ti‰n trình hình thành

Trong bối cảnh chung đó, Gia Ðình Phật Tử - tương lai của giáo hội - được hình thành.

Riêng tại miền Bắc, tiến trình hình thành Gia Ðình Phật Tử khởi đầu từ cuối thập kỷ 30, sau ít năm, hội Bắc Kỳ Phật giáo thành lập, hoạt động.

Từ đầu thế kỷ 20 chư vị tôn đức như Hòa Thượng Thích Thanh Hanh (Tổ Vĩnh Nghiêm), Hòa Thượng Thích Trừng Thanh (Tổ Trung Hậu), Hòa Thượng Thích Trung Thứ (Tổ Bằng Sở) mở đầu công cuộc vận động chấn hưng Phật giáo tại Bắc Việt, việc đoàn kết các sơn môn và tu trì giới luật tăng già là trọng tâm. Nhiều Phật học đường được tổ chức tại các chùa Tổ Ðình để đào tạo tăng già có trình độ thâm hiểu nội điển (Phật học) cũng như ngoại điển (Thế học). Công việc này làm nền tảng cho sự hình thành Hội Việt Nam Phật giáo và Giáo Hội Tăng già Bắc Việt cũng như góp phần thống nhất Phật giáo Việt Nam sau này.

Ngày 17-11- Giáp Tuất (23-12-1934) hội Bắc kỳ Phật giáo được thành lập, trụ sở đặt ở chùa Quán Sứ Hà Nội. Tổng đốc hồi hưu Nguyễn Năng Quốc là Hội trưởng. Hội cung thỉnh Tổ Vĩnh Nghiêm - Hòa Thượng Thanh Hanh- làm Thiền gia Pháp chủ. Hội bắc kỳ Phật giáo tổ chức ngay các tăng học đường ở chùa Quán Sứ, chùa Bồ Ðề (Gia Lâm, Hà Nội) và trường Ðại học Phật giáo ở chùa Bằng Sở (Thái Ấp Hà Nội), chấn chỉnh lại các Phật học đường đã lập từ trước trên toàn miền Bắc. Năm 1935 xuất bản báo Ðuốc Tuệ làm cơ quan ngôn luận để truyền bá giáo lý và tạo nhận thức đúng chủ trương của Hội trong việc tương trợ và hệ thống hóa các đoản thể Tăng Ni Phật tử. Hội cũng lập nhà in để ấn hành các kinh sách bằng chữ quốc ngữ phổ biến cho phật tử. Các chi hội nhanh chóng được tổ chức trên khắp các tỉnh. Tháng 5, 1945 danh hiệu cũa Hội được đổi là Hội Việt Nam Phật giáo. Ban quản trị trung ương cũng được cải tổ. Hòa thượng Tuệ Tạng (Tổ Cồn) làm Hội trưởng thay cư sĩ Nguyễn Năng Quốc về dưõng lão ở Thái Bình và kiêm nhiệm trụ trì chùa Quán Sứ. Tuy nhiên Hòa thượng vẫn trụ trì chùa Quy Hồn, nên ủy nhiệm hai Hòa thượng Tố Liên, Trí Hải điều hành công việc Hội và chùa Quán Sứ. Năm 1946, chiến tranh chống Pháp bùng nổ, Hội gián đoạn sinh hoạt. Năm 1947, Hội hoạt động lại. Cư sĩ Bùi Thiện Cơ được bầu làm hội trưởng và đảm nhiệm liên tiếp ba khóa (mỗi khóa ba năm).

Những vị đóng góp kiến tạo hội là Tổ Vĩnh Nghiêm, Tổ Trung Hậu, Tổ Bằng Sở, Tổ Tế Xuyên, Tổ Cồn, Tổ Quảng Bá, chư hòa thượng Tố Liên, Trí Hải. Ngoài ra còn có hàng cư sĩ là những nhân sĩ miền Bắc như Thiều Chửu, Nguyễn Năng Quốc, Trằn Trọng Kim, Bùi Kỷ, Trần văn Giáp, Nguyễn Ðỗ Mục, Dương Bá Trạc, Phan Kế Bính, Nguyễn Can Mộng, Nguyễn Trọng Thuật, Bùi Thiện Cơ góp phần công đức phát triển Hội rộng khắp.

