(nhà xuất bản Hương Đạo tái bản tháng 11 năm 1971)

MƯỜI CON ĐƯỜNG TU CHUYÊN MÔN CỦA GIỚI TU SĨ

Trong tập thứ nhất của Bản đồ tu Phật, chúng tôi đã chỉ rõ con đường tu hành thông thường của quảng đại quần chúng và của giới Phật tử tại gia rồi. Bắt đầu từ tập thứ hai này, chúng tôi sẽ tuần tự nói đến mười con đường chuyên môn của giới tu sĩ, tức là mười tông phái trong Phật giáo.

Cách tu hành từ đây có phần khó hơn các lối tu trước, phải tốn nhiều thì giờ và mất nhiều công phu tu tập. Vì thế, chỉ những người ít bị cuộc đời hằng ngày ràng buộc như giới tu sĩ, hay những ai muốn đi sâu vào đạo mới hy vọng thực hành có kết quả.

Tuy thế, đã là Phật tử hay muốn thành Phật tử chơn chánh, chúng ta không thể mù mờ về những giáo phái của đạo Phật được. Mặc dù trong giới Phật tử ngày nay có một số đông vì cuộc đời ràng buộc chưa thể có đủ thì giờ và hoàn cảnh để thực hành trọn vẹn một trong mười tông phái trên, nhưng chúng ta hãy cứ tìm hiểu và làm theo phần nào để gieo nhân, rồi một ngày kia, khi đã đủ nhân duyên hãy tu tập hoàn bị hơn.

Thật ra trong rừng giáo lý mênh mông bát ngát của Phật giáo, không biết bao nhiêu là đường ngang ngả dọc, chứ không phải chỉ có 10 con đường này mà thôi. Nhưng đây là những con đường chánh, những đại lộ có thể đưa bộ hành đi đến đích mà không sợ lạc đường. Người học Phật biết được 10 con đường lớn này có thể nói là đã thấy được gần toàn diện khu rừng Phật giáo.

Theo các kinh sách Phật giáo, người ta thường liệt kê các tông phái trên theo thứ tự như sau:

Câu-xá tông, Thành thật tông, Luật tông, Pháp tướng tông,

Tam luật tông, Thiên Thai tông, Hoa Nghiêm tông, Mật tông (hay Chân ngôn tông), Thuyền tông và Tịnh độ tôn. Nhưng sắp đặt như trên là đứng về phương diện thuần nghiên cứu, dựa trên giáo sử, đi từ Tiểu thừa đến Đại thừa.

Trong ‘Bản đồ tu Phật’ này, chúng tôi căn cứ theo trình độ hiểu biết, hoàn cảnh và nhu cầu thiết thực của đa số Phật tử Việt Nam, sắp đặt 10 tông theo thứ tự dưới đây. Chúng tôi sẽ tuần tự biên soạn và xuất bản theo thứ tự ấy, để quí vị Phật tử hiện đang cần những tông trên có trước những tài liệu mà nghiên cứu tu hành.

Luật tông (thuộc cả Tiểu thừa và Đại thừa)
Tịnh độ tông (thuộc Đại thừa)
Thiền tông (thuộc cả Tiểu thừa và Đại thừa)
Duy thức tông (thuộc Đại thừa, cũng gọi là Pháp tướng tôn)
Mật tông (thuộc Đại thừa, cũng gọi là Chơn ngôn tôn)
Pháp Hoa tông (thuộc Đại thừa, cũng gọi là Thiên Thai tôn)
Hoa Nghiêm tông (thuộc Đại thừa, cũng gọi là Hiền Thủ tôn)
Tam luật tông (thuộc Đại thừa, cũng gọi là Tánh không tôn)
Câu-xá tông (thuộc Tiểu thừa, cũng gọi là Hữu tôn)
Thành thật tông (thuộc Tiểu thừa)

Tóm lại, trong 10 tông này, Luật tông và Thiền tông thông cả Đại thừa và Tiểu thừa; Câu-xá tông và Thành thật tông chỉ thuộc về Tiểu thừa; sáu tông còn lại thuộc về Đại thừa.

Tuy Phật giáo có chia ra nhiều tông phái, hay nhiều con đường tu hành như trên, nhưng người tu hành muốn đi theo con đường nào cũng đều đến một mục đích là thành đạo, chứng quả. Cũng như nhà có nhiều ngõ, đi ngõ nào cũng đều vào nhà được cả. Tuy nhiên, ngõ có rộng, có hẹp, có dài, ngắn khắc nhau; con đường tu hành có khó, dễ, dài, ngắn không đồng. Hành giả kỹ lưỡng chọn lựa con đường nào thích hợp với hoàn cảnh của mình mà tu hành, mới mau thâu hoạch

được kết quả tốt đẹp.

Trong mỗi tông, đều có rất nhiều kinh sách và phương pháp dạy bảo tu hành cũng rất tinh vi, có nhiều từng bực, thứ lớp. Hành giả phải tận tâm học tập và nghiên cứu mới thây suốt được, rồi hạ thủ công phu một cách kiên nhẫn dẻo dai, mới được thành công.

Hiện nay Phật giáo Việt Nam, kinh sách của 10 tông phái thì có tông rất nhiều, như Tịnh độ tông, Luật tông, Duy thức tông; có tông rất hiếm kinh sách như Mật tông, Tam luận tôn... Nói là hiếm, chứ không phải là không có, nếu muốn nghiên cứu hay tu hành thì tông nào cũng vẫn có đủ kinh sách để cung cấp cho chúng ta. Khổ một nỗi là những kinh sách ấy bằng chữ Hán, lý nghĩa lại rất thâm huyền súc tích, nếu không có một cái vốn Hán học vững vàng thì cũng khó mà thấu suốt được. Thêm nữa, chúng ta lại ít có những vị hướng dẫn uyên bác, chuyên môn để đưa đường chỉ lối. Có lẽ vì thế mà ở Việt Nam chúng ta, ít có Phật tử chuyên tu về một môn phái nào rõ rệt.

Nhận thấy cái khuyết điểm ấy, nên chúng tôi với khả năng và sức hiểu biết còn hạn lượng, cố gắng giới thiệu những con đường tu chuyên môn nói trên, tạm thời làm người hướng dẫn trong những bước đầu. Và chúng tôi hy vọng rằng nhờ những bước đầu đó, quí vị độc giả sẽ ham thích học hỏi và đi sâu dần vào các con đường tu, hướng dẫn những người đi sau, tạo thành những môn phái riêng biệt như ở Trung Hoa ngày xưa, và nhất là Nhật Bản bây giờ, mà tông phái nào cũng thịnh hành, có rất đông môn đồ như Thiền tông (mà tổ đình là chùa Tổng Trì); Tịnh độ tông (tổ đình là chùa Tăng Thượng); Pháp tướng tông (tổ đình là chùa

Dược Sư, v.v.) Nếu Phật giáo Việt Nam mà được cái phong cách sung mãn hùng hậu như thế, thì vận mệnh đất nước đến thời kỳ rạng rỡ, hưng thịnh rồi vậy.

Soạn giả

THÍCH THIỆN HOA