Bài số :  77

Thơ Sutoku-in　崇徳院

 

a) Nguyên văn:

瀬をはやみ

岩にせかるる

滝川の

われても末に

あはむとぞ思ふ

b) Phiên âm:

Se wo hayami

Iwa ni sekaruru

Takigawa no

Warete mo sue ni

Awamu (wan) to zo omou

 

c) Diễn ý:

Giòng nước xiết trên núi cao đổ xuống,

Va vào ghềnh đá, bị chia làm đôi.

Khác nào người ta yêu tuy có bị ngăn cách nhất thời,

Nhưng cuối cùng nhất định sẽ gặp nhau thôi.

d) Dịch thơ:

Nước trên núi đổ xuống,
Dù đá chắn làm đôi
Cho tình ta ngăn cách,
Chỉ là chuyện nhất thời.

(ngũ ngôn) 

Dù ghềnh ngăn thác làm đôi,
Không chia mãi được tình tôi với nàng.

(lục bát)

 

e) Tác giả và hoàn cảnh sáng tác:

Xuất Xứ: Shika-shuu (Từ Hoa Tập), thơ luyến ái, phần thượng, bài 229.

Tác Giả: Sutoku-in (Sùng Đức Viện) tức Thái Thượng Hoàng Sutoku (1119-1164), hoàng tử thứ nhất của Thiên Hoàng Toba, được vua cha nhường ngôi cho lúc mới lên 5. Ở ngôi 18 năm. Lúc mới 23 tuổi, bị áp lực phải nhường ngôi cho em khác mẹ là Thiên Hoàng Konoe, con của một phi tần được cha yêu dấu. Sau khi Konoe chết yểu, ông lại đối lập với một em khác là Thiên Hoàng Go-Shirakawa. Sau cuộc tranh chấp vũ trang sử gọi là loạn Hôgen, phe cựu hoàng thua cuộc. Ông bị đày đi Sanuki trên đảo Shikoku, sống như người rừng, không cạo râu cắt móng tay, rồi mất ở đấy.

 

Sutoku-in

Trong năm Kyuuan (Cửu An, 1145-1151) đời Thiên Hoàng Konoe, cựu hoàng có tổ chức một hội thơ, chính ông cũng tham dự. Người ta góp lại được 100 bài gọi là Cửu An Bách Thủ dâng lên. Bài này là một bài thơ tình vịnh trong dịp đó.

f) Thưởng ngoạn và phẩm bình:

Đề tài: Tình nồng nàn một lòng một dạ, không ngại chia cắt nhất thời.

Bốn câu trên miêu tả giòng nước xiết đổ xuống gặp bờ đá chắn, réo lên và tung bọt như mối tình mãnh liệt. Dù bị bờ đá chia cắt nhất thời nhưng ở dưới hạ lưu, nhất định sẽ đoàn tụ. 堰かるるSekaruru có nghĩa là bị 堰くchắn lối, còn　滝川 takigawa muốn nói dòng sông chảy mạnh như thác, được dùng như một chữ giáo đầu (jo-kotoba). Waretemo có hai ý, “dù bị cắt làm đôi” 割れてもnhư giòng nước hay 別れても“dù có chia lìa” như hai người yêu nhau. Zo dùng để nhấn mạnh.

Ngự chế của cựu hoàng có thể bắt nguồn thư một bài thơ trong Man.yô-shuu nói về nỗi nhớ người yêu trong đêm như giòng nước trên nguồn cao đổ xuống nhưng bị đá chắn.:

Takayama yu
Idekuru mizu no
Iwa ni fure
Warete zo omou
Imo ni awanu yo wa 

(Đêm khuya dào dạt nhớ người,
Hận ghềnh đá chắn chia đôi nước nguồn).

g)      Dư Hứng:

Hán dịch:

Hà Thủy.
河　水

 

Tình tự hà thủy bôn hướng tiền,
情　似　河　水　奔　向　前

Khước bị ngoan thạch hoành trở lan[1].
却　被　頑　石　横　阻　攔

Cấp lưu tuy bị lưỡng biên cách,
急　流　雖　被　両　辺　隔

Thâm tri nhật hậu tổng đoàn viên.
深　知　日　後　総　団　園

[1] Trở lan: ngăn chặn.

Anh dịch:

The brawling stream against the rock

Its tumbling waters fiercely hurls,

Divided by the furious shock,

In double torrent on-wards whirls:

In further flow

In true a single stream’ twill show.

(Dickins)

Though a swift stream be

By a rock met and restrained

In impetuous flow,

Yet, divided, it speeds on,

And at last unites again.

(Mac Cauley)

Teika cho rằng nếu nghĩ đến tình cảnh cựu hoàng lúc bị lưu đày ở Sanuki mới thấu hiểu sâu sắc nỗi lòng phẫn khái của ông. Ueda Akinari, nhà văn đời Edo, đã kể lại trong tập truyện Ugetsu Monogatari (truyện Shiramine) truyền thuyết cựu hoàng dù chết rồi mà hận cũ chưa tan, làm ma vương đêm đêm vẫn dẫn một đoàn âm binh đi mưu việc phục thù.