Trải qua hai mươi năm (1934-1954) hoạt động, Hội Việt Nam Phật giáo đã tạo được những ảnh hưởng tốt đẹp trong quảng đại quần chúng miền Bắc về nhiều mặt. Công cuộc truyền bá giáo lý sâu rộng đến mọi tầng lớp. Tính đến ba tháng đầu năm 1954, toàn miền Bắc có 365 chi hội với gần hai triệu hội viên. Nhiều đạo tràng được thiét lập. Nhiều cơ sở giáo dục, văn hóa được xây dựng. Nhiều cơ quan từ thiện xã hội, viện cô nhi , trường dạy nghề, trại tế sinh được tổ chức để giúp đỡ đồng bào, đồng đạo, nhất là tạo hẳn một phong trào nghiên cứu và tu học Phật Pháp, tới mọi giai tầng xã hội, đặc biệt ở lớp thanh niên, tuổi trẻ sẽ phát triển thành tổ chức Gia Ðình Phật Tử.

Sau khi thành lập, Hội Bắc Kỳ Phật Giáo mở rộng thu nhận thêm hội viên, số hội viên gia tăng rất nhanh. Mỗi kỳ lễ vía, Phật tử tập họp ở chùa Quán Sứ - Hội quán trung ương - rất đông và thường dẫn con cháu tới dự lễ. Nhu cầu đoàn ngũ hóa các em được đặt ra.

a) Ban Ðồng Ấu : Khoảng năm 1937-1938 chư thượng tọa và một số cư sĩ trong ban quản trị tập hợp các em con cháu hội viên thành một đoàn gọi là Ban Ðồng Ấu. Mỗi dịp đại lễ, các em sẽ làm lễ dâng hương hoa ... (dâng lục cúng) . Cư sĩ Thiều Chữu hướng dẫn các em tập đánh các loại đàn dân tộc và sáng tác nhiều bài hát (khoảng 15 bài Phật ca) dạy các em hát để dùng trong lễ lược của Hội. Ðây là thời kỳ phôi thai của Gia Ðình Phật Tử.

b) Gia Ðình Phật Hóa Phổ: Với thời gian, các em trong Ban Ðồng Ấu lớn dần. Hình thức sinh hoạt, phương pháp hướng dẫn các em cần thay đổi cho phù hợp. Khoảng năm 1947-1948, thượng tọa Tố Liên lập tại chùa Quán Sứ một cô nhi viện (nuôi khoảng 200 em mồ côi) và mở trường Khuông Việt cấp tiểu học. Các em cô nhi và học sinh trường Khuông Việt được chia theo toán (đội) đoàn để dễ điều động. Chương trình sinh hoạt đều đặn: Mỗi tối thứ năm, học giáo lý (Phật pháp), sáng chủ nhật lễ Phật và được hướng dẫn ca hát cùng các môn hoạt động thanh niên. truởng Thông Phương Ðặng văn Khuê được giao trông nom xây dựng Gia Ðình Hóa Phổ sơ khởi này.

Khoảng năm 1949-1950 Gia Ðình dần dần có nền nếp quy củ và lớn mạnh. Các đoàn , đội, chúng được tổ chức cùng với phân ngành nam, nữ riêng rẽ, có huynh trưởng phụ trách. Gia Ðình Minh Tâm ở chùa Quán Sứ là gia đình Phật Hóa Phổ đầu tiên thành lập ở miền Bắc.

c) Gia đình Phật Tử: Ðại hội Phật giáo toàn quốc tổ chức từ ngày 6 đến ngày 9 tháng 5 năm 1951 tại chùa Từ Ðàm cố đô Huế đã thống nhất Phật giáo với danh xưng Tổng Hội Phật giáo Việt Nam. Trong dịp này, trại Kim Cang được tổ chức, các huynh trưởng cấp tỉnh trở lên về dự hội thảo, tiến tới thống nhất tổ chức. Miền Bắc có các trưởng Tâm Thiết Trần Thái Hồ (Lê Vinh), Thông Phương Ðặng văn Khuê và Trần Thanh Hiệp về dự. Từ trại Kim Cang, Gia Ðình Phật Hóa Phổ được đổi thành Gia Ðình Phật Tử đến ngày nay.

