Bát Nhã Tâm Kinh nói: “Dĩ vô sở đắc cố, Bồ đề tát đỏa y Bát nhã Ba la mật đa cố, tâm vô quái ngại, vô quái ngại cố, vô hữu khủng bố, viễn ly điên đảo mộng tưởng, cứu cánh Niết bàn.” Dịch nghĩa là “Vì không có chỗ chứng đắc, nên Bồ Tát y theo Bát Nhã Ba La Mật Đa, tâm không ngăn ngại. Vì không ngăn ngại nên không sợ hãi, xa hẳn điên đảo, mộng tưởng, đạt tới cứu cánh Niết Bàn.”

Do vì tâm thức của chúng sanh thường hay chất chứa, tích lũy các thứ phiền não phân biệt chấp trước nên phải chịu quả báo khổ đau. Một khi thân tâm lãnh chịu những thứ phiền não khổ đau rồi thì có muốn tu cũng rất khó, bởi vì càng khổ đau thì càng tăng thêm sân giận làm mất đi Tự tánh viên minh của mình, tức là càng tăng thêm vô minh. Phiền não vô minh chỉ có thể khắc phục được bằng tâm thanh tịnh, tâm giác tỉnh và sự phấn đấu của bản thân; cho nên kinh dạy: “Phiền não chính là Bồ-đề.” Thật vậy, giác ngộ luôn có mặt trong tất cả các thứ phiền não, chúng ta chỉ cần chịu khó quán chiếu, suy nghĩ kỹ càng thì sẽ thấy sự thật này. Hơn nữa, người hiểu biết Phật pháp thì phiền não chính là động lực làm ý chí tu học cầu giải thoát của họ càng thêm mạnh mẽ; cho nên họ mau chóng giác ngộ. Như vậy, phiền não và Bồ-đề vốn sanh ra từ trong một Thể, chẳng phải hai; Thể đó gọi là Tự tánh Viên minh Thể hay Phật tánh.

Tỳ-kheo Pháp Tạng nguyện: “Lúc con làm Phật, tất cả chúng sanh sanh về nước con, xa lìa phân biệt, sáu căn tịch tịnh, nếu chẳng quyết định thành bậc Chánh Giác, chứng đại Niết-bàn, con thề quyết không ở ngôi Chánh Giác.” Bát-nhã Tâm kinh lại nói: “Không có vô

minh và cũng không có cái hết vô minh,” vậy nghĩa là sao? Khi tâm mình phát khởi vọng tưởng, phân biệt, chấp trước thì Tự tánh liền biến thành A-lai-da thức nên mới có cái thấy biết sai lầm, tức là thấy “có phiền não, có Bồ-đề.” Nhưng khi tỉnh giác rồi thì sẽ thấy “phiền não cũng không có, Bồ-đề cũng không có.” Do bởi vọng tâm sanh ra phiền não nên Phật mới giả nói là “có Bồ-đề” dùng để khắc phục phiền não. Đây chính là pháp giới của chúng sanh, có cái này sanh thì có cái kia sanh, có cái này diệt thì có cái kia diệt. Trên chân tướng của sự thật thì phiền não và Bồ-đề đều là huyễn giả, chẳng phải thật có. Bởi vì hết thảy các thứ bệnh khổ của chúng sanh đều là giả, nên Phật-đành phải