Bài số :  67

Thơ bà Suô no Naishi　周防内侍

 

a) Nguyên văn:

春の夜の

夢ばかりなる

手枕に

かひなく立たむ

名こそ惜しけれ

b) Phiên âm:

Haru no yo no

Yume bakari naru

Tamakura ni

Kai naku tatamu (tan)

Na koso oshikere

c) Diễn ý:

Tuy chàng đùa bảo hãy lấy tay chàng mà tựa đầu,

Nhưng giấc mộng đêm xuân trên gối tay ngắn lắm.

Nhỡ ra sẽ mang tiếng đời thị phi,

Để tiếc cho thân danh.

 

d) Dịch thơ:

Chàng đùa cho gối tay,
Nhưng mộng xuân đâu dài.
Nghe chàng mai lại tiếc,
Chịu tiếng đời bẻ bai.

(ngũ ngôn) 

Mộng trên gối tay đâu dài,
Nghe chàng ư? Sẽ tủi hoài thân danh!

(lục bát)

 

e) Tác giả và hoàn cảnh sáng tác:

Xuất xứ: Senzai-shuu (Thiên Tải Tập), tạp thi phần thượng, bài 964.

Tác giả: Suô no Naishi (Chu Phòng Nội Thị) chức nữ quan hậu cận trong cung, không rõ năm sinh và năm mất, chỉ biết là người ở vào thời hậu bán thế kỷ 11.Con gái của quan trấn thủ vùng Suô (Suô no Kami) là Taira no Munenaka (Bình, Đống Trọng).Bà phụng sự trong cung trãi 4 triều kể từ đời Thiên Hoàng Go Reizei (Hậu Lãnh Tuyền, trị vì 1045-68).   

 

Suô no Naishi

 

Lời bình trong Senzai-shuu kể lại hoàn cảnh sáng tác như sau:

“Một đêm tháng hai âm lịch trăng sáng, ở Nijôin (Nhị Điều Viện) tức ngự sở của hoàng hậu Shôshi (Chương tử) (vợ Thiên Hoàng Go Reizei), mọi người cùng nhau thức suốt đêm (có lẽ để ngắm trăng). Lúc thoáng nghe bà Suô vì thấm mệt muốn xin cái gối để nằm nghỉ thì quan Dainagon Fujiwara no Tadaie (Đằng Nguyên, Trung Gia) mới đùa mà luồn xuống dưới rèm đưa cánh tay mình vào mà bảo đây là gối. Nhân đó bà Suô mới có bài thơ này.”

f) Thưởng ngoạn và phẩm bình:

Đề tài:  Mối tình thoáng đùa như giấc mộng đêm xuân ngắn ngủi.

Trước tiên là kỹ thuật kake-kotoba (chữ đa nghĩa): Tadaie đưa cánh tay 腕 (kaina) ra thì Suô đối đáp lại là hoài công甲斐なく(kai naku = nan no kai mo naku) để từ chối khéo léo lời mời mọc ngủ chung (sane) của người đàn ông (xem câu thứ 4 trong bài). Chữ mu trong tatamu ở câu cuối ngụ ý giả định (nhỡ ra tai tiếng...thì sao).

Những chữ xuân (haru), đêm (yo), mộng (yume), gối tay (tamakura) tạo nên một không khí diễm tình, như vẽ lại được cuộc sống hoa mỹ của thế giới cung đình.

 

g)      Dư Hứng:

Hán dịch:

Xuân Dạ.
春　夜 

Uyển như[1] xuân dạ mộng,
宛　如　春　夜　夢

Chẩm tý đoản tạm miên.
枕　臂　短　暫　眠

Danh thanh lưu truyền xuất,
名　声　流　伝　出

Ngã tâm giác khả liên.
我　心　覚　可　憐

[1] Uyển như: khác nào.

Anh dịch:

Had I made of thy proffer’d arm

A pillow for my wearied head,

No longer e’en than lasts the charm

Of a spring-night dream - what had rumour said?

How would my fame

Have suffer’d from men’s sland’ring blame!

(Dickins)

If, but through the dreams

Of a spring's short night, I'd rest

Pillowed on this arm,

And my name were blameless stained,

Hard, indeed, would be my fate.

(Mac Cauley)

Khoảng năm 1962, một người thầy học cũ (nhà thơ Nguyên Sa) thường ngâm hai câu cho đám học trò trong đó có người viết. Chính ông cũng không rõ nó là của ai:

Đêm nằm gối gấm không êm,
Gối lụa không mềm bằng gối tay em.