Gia Ðình Phật Tử Minh Tâm thành lập từ năm 1949 tại chùa Quán Sứ nhưng đến lễ Thành Ðạo Phật lịch 2495 nhằm ngày 4-1-1952 mới chính thức được công nhận.

Cố vấn giáo lý: - Ðại đức Thích Tâm Giác & Ðại đức Thích Thanh Kiểm
Gia trưởng : - Bác Viên Quang
Liên đoàn trưởng: - Anh Lê Vinh
Ðoàn trưởng Thiếu niên: - Anh Ðặng Văn Khuê
Ðoàn trưởng Thiêú nữ: - Chị Tuệ Mai
Ðoàn trưởng Ðồng niên: - Anh Ðỗ Văn Tuyển
Ðoàn trưởng Ðồng nữ: - Chị Trần Thị Ngọ
và có một số huynh trưởng bên Hướng Ðạo trong công tác huấn luyện về kỹ năng sinh hoạt và hoạt động thanh niên.

Sau gia đình Minh Tâm, các gia đình Liên Hoa, Phả Quang, Minh Ðạo, Từ Quang lần lượt được thành lập.

Ðáp ứng nhu cầu phát triển của Gia Ðình Phật Tử, Hội Việt Nam Phật Giáo thành lập Ban Hướng Dẫn Gia Ðình Phật tử Bắc Việt để phụ trách.

Vào những ngày 1, 2, 3 tháng 1 năm 1953 Ðại Hội Huynh trưởng GÐPT toàn quốc họp tại chùa Từ Ðàm, Huế, có 63 đại biểu của ba miền về dự. Phái đoàn miền Bắc có bác Nguyễn Văn Nhã, bác Lê Văn Lãm, các chị Ni, Tuệ Mai, Diệu Minh và chị Tý.

Gia Ðình Phật Tử miền Bắc càng ngày càng phát triển. Bắt đầu từ Hà Nội lan ra khắp các tỉnh Hải Phòng, Hải Dương, Hà Ðông, Bắc Giang... nhu cầu huấn luyện Huynh trưởng trở nên cấp thiết. Những đoàn huấn luyện lưu động được thành lập để về từng địa phương huấn luyện tại chỗ. Chẳng hạn trại huấn luyện Ðội chúng trưởng và Ðoàn phó Bồ Ðề I tại Phúc Yên năm 1953 do anh Bùi Ngọc Bách làm trại trưởng. Năm 1953 các anh Nguyễn Minh Hiền, Phạm Mạnh Cương, Lê Nguyên Bá Tước từ Huế ra Hà Nội học đã tăng cường thêm sức hoạt động cho GÐPT miền Bắc. Ðầu năm 1954, trại Vô Ưu ở chùa Voi Phục Láng do anh Nguyễn Minh Hiền làm trại trưởng quy tụ tất cả các gia đình. Ðây là trại họp bạn cuối cùng đánh dấu một chặng đường phát triển của GÐPT miền Bắc. Sau đó, đất nước chia đôi. GÐPT miền Bắc chịu chung số phận cả nước, tìm về miền Nam.

Lịch sử cận đại đã để lại cho dân tộc Việt Nam nhiều nỗi đau thương qua cuộc chiến tranh kéo dài. Trong đó có nỗi đau thương của một triệu đồng bào từ Bắc phải rời bỏ nơi chôn nhau cắt rún để vào Nam sống trong miền đất tự do. Gia Ðình Phật Tử cũng cùng chung thân phận này. Cho nên, sau một thời gian định cư ổn định, GÐPT miền Bắc đã phục hoạt tại miền Nam. Ðiều đó nói lên vai trò của GÐPT trong đời sống thanh thiếu niên Phật giáo sau thập niên 40 trở đi.

