏ một ít hồ lên viên gạch, đặt nó vào vị trí dự định và khõ khõ nhẹ lên đó. Nhưng tôi vừa khõ nhẹ lên đầu này để cho viên gạch đứng thẳng, thì góc kia đã trồi lên cao. Tôi cẩn thận chậm chạp cố hết sức làm cho góc này thẳng thì đã thấy góc đầu gạch kia nhô lên rồi. Tôi thất vọng hoàn toàn. Quá thất vọng !!!.

Nếu ai không tin tôi thì cứ thử đi là sẽ biết ngay!!

Là tu sĩ tôi có kiên nhẫn và có nhiều thì giờ: tôi kiên nhẫn từ tốn đặt từng viên gạch lên bức tường. Và tuy có chậm chạp nhưng rồi đến lúc nào đó thì bức tường cũng được xây xong.

Tôi lùi lại vài bước, hãnh diện nhìn bức tường mình mới hoàn thành.

Ôi thôi! Không ngờ bây giờ lại có thể có biến cố như thế này: có hai viên gạch đã lọt ra

ngoài vị trí. Tất cả viên khác trên tường đều nằm ngay ngắn, chỉ có hai chú gạch ấy nằm nghiêng trên bức tường. Không sao có thể chấp nhận được. Chỉ vì hai viên gạch đó mà cả bức tường này xem như vứt bỏ đi.

Bây giờ thì nước hồ xi măng đã cứng ngắc rồi, tôi không thể nào rút ra hai viên gạch đó ra để thay thế được nữa. Tôi đến gặp Thầy trụ trì và xin phép để đập bức tường và xây lại một bức tường khác.

Thầy Trụ Trì đáp ngay: Không được! Cứ để bức tường y như vậy.

Sau này mỗi lần hướng dẫn khách thập phương đi viếng tu viện, tôi luôn luôn cố tránh không dẫn khách đi ngang qua đó. Tôi không thể chấp nhận được là có ai đó khám phá ra cái khuyết điểm này.

Độ chừng ba, bốn tháng sau đó, có lần tôi đưa một vị khách tăng qua sân chùa vãn cảnh, đột nhiên vị khách tăng ấy chú ý đến cái bức tường “xấu hổ” của tôi .

- Ồ, một bức tường đẹp. Vị khách tăng bất ngờ nói lớn.

- Bạch Thầy - tôi trả lời một cách vô cùng ngạc nhiên - Thầy có bỏ quên cặp mắt kiếng trong xe hơi không? Hay Thầy có vấn đề gì về thị lực của cặp mắt. Không lẽ Thầy không thấy có hai viên gạch đã nằm nghiêng, phá vỡ cả trật tự của bức tường hay sao?”

Những lời sau đó của vị khách tăng này đã giúp tôi thay đổi cái nhìn của tôi về bức tường và cả quan điểm trong cuộc sống.

- Vâng. Dĩ nhiên tôi nhìn thấy 2 viên gạch nằm nghiêng. Nhưng tôi cũng nhìn thấy cả 998 viên gạch thẳng đẹp.

Tôi giật mình. Lần đầu tiên sau ba tháng nhìn nó, tôi thấy được những viên gạch bên cạnh. Trên, dưới hai viên gạch nghiêng, bên trái và bên phải nó là những viên gạch hoàn hảo, ngay

thẳng. Số lượng đó nhiều lắm…

Nhiều người chấm dứt liên hệ lứa đôi, nộp đơn xin ly dị, vì chỉ thấy ở người bạn đời có “hai viên gạch xấu”. Họ trầm cảm, có người nuôi ý định tự tử, chỉ vì họ chỉ thấy hai viên gạch xấu này. Trên thực tế có nhiều viên gạch hoàn hảo phía trên, phía dưới, bên trái, bên phải; nhưng họ không thấy được. Thay vào đó chúng ta chỉ thấy những lỗi lầm. Và như vậy chúng ta tàn phá cả “một bức tường đẹp”.

Mỗi người chúng ta ai cũng có “hai viên gạch xấu” ấy, nhưng cũng có rất nhiều viên gạch đẹp. Nếu chúng ta cảm nhận được sự việc đó, thế giới chung quanh sẽ đẹp hơn lên. Chẳng những chúng ta sẽ sống hòa bình với những lỗi lầm của mình mà còn thụ hưởng được hạnh phúc sự chung sống với người bạn đời của chúng ta. Đây là một tin xấu cho những vị luật sư hành nghề ly dị nhưng là một tin tốt cho Bạn.

Tôi đã kể câu chuyện này nhiều lần, cho đến khi một nhà thầu xây dựng cho biết một bí mật nghề nghiệp của ông ta:

“Chúng tôi cũng có khi có những sai lầm trong quá trình xây dựng”. Ông ta kể lại - “Nhưng khi nói với chủ nhà chúng tôi giải thích đó là điều đặc biệt so với những căn nhà bên cạnh và chính vì sự đặc biệt đó chúng tôi có thể tính thêm vài ngàn Dol-lar”.

Bởi vậy một vài điều đặc biệt của căn nhà của Bạn hiện tại có thể chỉ là lỗi lầm lúc đầu trong quá trình xây dựng.