 

 





Bài số :  67

Thơ bà Suô no Naishi　周防内侍

 

a) Nguyên văn:

春の夜の

夢ばかりなる

手枕に

かひなく立たむ

名こそ惜しけれ

b) Phiên âm:

Haru no yo no

Yume bakari naru

Tamakura ni

Kai naku tatamu (tan)

Na koso oshikere

c) Diễn ý:

Tuy chàng đùa bảo hãy lấy tay chàng mà tựa đầu,

Nhưng giấc mộng đêm xuân trên gối tay ngắn lắm.

Nhỡ ra sẽ mang tiếng đời thị phi,

Để tiếc cho thân danh.

 

d) Dịch thơ:

Chàng đùa cho gối tay,
Nhưng mộng xuân đâu dài.
Nghe chàng mai lại tiếc,
Chịu tiếng đời bẻ bai.

(ngũ ngôn) 

Mộng trên gối tay đâu dài,
Nghe chàng ư? Sẽ tủi hoài thân danh!

(lục bát)

 

e) Tác giả và hoàn cảnh sáng tác:

Xuất xứ: Senzai-shuu (Thiên Tải Tập), tạp thi phần thượng, bài 964.

Tác giả: Suô no Naishi (Chu Phòng Nội Thị) chức nữ quan hậu cận trong cung, không rõ năm sinh và năm mất, chỉ biết là người ở vào thời hậu bán thế kỷ 11.Con gái của quan trấn thủ vùng Suô (Suô no Kami) là Taira no Munenaka (Bình, Đống Trọng).Bà phụng sự trong cung trãi 4 triều kể từ đời Thiên Hoàng Go Reizei (Hậu Lãnh Tuyền, trị vì 1045-68).   

 

Suô no Naishi

 

Lời bình trong Senzai-shuu kể lại hoàn cảnh sáng tác như sau:

“Một đêm tháng hai âm lịch trăng sáng, ở Nijôin (Nhị Điều Viện) tức ngự sở của hoàng hậu Shôshi (Chương tử) (vợ Thiên Hoàng Go Reizei), mọi người cùng nhau thức suốt đêm (có lẽ để ngắm trăng). Lúc thoáng nghe bà Suô vì thấm mệt muốn xin cái gối để nằm nghỉ thì quan Dainagon Fujiwara no Tadaie (Đằng Nguyên, Trung Gia) mới đùa mà luồn xuống dưới rèm đưa cánh tay mình vào mà bảo đây là gối. Nhân đó bà Suô mới có bài thơ này.”

f) Thưởng ngoạn và phẩm bình:

Đề tài:  Mối tình thoáng đùa như giấc mộng đêm xuân ngắn ngủi.

Trước tiên là kỹ thuật kake-kotoba (chữ đa nghĩa): Tadaie đưa cánh tay 腕 (kaina) ra thì Suô đối đáp lại là hoài công甲斐なく(kai naku = nan no kai mo naku) để từ chối khéo léo lời mời mọc ngủ chung (sane) của người đàn ông (xem câu thứ 4 trong bài). Chữ mu trong tatamu ở câu cuối ngụ ý giả định (nhỡ ra tai tiếng...thì sao).

Những chữ xuân (haru), đêm (yo), mộng (yume), gối tay (tamakura) tạo nên một không khí diễm tình, như vẽ lại được cuộc sống hoa mỹ của thế giới cung đình.

 

g)      Dư Hứng:

Hán dịch:

Xuân Dạ.
春　夜 

Uyển như[1] xuân dạ mộng,
宛　如　春　夜　夢

Chẩm tý đoản tạm miên.
枕　臂　短　暫　眠

Danh thanh lưu truyền xuất,
名　声　流　伝　出

Ngã tâm giác khả liên.
我　心　覚　可　憐

[1] Uyển như: khác nào.

Anh dịch:

Had I made of thy proffer’d arm

A pillow for my wearied head,

No longer e’en than lasts the charm

Of a spring-night dream - what had rumour said?

How would my fame

Have suffer’d from men’s sland’ring blame!

(Dickins)

If, but through the dreams

Of a spring's short night, I'd rest

Pillowed on this arm,

And my name were blameless stained,

Hard, indeed, would be my fate.

(Mac Cauley)

Khoảng năm 1962, một người thầy học cũ (nhà thơ Nguyên Sa) thường ngâm hai câu cho đám học trò trong đó có người viết. Chính ông cũng không rõ nó là của ai:

Đêm nằm gối gấm không êm,
Gối lụa không mềm bằng gối tay em.