Do có nhiều anh chị em đã sinh hoạt GÐPT ở miền Bắc yêu cầu. Vào lúc 17 giờ ngày 10-7-1955 Ðại Ðức Thích Thanh Cát (nay là Hòa Thượng Thích Thanh Cát) trong Ban Ðại Diện Tăng Già Bắc Việt, đã chủ tọa một phiên họp với các anh chị em này tại chùa Giác Minh (số 578 Phan Thanh Giản, Quận 3 Sàigòn). Trong phiên họp, Ðại Ðức Thanh Cát tuyên bố " Vì trước đây có một số em yêu cầu chúng tôi thành lập Gia Ðình Phật Tử cho các em có nơi tu học. Bởi thế nên tôi thay mặt Ban Ðại Diện Tăng Già, thành lập một Gia Ðình Phật Tử, mục đích: để các em phật tử Nam và Bắc có cơ kết chặt dây thân thiện trong bầu không khí đạo vị và hơn nữa để cho các em được huấn luyện về Ðức, Trí, Giáo dục theo tinh thần Phật Giáo". Từ phiên họp này, một GÐPT thuộc ban Ðại diện Tăng Già Bắc Việt (sau đổi thành Giáo Hội Tăng Già Bắc Việt tại Miền Nam) đã chính thức thành lập. Vì sinh hoạt tại chùa Giác Minh nên lấy tên là Gia Ðình Phật Tử Giác Minh. Gia trưởng đầu tiên là Ðại Ðức Thanh Cát. Thành phần Ban Huynh Trưởng gồm có:

Gia Ðình Phật Tử Giác Minh là con chim đầu đàn của các Gia Ðình thuộc Ban Hướng Dẫn GÐPT Giáo hội Tăng Già Bắc Việt tại miền Nam. Thời gian sau, Ðại Ðức Thích Ðức Nhuận làm Gia Trưởng thì Gia Ðình Phật Tử Minh Tâm tái hoạt động ở Hội Việt Nam Phật Giáo tại chùa Phước Hòa. Các huynh trưởng Gia Ðình Giác Minh phải sinh hoạt cả hai Gia Ðình. Sau khi Ðại Ðức Ðức Nhuận bàn giao lại cho Ðại Ðức Thanh Cát làm gia trưởng, Ðại đức Thanh Cát yêu cầu huynh trưởng chỉ hoạt động cho một gia đình mà thôi. Do đó, một số huynh trưởng sang Minh Tâm, số còn lại là chị Ðào thị Thành, chị Nguyễn thị Thủy, chị Phương, anh Phan Huynh Thanh, anh Khoan Hồng, chị Ðào thị Thành là Liên Ðoàn Trưởng.

Ðến năm 1957, Ðại đức Chánh Tiến, Ủy viên Thanh Niên của Giáo hội Tăng Già Bắc Việt tại miền Nam, kiêm gia trưởng. Vì Ðại đức là trụ trì chùa Kim Cương (đường Trương Tấn Bửu) nên Gia Ðình Giác Minh dời về đây sinh hoạt. Anh Tâm Lạc Nguyễn văn Thục được mời làm Liên Ðoàn Trưởng.

Trong thời gian làm Liên Ðoàn Trưởng, anh Tâm Lạc đã củng cố lại tổ chức, phát triển đoàn sinh, mở khóa huấn luyện Ðội Chúng trưởng CA DI�P, thành lập Ðoàn Nam Nữ Phật Tử La Hầu La. Ðoàn La Hầu La là hạt nhân, sau này anh Nguyễn Quang Vui thành lập Trường Ðào Tạo Huynh trưởng A Dật Ða.

Khoảng đầu năm 1958, vì giữ chức Tổng Thư Ký Ban Trị Sự Giáo Hội Tăng Già Bắc Việt tại miền Nam, Ðại Ðức Chánh Tiến phải về chùa Giác Minh lo phật sự. Gia Ðình Giác Minh lại chuyển về chùa Giác Minh sinh hoạt.

Cuối năm 1958, anh Tâm Lạc rời Gia Ðình, anh Tâm Trí Nguyễn Quang Vui làm Liên Ðoàn Trưởng, bác Tâm Thông Nguyễn Ðức Lợi, nguyên gia trưởng một GÐPT ở ngoài Bắc, được mời làm gia trưởng thay thế Ðại Ðức Chánh Tiến.

