Bài số 20

Thơ hoàng thân Motoyoshi 元良親王

 

a) Nguyên văn:

わびぬれば

今はた同じ

難波なる

みをつくしても

逢はむとぞ思ふ

b) Phiên âm:

Wabi nureba

Ima wa onaji

Naniwa naru

Mi wo tsukushite mo

Awamu (wan)  to zo omou

c) Diễn ý:

Kẹt vào thế bí không biết làm thế nào,

Giờ đây có sao cũng đành lòng.

Phải làm cọc phao cắm trên vịnh Naniwa đi nữa

Nát thân ta vẫn tìm cách gặp em.

d) Dịch thơ:

Sự thể đã như vầy,
Làm sao gặp em đây.
Giữa dòng làm phao cắm,
Cũng chẳng tiếc thân này.

(ngũ ngôn) 

Dù làm phao cắm giữa dòng,
Thân danh nào tiếc chỉ mong gần người.

(lục bát)

 

 e) Tác giả và hoàn cảnh sáng tác:

Xuất xứ: Gosen-shuu (Hậu tuyển tập), thơ luyến ái, phần thứ 5, bài 960. 

Tác giả: Hoàng thân Motoyoshi hay Nguyên Lương thân vương (Motoyoshi shinnô, 890-943) là con trai trưởng của Thiên Hoàng Yozei. Ông nổi tiếng là người phong lưu đa tình, để nhiều giai thoại nói về mình.

Theo lời giải thích trong Gosen-shuu, bài thơ này làm ra sau khi mối tình tội lỗi giữa ông và bà 褒子Yoshiko (Bao[1] tử), con gái đại thần Fujiwara no Tokihira, còn gọi là hoàng phi Kyôgoku, thiếp yêu của Thiên Hoàng Uda, gây ra tai tiếng. Chuyện ngoại tình phát giác, bị du vào thế kẹt đường cùng, trong cảnh bị giam lỏng, ông vẫn hứa với nàng là làm hết sức mình có nghĩa là hy sinh cả địa vị xã hội, cho dù có thân bại danh liệt, để sống trọn vẹn với tình yêu.

[1] Bao: khen ngợi.

f) Thưởng ngoạn và phẩm bình:

Đề tài: Tình yêu mãnh liệt đến độ dám hy sinh cả thân danh.

Hai câu đầu nói lên tình cảnh đường cùng thế bí khi vụ ngoại tình vỡ lỡ. Hai câu 3,4,  trọng tâm của bài thơ, trong đó, tác giả dùng thủ pháp kake-kotoba (chữ đa nghĩa). Theo đó, 澪標Miotsukushi vừa có nghĩa là cọc phao nổi cắm sâu dưới nước dò mực nước nông sâu, để dẫn đường cho thuyền đi trên mặt biển, vừa được hiểu như Mi wo tsukushi 身を尽くしthân danh tàn mạt”. Còn Naniwa chỉ là phong cảnh nổi tiếng hay dùng trong thơ tình, ở đây có tác dụng tô điểm cho câu thơ mà thôi.

Bài thơ này đã được trích dẫn trong Truyện Genji, vốn có một chương mang tên Miotsukushi. Hành động của ông cũng được dùng làm mẫu để đúc khuôn hành động của Hikaru Genji.

 

g)      Dư Hứng:

Hán dịch:

Tịch mịch tân toan
寂 寞 辛 酸 

 

Tịch mịch tân toan độ tử sinh,
寂 寞 辛 酸 度 死 生

Chí kim nhưng thị khổ phiền trung.
至 今 仍 是 苦 煩 中

Trữ phó Nạn Ba giang trung tử,
宁 赴 難 波 江 中 死

Dã nguyện dữ quân tương tụ phùng.
也 願 与 君 相 聚 逢

 

Anh dịch:

Distracted by my misery

How utterly forlorn am I;

Oh that might thee once more see,

Tho’ it should cost my life to me!

(Dickins)

Now, in dire distress,

It is all the same to me!

So, then, let us meet

Even though it costs my life

In the Bay of Naniwa.

(Mac Cauley)

Sách chép khi bà Kyôgoku (Kyôgoku Miya Sundokoro) sống ở Teiji-no-in (Đình Tử Viện), ly cung của Thiên Hoàng Uda, nghĩa là đang là vợ của thiên hoàng, Motoyoshi đã đem lòng quyến luyến. Một năm, nhân tiết Trùng Dương, ông có làm bài thơ vịnh cúc để tặng bà, rồi lén lút đi lại. Ngoài bà ra, ông còn là một vương tử có giọng ngâm tốt, làm thơ tặng đáp các bà các cô rất nhiều. Trong thi tuyển của ông, tính đến có tới hơn 160 bài như thế, nên không hiểu lời ông bày tỏ với bà Kyôgoku ở đây có thành thực hay không.

Nữ sĩ Shirasu Masako cho rằng sở dĩ Motoyoshi dám cả gan “vuốt râu hùm” thiên hoàng Uda như vậy vì ông là con trai trưởng của Thiên Hoàng Yôzei và đáng lý ra đã phải trở thành thiên hoàng rồi.