 

 





Bài số :  77

Thơ Sutoku-in　崇徳院

 

a) Nguyên văn:

瀬をはやみ

岩にせかるる

滝川の

われても末に

あはむとぞ思ふ

b) Phiên âm:

Se wo hayami

Iwa ni sekaruru

Takigawa no

Warete mo sue ni

Awamu (wan) to zo omou

 

c) Diễn ý:

Giòng nước xiết trên núi cao đổ xuống,

Va vào ghềnh đá, bị chia làm đôi.

Khác nào người ta yêu tuy có bị ngăn cách nhất thời,

Nhưng cuối cùng nhất định sẽ gặp nhau thôi.

d) Dịch thơ:

Nước trên núi đổ xuống,
Dù đá chắn làm đôi
Cho tình ta ngăn cách,
Chỉ là chuyện nhất thời.

(ngũ ngôn) 

Dù ghềnh ngăn thác làm đôi,
Không chia mãi được tình tôi với nàng.

(lục bát)

 

e) Tác giả và hoàn cảnh sáng tác:

Xuất Xứ: Shika-shuu (Từ Hoa Tập), thơ luyến ái, phần thượng, bài 229.

Tác Giả: Sutoku-in (Sùng Đức Viện) tức Thái Thượng Hoàng Sutoku (1119-1164), hoàng tử thứ nhất của Thiên Hoàng Toba, được vua cha nhường ngôi cho lúc mới lên 5. Ở ngôi 18 năm. Lúc mới 23 tuổi, bị áp lực phải nhường ngôi cho em khác mẹ là Thiên Hoàng Konoe, con của một phi tần được cha yêu dấu. Sau khi Konoe chết yểu, ông lại đối lập với một em khác là Thiên Hoàng Go-Shirakawa. Sau cuộc tranh chấp vũ trang sử gọi là loạn Hôgen, phe cựu hoàng thua cuộc. Ông bị đày đi Sanuki trên đảo Shikoku, sống như người rừng, không cạo râu cắt móng tay, rồi mất ở đấy.

 

Sutoku-in

Trong năm Kyuuan (Cửu An, 1145-1151) đời Thiên Hoàng Konoe, cựu hoàng có tổ chức một hội thơ, chính ông cũng tham dự. Người ta góp lại được 100 bài gọi là Cửu An Bách Thủ dâng lên. Bài này là một bài thơ tình vịnh trong dịp đó.

f) Thưởng ngoạn và phẩm bình:

Đề tài: Tình nồng nàn một lòng một dạ, không ngại chia cắt nhất thời.

Bốn câu trên miêu tả giòng nước xiết đổ xuống gặp bờ đá chắn, réo lên và tung bọt như mối tình mãnh liệt. Dù bị bờ đá chia cắt nhất thời nhưng ở dưới hạ lưu, nhất định sẽ đoàn tụ. 堰かるるSekaruru có nghĩa là bị 堰くchắn lối, còn　滝川 takigawa muốn nói dòng sông chảy mạnh như thác, được dùng như một chữ giáo đầu (jo-kotoba). Waretemo có hai ý, “dù bị cắt làm đôi” 割れてもnhư giòng nước hay 別れても“dù có chia lìa” như hai người yêu nhau. Zo dùng để nhấn mạnh.

Ngự chế của cựu hoàng có thể bắt nguồn thư một bài thơ trong Man.yô-shuu nói về nỗi nhớ người yêu trong đêm như giòng nước trên nguồn cao đổ xuống nhưng bị đá chắn.:

Takayama yu
Idekuru mizu no
Iwa ni fure
Warete zo omou
Imo ni awanu yo wa 

(Đêm khuya dào dạt nhớ người,
Hận ghềnh đá chắn chia đôi nước nguồn).

g)      Dư Hứng:

Hán dịch:

Hà Thủy.
河　水

 

Tình tự hà thủy bôn hướng tiền,
情　似　河　水　奔　向　前

Khước bị ngoan thạch hoành trở lan[1].
却　被　頑　石　横　阻　攔

Cấp lưu tuy bị lưỡng biên cách,
急　流　雖　被　両　辺　隔

Thâm tri nhật hậu tổng đoàn viên.
深　知　日　後　総　団　園

[1] Trở lan: ngăn chặn.

Anh dịch:

The brawling stream against the rock

Its tumbling waters fiercely hurls,

Divided by the furious shock,

In double torrent on-wards whirls:

In further flow

In true a single stream’ twill show.

(Dickins)

Though a swift stream be

By a rock met and restrained

In impetuous flow,

Yet, divided, it speeds on,

And at last unites again.

(Mac Cauley)

Teika cho rằng nếu nghĩ đến tình cảnh cựu hoàng lúc bị lưu đày ở Sanuki mới thấu hiểu sâu sắc nỗi lòng phẫn khái của ông. Ueda Akinari, nhà văn đời Edo, đã kể lại trong tập truyện Ugetsu Monogatari (truyện Shiramine) truyền thuyết cựu hoàng dù chết rồi mà hận cũ chưa tan, làm ma vương đêm đêm vẫn dẫn một đoàn âm binh đi mưu việc phục thù.