Ban Hướng Dẫn GÐPT Giáo Hội Tăng Già Bắc Việt tại miền Nam

Sau khi giao chức vụ Gia Trưởng Gia đình Giác Minh cho bác Tâm Thông Nguyễn Ðức Lợi, Ðại Ðức Chánh Tiến có thời gian tổ chức các Gia đình thuộc Giáo Hội như Giác Minh, Giác Dũng (sau đổi thành Giác Trí), Giác Long, Giác Tâm, Giác Thanh (sau đổi thành Giác Hoa) tại thủ đô Sàigòn, Giác Hạnh ở Túc Trưng, Giác Tâm ở Lộc Ninh, Giác Lâm và Giác Viên ở Biên Hòa, việc thành lập Ban Hướng Dẫn để điều khiển các Gia đình Phật tử là vấn đề kiện toàn hàng ngũ và đào tạo huynh trưởng được đặt ra.

Ðược sự chấp thuận của Ban trị sự Giáo Hội, đêm 09-06-1960 tại trường trung học Tư Thục Vạn Hạnh (góc Hai Bà Trưng - Yên Ðổ) Ðại Ðức Chánh Tiến đã chủ tọa một phiên họp huynh trưởng các Gia Ðình tại thủ đô Sàigòn, để thành lập ban Hướng Dẫn Gia Ðình Phật Tử thuộc Giáo Hội Tăng Già Bắc Việt tại miền Nam. Buổi họp đó đã bầu Ban Hướng Dẫn nhiệm kỳ đầu tiên với thành phần như sau:

Ngay sau đó, theo đề nghị của Hội đồng xét cấp Huynh trưởng, Giáo hội tăng già Bắc Việt tại miền Nam đã phong cấp cho các huynh trưởng trong ban Hướng Dẫn như sau:

Cấp Tấn:
- Anh Tâm Trí Nguyễn Quang Vui, Anh Phan Huy Thanh, Anh Văn Tâm Sỹ.

Cấp Tín:
- Chị Tâm Huệ Ðoàn thị Kim Cúc, Anh Nguyên Thông Nguyễn Ðình Thống.

Cấp Dự Tập:
- Anh Tâm Hòa Ngô Mạnh Thu, Anh Tâm Ðịnh Phan Văn Bưởi, anh Phúc Trung Huỳnh Ái Tông.

Qua những nhiệm kỳ sau này Ban Hướng Dẫn có nhiều đợt xét Cấp, cuối cùng được Giáo Hội tăng già Bắc Việt tại miền Nam ban hành quyết định số 187/VPGH/GDPT ngày 22-3-1964 thăng tám (8) huynh trưởng cấp Tín, 24 huynh trưởng của 9 Gia Ðình Cấp Dự Tập.

Ban Hướng Dẫn bắt tay vào công tác quan trọng nhất, đó là mở khóa huấn luyện Huynh Trưởng Tuệ Tạng từ 27-7-1960 đến 7-8-1960, khóa sinh học vào hàng đêm tại trường trung học Tư thục Vạn Hạnh. Ngoài số khóa sinh tại Sàigòn còn có các khóa sinh từ Túc Trưng, Biên Hòa về dự khóa. Kết quả có 20 khóa sinh được trúng cách.

Lễ Phật Ðản Phật lịch 2505, Giáo Hội Tăng Già Bắc Việt tại miền Nam tổ chức Ðại Lễ tại sân vận động Quân Ðội, đường lên phi trường Tân Sơn Nhất, dịp này Ban Hướng Dẫn đã tổ chức Trại Họp Bạn Lâm Tỳ Ni dành cho Oanh Vũ các Gia Ðình tại thủ đô. Trại tổ chức từ 7 giờ sáng ngày Chủ Nhật 21-5-61 đến 11giờ 30 ngày thứ Hai 22-5-61 tại khu vực hành lễ. Ðây là trại họp bạn đầu tiên. Về sau có Trại Họp Bạn Quảng Ðức (khu Chuồng Nai Sở Thú Sàigòn) năm 1964, trại họp bạn Lâm Tỳ Ni 2 mùa hè năm 1967.

