Năm tôi học lớp bốn, mỗi tháng tôi đều được lãnh cái giấy khen hạng nhất. Ba đứa đứng đầu lớp mỗi đứa được phát 1 cái, về khoe gia đình.

Cái tết năm đó, chắc tui ham ăn ham ngủ chi đó, mà ăn tết xong, tui tụt xuống hạng ba. Cầm cái giấy khen về, không dám để lên chỗ cũ như mọi hôm. Tôi giấu nó trong chồng giấy khen từ lớp một tới giờ.

Ba tui biết mỗi tháng, vào ngày đó là có giấy khen của thằng con mang về, và nghe nó oang oang trong bữa ăn chiều. Vậy mà lần này ông không nghe nói gì cả. Ông yên lặng. Có lẽ ông biết thằng con trai đã giấu ông cái gì đó. Cơm chiều xong, ông uống một chén trà, rồi lên mở tủ. Tôi sợ điếng người. Rồi ông tìm thấy cái giấy khen “ma quỷ” hạng 3 ấy. Ông xé cái toẹt, rồi kêu tôi đem cái cuốn tập đang học. Ông làm cái toẹt. Nước mắt nước mũi tôi tuôn trào, khóc không thành tiếng. Cả nhà, không một tiếng động. Tui núp vào cánh của tủ thút thít. Ông chỉ nói một câu duy nhất “nếu con không chịu học thì ngày mai đi phụ hồ cho ba”.

Tháng sau, tôi cố gắng leo lên lại hạng nhất. Ông ôn tồn bảo “Cả nhà mình, chỉ có con học được. Ráng mà học”. Chỉ 1 câu nói của ông, từ đó, tui không bao giờ đứng nhì, cho đến những năm cuối trung học, chuẩn bị … đi.

Ba tôi ít nói. Nhiều khi ông nói ngắn củn, cộc lốc. Ông dường như không bao giờ khen bất cứ đứa con nào: học giỏi, làm giỏi, v.v. Ông chỉ nói; “Được”, hoặc “vậy là được”.

Giai đoạn 1979-1981, cả nước thiếu ăn, một mình ông bương chải đủ nghề, đủ kiểu để nuôi 9 miệng ăn mà không bao giờ than thở một lời.

Năm tôi học lớp 11, ở trọ nhà

bà dì. Buổi chiều đó, ông đi mua vật liệu xây dựng, ghé ngang. Ông đưa cho tôi cái đồng hồ tương đối tốt mà ông vừa mới mua, nói: con đeo nó đi. Rồi ông về. Tôi cầm cái đồng hồ, ngắm mãi, thích lắm. Nhưng tôi quyết định không đeo nó. Cuối tuần tôi đạp xe về nhà, đưa lại cho ông. Tôi nói: con không cần đâu. Ông bảo, cứ đeo cho bằng bạn bè. Tôi từ chối, trong bụng nói thầm rằng con không cần hơn thua với bạn bè về khoảng ấy. Tôi muốn ông đeo, vì đó là số tiền mà ông dành dụm rất nhiều tháng, mà nhất là cái đồng hồ của ông đã quá cũ, mặt kính đã mờ đi cùng quá nhiều vết xước...

Hôm tôi đi vượt biên, ông bảo: nhà nghèo, ba không có gì cho con, chỉ mong con thành công nơi xứ người. Mà để đạt được, con phải “nhẫn”.

Thằng con trai mới lớn ham hố vào đời, một chữ của ông đã học trầy trật, dẫu bao nhiêu năm trôi qua vẫn lúc nhớ lúc quên.

Mười năm sau, tôi bảo lãnh Ba Má qua. Ông bà ở với tôi cho đến ngày ông mất. Ông thương vợ tôi như con gái ruột của mình, nếu không muốn nói là hơn. Lúc ông lâm bệnh, cả nhà mấy anh chị em đều lo cho ông. Nhưng ông không chịu để đứa nào chăm sóc. Hễ đứa nào nhắc ông ăn uống, để có sức khỏe là ông không vui, có khi còn trách. Chỉ có vợ chồng tôi, nói gì hay nhắc gì là ông làm theo. Thời gian ông nằm bệnh, mỗi trưa tôi chạy ra khỏi hãng, về nhà tiêm cho ông mũi thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ, rồi chạy ngược đi làm trở lại.

Lúc tôi chuẩn bị đi công tác xa, trong 4 ngày, ông có vẻ yếu đi. Vì công việc đã sắp xếp từ trước với khách hàng nên

tôi phải đi, và dặn cả nhà: nếu Ba yếu, gọi điện thoại, tôi sẽ bay về liền. Chuyến công tác cũng kết thúc như dự định. Vừa ra khỏi máy bay, tôi chạy nhanh ra cổng, lấy tắc xi về lại nhà. Lúc đó gần nửa đêm, tôi chạy ngay vào phòng ông. Không biết là ông ngủ hay mê man vì thuốc giảm đau, nhưng hơi thở mệt nhọc. Tôi hôn lên trán ông một cái, rồi nói: ba ngủ ngon, sáng mai con trò chuyện với ba. Sáng sớm, tôi xuống phòng ông, tôi nghe những hơi thở yếu. Cầm đôi tay khẳng khiu, tôi thấy có chút lực bóp nhẹ vào tay tôi. Rồi ông mệt nhọc thở. Tôi cho gọi hết anh chị em, con cháu đến. Có người đến kịp, có người không. Rồi ông … đi.

Khi anh em, con cháu tụ về đông đủ, Má tôi nói: ổng yếu lắm, nhưng chờ mày về rồi mới đi. Tôi vào nhà tắm, mở nước thật lớn, khóc một trận đã đời.

Tối qua, tôi mơ thấy ông. Mới đó, đã mười mấy năm rồi …