--ooOoo--

Apadānapāḷi là tựa đề của tập Kinh thứ mười ba thuộc Tiểu Bộ. Chúng tôi đề nghị tựa đề tiếng Việt là Thánh Nhân Ký Sự. Sự chọn lựa tựa đề như vậy được căn cứ vào nội dung của tập Kinh, vì ý nghĩa của từ apadāna cho đến nay vẫn chưa có được kết luận dứt khoát.

Apadānapāḷi gồm có bốn phần:

- Buddhāpadāna (liên quan đến Phật Toàn Giác),
- Paccekabuddhāpadāna (liên quan đến Phật Độc Giác),
- Therāpadāna (559 câu chuyện về các vị trưởng lão), và
- Therī-apadāna (40 câu chuyện về các vị trưởng lão ni).

Bản tiếng Việt trình bày ở đây là phần thứ tư: Therī-apadāna, chúng tôi đề nghị tựa đề tiếng Việt là Trưởng Lão Ni Ký Sự. Chú giải của tập Kinh Apadānapāḷi có tên là Visuddhajanavilāsinī chỉ đề cập đến ba phần đầu, còn phần chú giải liên quan đến các vị tỳ khưu ni lại không được tìm thấy.

Về nội dung, Therī-apadāna - Trưởng Lão Ni Ký Sự được trình bày thành bốn phẩm (vagga), mỗi phẩm gồm có 10 ký sự, tổng cộng là 40 câu chuyện được kể lại bởi các vị tỳ khưu ni đã sống, tu tập, và thành Đạo dưới sự hướng dẫn của đức Phật Gotama, tức là đức Phật Thích Ca đang được chúng ta thờ phụng hiện nay. Các câu chuyện này có chủ đề liên quan đến những hành động phước thiện của các vị tỳ khưu ni này ở trong quá khứ. Những thiện nghiệp này đã đem lại phước báu cho các vị ấy trong nhiều kiếp, cuối cùng vào kiếp chót các vị này đã xuất gia trở thành tỳ khưu ni, được chứng quả vị A-la-hán, đã thành tựu tam minh, đắc chứng bốn (tuệ) phân tích, tám giải thoát, và sáu thắng trí. Một số nghiệp bất thiện cũng đã được đề cập đến và nghiệp quả xấu phải gánh chịu do những hành động ấy đem lại cũng không phải là nhỏ. Các điểm chi tiết được trình bày ở mỗi ký sự đã được đích thân các vị tỳ khưu ni đích thân thuật lại, dài ngắn cũng không chừng đổi, đôi lúc có xen lẫn một vài dòng kệ chú thích của người sưu tập. Tên của một số vị trưởng lão ni đã được ghi nhận theo hành động, ví dụ vị ni Mekhalādāyikā có tên gọi theo hành động bố thí sợi dây thắt lưng (mekhala), Maṇḍapadāyikā do việc bố thí mái che (maṇḍapa), v.v… Tên của nhiều vị trưởng lão ni cũng đã được tìm thấy ở Therīgāthā - Trưởng Lão Ni Kệ, nhưng không phải là tất cả. So sánh giữa hai văn bản, một vài vị có tên gọi không giống nhau nhưng chi tiết trình bày lại tương đồng. Ngược lại tên của một số vị trưởng lão ni có ở Therīgāthā nhưng không được tìm thấy ở Apadāna. Nói chung, có một số tư liệu xét ra là mới lạ đối với hàng học Phật người Việt được chứa đựng trong cuốn Kinh này.