Tháng 9, năm 1961: Ban Hướng Dẫn mở đại hội Huynh trưởng tại chùa Long Vĩnh để bầu Ban Hướng Dẫn nhiệm kỳ 2. Nhiệm kỳ này có nhiều thay đổi nhân sự như sau:

Nhiệm kỳ này, Ban Hướng Dẫn thành lập trường đào tạo huynh trưởng A Dật Ða, anh Nguyễn Quang Vui là Ðoàn trưởng sáng lập. Trường khai giảng khóa đầu tiên vào ngày 10-12-1961tại Thanh Minh Thiền Viện và khóa cuối cùng khai giảng vào ngày 1-5-1964 tại trung tâm Thực Nghiệm Chăn Nuôi Tân Sơn Nhất. Qua 3 khóa, trường đào tạo được tất cả 37 nam nữ Huynh Trưởng. Cũng trong nhiệm kỳ này, Ban Hướng Dẫn mở các lớp luyện thi Văn Thù tại các chùa Hưng Long, Giác Minh, Hòa Bình. Lớp học hoàn toàn miễn phí thu nhận hơn 200 học sinh nghèo chuẩn bị thi bằng Trung Học Ðệ Nhất cấp, Tiểu học, và tuyển vào lớp Ðệ Thất. Giáo sư có các bác Nguyễn Xuân Phong, Vũ văn Mão, nhà báo Trần Việt Sơn, nhà văn Dương Nghiễm Mậu, và các huynh trưởng có đủ điều kiện bằng cấp giảng dạy. Kết quả 80% học viên đạt các kỳ thi. Anh Tâm Hòa và anh Phúc Trung phụ trách tổ chức điều hành lớp học.

Nhiệm kỳ 3 của Ban Hướng Dẫn, nhân sự không có nhiều thay đổi, anh Minh Hòa Nguyễn văn Bình giữ chức Tổng Thư Ký và đảm trách chương trình phát thanh hàng tuần trên đài tiếng nói Quân Ðội, chương trình này bị đình chỉ trong mùa Pháp nạn 63.

Khánh đản Phật lịch 2507: Ban Hướng Dẫn tổ chức một buổi liên hoan tại rạp Thống Nhất vào lúc 15 giờ 30 ngày thứ Tư 8-5-63 (nhằm 15 tháng 4 Âm Lịch). Phần thuyết pháp , diễn giả Ðại Ðức Thích Ðức Nghiệp. Phần văn nghệ gồm các đơn vị Gia Ðình Giác Minh, Giác Long, Giác Quang, Giác Hoa, Giác Trí, Giác Ðạt, Giác Tuệ, và đoàn A Dật Ða. Hôm nay cũng là ngày khởi đầu pháp nạn lần I tại đài phát thanh Huế. Trong pháp nạn, các GÐPT và đoàn A Dật Ða đều tích cực tham gia các hoạt động của Ủy Ban Liên Phái Bảo Vệ Phật Giáo đề ra.

Sau Cách Mạng 1-11-1963 thành công, Ban Hướng Dẫn tổ chức trại họp bạn Quảng Ðức tại Thảo Cầm Viên Saigon trong hai ngày 28 và 29-3-1964, thành phần Ban Quản Trại như sau:

Trại Trưởng: - Huynh trưởng Trương Văn Sang (Phó Trưởng Ban Hướng Dẫn kiêm LÐT/GÐPT Giác Quang)
Trại Phó: - Huynh trưởng Nguyễn Ðình Nam (Liên Ðoàn Trưởng GÐPT Giác Minh)
Thư ký trại: - Huynh trưởng Nguyễn Văn Bình (Tổng thư ký Ban Hướng Dẫn)
Thủ Quỹ trại: - Huynh Trưởng Ðoàn Kim Cúc (Thủ quỹ BHD kiêm Gia Trưởng GÐPT Giác Hoa)

Trại này có 10 đơn vị Gia đình ở Sàigòn, Gia Ðịnh, và năm Gia Ðình ở các tỉnh Biên Hòa, Long Khánh, Bình Long về tham dự, quy tụ 1,170 trại sinh và 120 huynh trưởng. Trại nhằm mục đích tổng kết thành tích hoạt động Phật sự, xã hội, trong năm và hoạch định dự án hoạt động hướng về sự thống nhất GÐPT toàn quốc.