 

 







Bài số 20

Thơ hoàng thân Motoyoshi 元良親王

 

a) Nguyên văn:

わびぬれば

今はた同じ

難波なる

みをつくしても

逢はむとぞ思ふ

b) Phiên âm:

Wabi nureba

Ima wa onaji

Naniwa naru

Mi wo tsukushite mo

Awamu (wan)  to zo omou

c) Diễn ý:

Kẹt vào thế bí không biết làm thế nào,

Giờ đây có sao cũng đành lòng.

Phải làm cọc phao cắm trên vịnh Naniwa đi nữa

Nát thân ta vẫn tìm cách gặp em.

d) Dịch thơ:

Sự thể đã như vầy,
Làm sao gặp em đây.
Giữa dòng làm phao cắm,
Cũng chẳng tiếc thân này.

(ngũ ngôn) 

Dù làm phao cắm giữa dòng,
Thân danh nào tiếc chỉ mong gần người.

(lục bát)

 

 e) Tác giả và hoàn cảnh sáng tác:

Xuất xứ: Gosen-shuu (Hậu tuyển tập), thơ luyến ái, phần thứ 5, bài 960. 

Tác giả: Hoàng thân Motoyoshi hay Nguyên Lương thân vương (Motoyoshi shinnô, 890-943) là con trai trưởng của Thiên Hoàng Yozei. Ông nổi tiếng là người phong lưu đa tình, để nhiều giai thoại nói về mình.

Theo lời giải thích trong Gosen-shuu, bài thơ này làm ra sau khi mối tình tội lỗi giữa ông và bà 褒子Yoshiko (Bao[1] tử), con gái đại thần Fujiwara no Tokihira, còn gọi là hoàng phi Kyôgoku, thiếp yêu của Thiên Hoàng Uda, gây ra tai tiếng. Chuyện ngoại tình phát giác, bị du vào thế kẹt đường cùng, trong cảnh bị giam lỏng, ông vẫn hứa với nàng là làm hết sức mình có nghĩa là hy sinh cả địa vị xã hội, cho dù có thân bại danh liệt, để sống trọn vẹn với tình yêu.

[1] Bao: khen ngợi.

f) Thưởng ngoạn và phẩm bình:

Đề tài: Tình yêu mãnh liệt đến độ dám hy sinh cả thân danh.

Hai câu đầu nói lên tình cảnh đường cùng thế bí khi vụ ngoại tình vỡ lỡ. Hai câu 3,4,  trọng tâm của bài thơ, trong đó, tác giả dùng thủ pháp kake-kotoba (chữ đa nghĩa). Theo đó, 澪標Miotsukushi vừa có nghĩa là cọc phao nổi cắm sâu dưới nước dò mực nước nông sâu, để dẫn đường cho thuyền đi trên mặt biển, vừa được hiểu như Mi wo tsukushi 身を尽くしthân danh tàn mạt”. Còn Naniwa chỉ là phong cảnh nổi tiếng hay dùng trong thơ tình, ở đây có tác dụng tô điểm cho câu thơ mà thôi.

Bài thơ này đã được trích dẫn trong Truyện Genji, vốn có một chương mang tên Miotsukushi. Hành động của ông cũng được dùng làm mẫu để đúc khuôn hành động của Hikaru Genji.

 

g)      Dư Hứng:

Hán dịch:

Tịch mịch tân toan
寂 寞 辛 酸 

 

Tịch mịch tân toan độ tử sinh,
寂 寞 辛 酸 度 死 生

Chí kim nhưng thị khổ phiền trung.
至 今 仍 是 苦 煩 中

Trữ phó Nạn Ba giang trung tử,
宁 赴 難 波 江 中 死

Dã nguyện dữ quân tương tụ phùng.
也 願 与 君 相 聚 逢

 

Anh dịch:

Distracted by my misery

How utterly forlorn am I;

Oh that might thee once more see,

Tho’ it should cost my life to me!

(Dickins)

Now, in dire distress,

It is all the same to me!

So, then, let us meet

Even though it costs my life

In the Bay of Naniwa.

(Mac Cauley)

Sách chép khi bà Kyôgoku (Kyôgoku Miya Sundokoro) sống ở Teiji-no-in (Đình Tử Viện), ly cung của Thiên Hoàng Uda, nghĩa là đang là vợ của thiên hoàng, Motoyoshi đã đem lòng quyến luyến. Một năm, nhân tiết Trùng Dương, ông có làm bài thơ vịnh cúc để tặng bà, rồi lén lút đi lại. Ngoài bà ra, ông còn là một vương tử có giọng ngâm tốt, làm thơ tặng đáp các bà các cô rất nhiều. Trong thi tuyển của ông, tính đến có tới hơn 160 bài như thế, nên không hiểu lời ông bày tỏ với bà Kyôgoku ở đây có thành thực hay không.

Nữ sĩ Shirasu Masako cho rằng sở dĩ Motoyoshi dám cả gan “vuốt râu hùm” thiên hoàng Uda như vậy vì ông là con trai trưởng của Thiên Hoàng Yôzei và đáng lý ra đã phải trở thành thiên hoàng rồi.