Về hình thức, Therī-apadāna - Trưởng Lão Ni Ký Sự được viết theo thể kệ thơ (gāthā), mỗi câu kệ gồm có bốn pāda được trình bày thành hai dòng. Đa số các câu kệ của cuốn Kinh này làm theo thể thông thường gồm có tám âm cho mỗi pāda. Các câu kệ Pāḷi đã được ghi lại bằng dạng chữ nghiêng xen kẽ với lời dịch Việt theo lối văn xuôi; mỗi câu kệ Pāḷi tương đương với hai hoặc ba dòng văn Việt được trình bày thành từng đoạn tách biệt. Đôi chỗ, hai câu kệ hoặc nhiều hơn được dịch chung thành một đoạn dựa theo tính chất hoàn chỉnh về văn phạm hoặc về ý nghĩa của chúng. Chúng tôi trình bày song ngữ Pāḷi - Việt không gì khác hơn là nhằm tạo điều điện cho quý độc giả được gần gũi hơn với lời dạy của đức Phật ngỏ hầu củng cố niềm tin hoặc sử dụng làm tài liệu nghiên cứu và học tập cho bản thân. Cũng cần nói thêm về văn bản Pāḷi được trình bày ở đây đã được phiên âm lại từ văn bản Pāḷi – Sinhala, ấn bản Buddha Jayanti Tripitaka Series của nước quốc giáo Sri Lanka. Liên quan đến việc này, chúng tôi xin thành tâm tán dương công đức của Ven. Mettāvihārī đã hoan hỷ cho phép chúng tôi sử dụng văn bản đã được phiên âm sẵn đang phổ biến trên mạng internet, phần việc của chúng tôi là kiểm tra đối chiếu lại với văn bản chánh và sửa chữa lại những lỗi sai sót.

Về phương diện dịch thuật, có điều cần lưu ý như sau: Toàn bộ văn bản là các lời tự thuật, tuy nhiên chúng tôi chỉ trình bày ở dạng chữ nghiêng cho những đoạn có tính chất đối thoại trực tiếp hoặc những điều ước nguyện, suy nghĩ. Về từ xưng hô của hàng đệ tử đối với đức Phật, chúng tôi sử dụng từ "con" ở ngôi thứ nhất cho những trường hợp trực tiếp, và "tôi" cho những trường hợp xét rằng người nghe là các đối tượng khác. Về sự xưng hô của đức Phật với người đối diện, chúng tôi thay đổi theo suy nghĩ chủ quan, lúc thì "bà" dùng cho Mahāpajāpati Gotamī, "em" dùng cho Nandā người em gái cùng cha khác mẹ, "nàng, các nàng" dùng cho Yasodharā, Kisāgotamī, Rūpanandā, và những vị ni trước đây là hầu thiếp ở trong cung, "ngươi, các ngươi" dùng cho các vị tỳ khưu, và ít dùng từ "con, các con" ở ngôi thứ hai cho các trường hợp này; điểm này xét ra cần có thêm sự đầu tư suy nghĩ. Về văn phong của lời dịch, chúng tôi chủ trương ghi lại lời tiếng Việt sát theo văn bản gốc và cố gắng không bỏ sót từ nào không dịch. Lời văn tiếng Việt của chúng tôi có chứa đựng những mấu chốt giúp cho những ai có ý thích nghiên cứu Pāḷi thấy ra được cấu trúc của loại ngôn ngữ này. Việc làm này của chúng tôi không hẳn đã được hoàn hảo, dẫu sao cũng là bước khởi đầu nhằm thúc đẩy phong trào nghiên cứu cổ ngữ Phật Học của người Việt Nam. Cũng cần nói thêm rằng, về phương diện nghiên cứu Tam Tạng Pāḷi, các nước như Trung Quốc, Nhật Bản, Đại Hàn, v.v... đã đi trước Việt Nam một bước rất dài với đội ngũ học giả và nghiên cứu sinh hùng hậu thuần túy đầu tư trọn thời gian cho công việc ấy và đã có những công trình có tính chất quốc tế, nói chi đến các nước có Theravāda là quốc giáo như Tích Lan, Thái Lan, Miến Điện, v.v... Dẫu sao, chúng tôi cũng có được phần hoan hỷ khi nhận được lời cảm ơn của một vài độc giả, đếm số chưa hơn được các đầu ngón tay, cho hay rằng các lời dịch Việt của chúng tôi đã giúp cho các vị ấy trau giồi sự hiểu biết về Pāḷi, cũng như một vài kiến thức Phật Pháp đã được trình bày qua các văn bản đó. Đối với chúng tôi, chỉ cần như vậy là đã tròn đủ công đức. Một số sai sót trong quá trình phiên dịch đương nhiên không thể tránh khỏi, chúng tôi xin chịu hoàn toàn trách nhiệm về trình độ yếu kém. Văn bản này sẽ được ấn tống vào đầu năm 2008 thuộc Công Trình Ấn Tống Tam Tạng Song Ngữ Pāḷi - Việt. Ngưỡng mong các bậc cao minh và quý độc giả góp ý cho những điểm sai sót hoặc yếu kém để việc nghiên cứu tu học của chúng tôi thêm phần phát triển cũng như việc đem lại những kiến thức chính xác có nhiều lợi ích cho hàng độc giả. Mọi sự góp ý phê bình xin email về: tamtangpaliviet@gmail.com  hoặc tamtangpaliviet@yahoo.com 

