Đây là một vấn đề phổ biến, đặc biệt là trong gia đình. Khi bạn biết một người nào đó rất rõ, gần như là sẽ có ngay một khuynh hướng ngấm ngầm cho rằng bạn có thể biết được những điều người ấy đang nghĩ hoặc người ấy sẽ làm gì. Ý tưởng này có thể nói khác đi là: Đừng làm một người đọc vào suy nghĩ của người khác, hay quy trách động lực cho những cung cách cư xử, hành vi của người khác.
Tôi vẫn tự bắt gặp mình rơi vào khuynh hướng này, mặc dù là ít hơn nhiều so với trước đây. Lấy ví dụ, chỉ mới hôm qua đây thôi, một trong hai đứa con gái tôi có vẻ đang trì hoãn giờ đi học như thường lệ. Bởi vì tôi dự đoán là như vậy, tôi nhận thấy ngay là nó chưa mang giày và đoán ngay là nó cũng không biết đôi giày của nó nằm ở đâu. Xét cho cùng, những trường hợp tương tự như vậy đã xảy ra rất nhiều lần trước đây. Dĩ nhiên, tôi biết ngay mọi chuyện không cần hỏi han gì. Một cách thiếu kiên nhẫn, và với giọng rất bực mình, tôi quát nó: «Đi mà tìm giày của con đi.» Phản ứng của nó rất tự tin: «Giày của con ở ngay cạnh cửa trước. Bố vẫn dặn con là đừng đi giày trong nhà đó thôi.» Nó đã đúng trong cả hai câu trên. Cũng giống như nhiều trường hợp vẫn thường xảy ra với nhiều người trong chúng ta, tôi đã mất mấy phút không cần thiết trong buổi sáng của mình để bực dọc và khó chịu. Sự bực tức và căng thẳng trong tôi phát sinh không phải vì bất cứ điều gì mà con tôi đã làm hoặc không làm, mà là từ trong suy nghĩ của tôi. Đây rõ ràng là một trường hợp mà «tất cả là trong tư tưởng bạn».

Bạn có thể đã thấy

là khuynh hướng này góp phần to lớn trong việc tạo ra sự cáu gắt vì những chuyện nhỏ trong gia đình. Khi bạn suy diễn mọi thứ, gần như thể là bạn đang tích cực tìm kiếm những gì làm cho bạn bực mình, khó chịu. Và khi bạn tìm kiếm điều gì, đặc biệt là khi bạn cho rằng mình sẽ tìm thấy, bạn hiếm khi phải thất vọng. Trong hầu hết các trường hợp, bạn kết thúc vấn đề bằng cách xác nhận những giả định của mình là chính xác, để bạn có thể nhận phần đúng về mình.

Hiển nhiên là những sự giả định thỉnh thoảng mới có cũng chẳng đến nỗi làm hại cho một mối quan hệ, và không phải là chuyện gì to tát lắm. Tuy nhiên, khuynh hướng này lại hiếm khi là ở mức thỉnh thoảng. Thay vì vậy, nó có thể trở thành một trong những cung cách sống, một thói quen mà chúng ta mắc phải rất thường xuyên, thậm chí không biết là mình đang mắc phải. Bộ não chúng ta hoạt động rất nhanh với những giả định – những điều mà tưởng là đã đúng – đến nỗi các phán đoán được đưa ra không cần chúng ta phải suy nghĩ gì thêm.

Giải pháp cho vấn đề là đơn giản, nhưng không dễ dàng. Bạn phải có được sự khiêm tốn đủ để thừa nhận là mình không biết những gì một người khác sẽ làm hoặc là đang suy nghĩ. Điều quan trọng là phải đón nhận mỗi ngày, mỗi sự việc riêng biệt, vào lúc mà chúng xảy đến. Đừng cho rằng chỉ vì một sự việc nào đó luôn luôn là như thế nên không thể có sự thay đổi khác đi. Vì nếu làm thế, bạn đang bộc lộ một hình thức tế nhị của sự thiếu tôn trọng. Nói cho cùng, chắc chắn là bạn cũng không đánh giá cao khi ai đó thích đọc trước những suy nghĩ của

bạn và dự đoán trước những gì bạn sẽ làm.

Khi bạn thực hiện sự thay đổi từ việc dự đoán những cách cư xử của người khác sang việc phản ứng thích đáng với chúng, bạn sẽ tự thấy mình giảm bớt sự bực tức đi rất nhiều. Đầu óc bạn sẽ được thư giãn hơn và hướng về giây phút hiện tại, phản ứng với những gì thật sự đang diễn ra thay vì là với những gì mà bạn tin là sẽ xảy ra. Cùng với những ích lợi tự thân mà bạn có được – giảm nhẹ sự căng thẳng đầu óc – điều không nghi ngờ gì là những người mà bạn yêu thương cũng sẽ đánh giá cao sự thay đổi này của bạn. Trong nhiều trường hợp, thay đổi nhỏ này có thể tạo ra cả một thế giới khác biệt trong cảm giác về sự tôn trọng lẫn nhau trong gia đình.