Những gì Bạn không vừa lòng ở chính Bạn hay ở người bạn đời hoặc ở cuộc sống hiện nay có thể cũng là bản chất đặc biệt làm cho cuộc đời hấp dẫn hơn lên.

Miễn là Bạn không chỉ tập trung nhìn chăm chăm vào “Hai viên gạch xấu.”

Nụ cười hai

ngón tay

Một lời khen tặng chẳng những tiết kiệm tiền bạc cho Bạn mà còn đem lại niềm vui cho những người chung quanh. Chúng ta phải sử dụng nó rộng rãi hơn lên.

Nhưng khó nhất là tự khen mình. Từ khi còn bé chúng ta đã được dạy dỗ rằng: “Những lời tự khen mình hôi hám lắm.” (Eigenlob stinkt!) Nhưng điều này không đúng hoàn toàn mà còn ngược lại là khác. Hãnh diện về những đức tính tốt của chính mình cũng có thể nhờ đó mà nó phát triển tốt hơn lên.

Trong thời gian còn hành điệu, một vị thiền sư chỉ dạy cho chúng tôi một phương pháp mới.

Vị thiền sư này bắt đầu bằng câu hỏi:

- Việc đầu tiên mà sư chú làm trong ngày sau khi mới thức dậy là gì?

- Thưa, con đi vào nhà vệ sinh.

Câu hỏi tiếp theo:

- Trong phòng đó có một tấm kiếng soi mặt không?

- Dạ thưa, dĩ nhiên là có.

- Tốt. Bây giờ tôi muốn sư chú mỗi ngày trước khi đánh răng hãy nhìn vào tấm kiếng và mỉm cười với hình ảnh chính mình.

- Bạch Thầy, con phản đối. Con là tăng sinh mới tập sự. Công việc của tu viện nhiều nên không cho phép con đi ngủ sớm và vì thiếu ngủ liên tục nên mỗi sáng sớm con còn ngái ngủ. Nói thật, nhiều khi con sợ phải nhìn hình ảnh mình trong kiếng, chứ đừng nói tới việc cười với chính mình.

Vị thiền sư mỉm cười nhìn tôi và nói:

- Nếu sư chú không thể mỉm cười một cách tự nhiên được thì cứ để mỗi bên góc miệng một ngón tay và kéo nó lên cao. Như thế này, như thế này...

Rồi vị thiền sư vừa làm động tác vừa giải thích. Lúc ấy tôi nhìn vị thiền sư trông rất hài hước và thật tức cười. Tôi cười và vị thiền sư cũng cười, yêu cầu tôi làm ngay lại động tác đó.

Sáng hôm

sau tôi vào phòng tắm, còn ngái ngủ như mọi ngày nhìn vào tấm kiếng. Hừm... hình ảnh không đẹp tí nào cả, làm sao có thể nở một nụ cười được đây. Rồi tôi đặt hai ngón tay trỏ lên mép môi và kéo hai góc miệng lên. Trong kiếng là một ông thầy tu ngớ ngẩn tức cười và tự nhiên một nụ cười cũng nở trên môi mình. Rồi vị sư chú trong kiếng ấy tiếp tục cười và sau một giây phút chúng tôi đã trao cho nhau những nụ cười thật thân mật.

Hai năm liên tục tôi tập mỗi ngày phương pháp này. Không cần biết là có thoải mái trong người hay không, tôi đứng trước tấm kiếng và mỉm cười với mình. Thường thường thì phải nhờ đến hai ngón tay trỏ mới làm được. Ngày nay nhiều người nhận xét là tôi cười nhiều. Có thể là những bắp thịt đó phát triển và bị giữ chặt trên môi?

Cái xảo thuật hai ngón tay chúng ta cũng có thể áp dụng bất cứ lúc nào trong ngày, nhất là lúc chúng ta buồn bã, trầm cảm.

Các nhà nghiên cứu xác định và đo được trong máu là khi cười thì cơ thể chúng ta tạo ra nhiều chất Endorphine hơn, và nó là chất giúp cho hệ thống bảo vệ cơ thể (Immunsystem) mạnh hơn lên và nhất là làm chúng ta hạnh phúc.

Sự vận chuyển Endorphine này giúp chúng ta thấy được 998 viên gạch đẹp trong bức tường chứ không phải chỉ 2 viên gạch xấu.

Và nụ cười làm chúng ta đẹp thêm, chính vậy mà tôi gọi ngôi chùa chúng tôi ở Perth là “Viện sửa sắc đẹp Ajahn Brahm”.

Nụ cười khi đau

Trong những năm đầu hành điệu tại Thái Lan chúng tôi thường được di chuyển từ tu viện này sang tu viện khác bằng xe tải. Dĩ nhiên những vị tăng sĩ lớn ngồi trước xe vào những chỗ ngồi tốt nhất. Còn chúng tôi những

chú điệu trẻ ngồi chen chúc trên băng ghế gỗ phía thùng xe. Trên đầu là những thanh sắt làm nóc xe mà trên đó người ta trải một tấm vải nhựa để che mưa nắng, bụi bặm. Trong thời gian này những đường sá trong rừng thường chưa được trải nhựa. Mỗi lần khi bánh xe gặp một ổ gà, ổ voi thì xe bị rớt xuống hục thấp và chúng tôi thì bị hất lên cao. Rùm, rùm… Tôi không còn nhớ được