Nhân đây, chúng tôi cũng xin chân thành tán dương sự sách tấn và ủng hộ của quý vị hữu ân: Thầy Thích Tâm Không (Seattle), gia đình Phật tử Phạm Trọng Độ, gia đình Phật tử Lý Hoàng Anh, Phật tử Võ Đức Hùng, nhóm Phật tử California gồm có: Phật tử Tịnh Phước, Phật tử Diệu Đài, Phật tử Diệu Bình (Cô Sáu Dép) và các con cháu Phạm Thị Thi & Châu Thiên Hưng, Phạm Xuân Lan & Trần Thành Nhơn, Phạm Thu Mai, Phạm Thu Hương & Tuyết & Tuấn & Khôi, Phạm Loan, Phạm Thiện Bảo & Bảo Lộc & Bảo Hân, gia đình Nguyễn Thị Hai, gia đình Lưu Xuân An, v.v... Thành tâm cầu chúc quý vị luôn giữ vững niềm tin và thành tựu được nhiều kết quả trong công việc tu tập giải thoát và hộ trì Tam Bảo.

Cũng xin chân thành ghi nhận sự quan tâm chăm sóc trực tiếp hoặc gián tiếp đối với công tác phiên dịch của chúng tôi về phương diện vật thực bồi dưỡng và thuốc men chữa bệnh của các vị hữu ân sau: Sư Cô Trí Anh - chùa Linh Sơn (Pháp), Bhikkhunī Nichanaporn Ketjan Sukhetta (Thái), Cô Phạm Thu Hương và Cô Hoàng Thị Thịnh (Hồng Kông), Cô Upekkhā (Úc Đại Lợi), Phật tử Daw Pat Gray (Myanmar). Công việc soạn thảo này được thông suốt, không bị gián đoạn, chính là nhờ có sự hỗ trợ cấp thời và quý báu của quý vị. Ngưỡng mong phước báu hộ trì quý vị luôn được an vui, sức khỏe, và mọi ước nguyện đều được thành tựu như ý.

Một điều thiếu sót lớn nếu không đề cập đến sự hỗ trợ về việc phiên dịch của Ven. Nandaratana, hiệu trưởng trường Phật Học ở Kalutara (Sri Lanka), và sự nhiệt tình giúp đỡ chúng tôi của sinh viên Karunaratna trong việc tham khảo bản dịch tiếng bản xứ. Cũng không quên không nhắc đến những sự ủng hộ, khích lệ, và công đức kiểm tra lần sau cùng của hai vị Đại Đức Dhammapāla (Trần Văn Tha) và Đại Đức Đức Hiền (Nguyễn Đăng Khoa) trước khi gởi lên mạng lưới internet.

Công đức này xin dâng đến Hòa Thượng Devahandiye Paññāsekara Nāyaka Mahāthera, trụ trì chùa Sri Jayawardhanaramaya, Colombo, Tích Lan, đã tạo nhiều điều kiện thuận lợi cho chúng tôi trong công việc tu học và nghiên cứu Phật Pháp thời gian qua.

Cuối cùng, ngưỡng mong phước báu phát sanh trong công việc soạn thảo cuốn Kinh này được thành tựu đến thầy tổ, song thân, và tất cả chúng sanh trong tam giới. Nguyện cho hết thảy đều được an vui, sức khỏe, có trí tuệ, và tinh tấn tu tập ngõ hầu thành đạt cứu cánh giải thoát, chấm dứt khổ đau.

Mong sao hết thảy chúng sanh đều được tiến hóa trong ánh hào quang của Chánh Pháp.