Ngày 1-.5-1964 Ban Hướng Dẫn đã triệu tập Ðại Hội Huynh trưởng tại Thanh Minh Thiền viện. Lần này, các Gia Ðình Giác Quang, Giác Ðạt chuyển qua sinh hoạt theo hệ thống GÐPT tỉnh Gia Ðịnh không tham dự.

Bác Tôn Thất Liệu Gia Trưởng GÐ Giác Trí được bầu vào chức Phó trưởng ban, thay thế Anh Trương Văn Sang, chị Nguyễn thị Cảnh Uỷ viên thiếu nữ, chị Hồng Loan Ủy viên Nữ Oanh Vũ.

Sau một thời gian dài ngưng hoạt động, vì hội nghị Genève 20-07-1954 chia đôi đất nước. Ngày 19-8-1956, một buổi họp của Ban Hướng Dẫn GÐPT Bắc Việt và Ban Huynh Trưởng GÐPT Minh Tâm được chính thức khai mạc vào hồi 9 giờ sáng tại chùa Phước Hòa - hội quán trung ương Hội Việt Nam Phật giáo, số 491 Phan Ðình Phùng, khu Bàn Cờ Saigon.

Trong lời khai mạc, bác Nguyễn Văn Nhã, Trưởng Ban Hướng Dẫn cho biết: Ban Hướng Dẫn GÐPT Bắc Việt và GÐPT Minh Tâm đã được Hội Việt Nam Phật Giáo cho chính thức hoạt động lại tại chùa Phước Hòa kể từ ngày hôm nay.

Khi GÐPT Minh Tâm hoạt động lại ở chùa Phước Hòa, thành phần ban Huynh Trưởng như ở chùa Quán Sứ Hà Nội, có bổ sung thêm một số huynh trưởng từ Gia Ðình Giác Minh trở về (trước năm 1954 là Huynh trưởng của Gia Ðình Minh Tâm ở Hà Nội). Thành phần Ban Huynh Trưởng gồm có:

Ngày 28-4-1957: Ban Huynh Trưởng GÐPT Minh Tâm được thay đổi như sau:

Ngày 7-5-1957: Tổ chức triển lãm tại chùa Phước Hòa nhân dịp Lễ Phật Ðãn Phật Lịch 2501. Ðặc biệt cổng ra vào phòng triễn lãm được làm theo mẫu tam quan của chùa Quán Sứ Hà Nội.

Ngày 15-1-1959: Tức ngày 7 tháng chạp năm Mậu Tuất có tổ chức một đêm văn nghệ tại rạp Thống Nhất để mừng Phật Thành Ðạo Phật Lịch 2503 và Chu niên của Gia Ðình, được đồng bào Phật tử và báo chí thủ đô hoan nghênh nhiệt liệt.

Ngày 6-9-1959: Cung nghinh Hòa thượng Hội chủ Tổng Hội Phật Giáo Việt Nam, quý tăng già và cư sĩ tham dự Ðại Hội Phật Giáo Toàn quốc lần III đến thăm chùa Phước Hòa - Hội quán Trung Ương Hội Việt Nam Phật Giáo.

Tháng 6 năm 1960: Huynh trưởng của Gia Ðình Minh Tâm tham gia đoàn huynh trưởng thủ đô A Dục do anh Phan Cảnh Tuân và Nguyễn Hữu Huỳnh tổ chức tại chùa Xá Lợi Saigon.

Tháng 12 năm 1960: Ðoàn huynh trưởng A Dục gồm 60 người lên thăm GÐPT Ðà Lạt có bác Ðặng Như Lan và các anh Tuệ Linh, Huỳnh Ái Tông, Bá Bằng, chị Trần Thị Thanh Minh tham dự. Ðoàn đã được thượng tọa Thích Thiện Minh tiếp kiến tại giảng đường chùa Linh Sơn Ðà Lạt.

Phật Dản Phật Lịch 2504, tháng 5 năm 1962: Tổ chức trình diễn văn nghệ tại rạp Hưng Ðạo Saigon, diễn vở kịch Suối Từ của nhà văn Võ Ðình Cường.

Ngày 11-01-1964: Gia Ðình Phật Tử Thủ Ðô tổ chức thăm cố đô Huế. Ðoàn do bác Ðỗ Văn Giu, Phó Trưởng Ban Hướng Dẫn GÐPT Nam Việt làm Trưởng đoàn. Tham dự có bác Ðặng Như Lan, anh Tuệ Linh, và chị Trần thị Thanh Minh.

Ban Hướng Dẫn GÐPT thuộc hội Việt Nam Phật Giáo hoạt động trở lại, nhờ đa số thành viên Ban Hướng Dẫn đều di cư vào Nam. Kể từ ngày 19-8-1956 Ban Hướng Dẫn GÐPT Bắc Việt chính thức hoat động trở lại tại chùa Phước Hòa, khu Bàn Cờ, Saigon với thành phần như sau:

Ngày 27-04-1957: Ðại Hội Ðồng hội Việt Nam Phật giáo bầu anh Tâm Thiết Trần Thái Hồ (Lê Vinh) làm Trưởng ban Thanh niên. Ban Hướng Dẫn GÐPT thuộc hội Việt Nam Phật giáo cũng được bầu lại như sau:

Ban Hướng Dẫn GÐPT Bắc Việt xúc tiến ngay việc tu học cùng với huấn luyện Huynh trưởng và phát triển thêm các đơn vị mới theo yêu cầu của các chi hội. Lần lượt, các GÐPT sau đây được thành lập:

Ngày 20-5-1958: GÐPT Minh Trí tại trại Khuông Việt, xã Tân Sơn Hòa, tỉnh Gia Ðịnh.

Ngày 5-10-1958: GÐPT Minh Tiến tại Chi hội Phú Bình, quận 7, Chợ Lớn

Ngày 1-11-1958: GÐPT Minh Hòa tại Chi hội Bình Trước, tỉnh Biên Hòa.

Ngày 15-11-1958: GÐPT Minh Ðức tại Chi Hội Bình Ðông, quận 5, Chợ Lớn.

Thực ra tại tất cả các Chi hội đều có thành lập GÐPT, nhưng lúc đó Hội quán Trung ương chùa Phước Hòa đang bận xây dựng ngôi chánh điện nên không có chỗ để tổ chức khóa huấn luyện Huynh trưởng. Ban hướng dẫn phải gửi Huynh trưởng theo học các khóa huấn luyện của Nam Việt tổ chức. Hoặc cử Huynh trưởng tới địa phương vừa huấn luyện vừa tổ chức Gia Ðình.

Tháng 1 năm 1960: Bác Nguyễn Văn Nhã, trưởng ban Hướng Dẫn và anh tuệ Linh, Liên đoàn trưởng Gia Ðình Minh Tâm tham dự buổi họp mặt tại chùa Hải Ðức Nha Trang do Thượng Tọa Thích Thiện Minh, Ủy viên thanh niên Phật Tử của Tổng hội chủ tọa. Có khoảng 30 anh chị Huynh trưởng thuộc các Ban Hướng Dẫn trung phần, Nam Việt và các tỉnh miền Trung.

Trưa ngày 27 tháng 12 năm 1961: Tại chùa Phước Hòa, Hội Việt Nam Phật giáo và Ban Hướng Dẫn GÐPT Bắc Việt khoản đãi 200 đại biểu Huynh Trưởng, nhân dịp tham dự Ðại Hội Huynh Trưởng GÐPT toàn quốc kỳ IV họp tại chùa Xá Lợi Sàigòn.

Theo đề nghị của Hội đồng Xét Cấp, Ban Hướng Dẫn GÐPT Bắc Việt ban hành một lần duy nhất quyết định số 002/GHDBV/QÐ ngày 22-1-1961 phong cấp cho các huynh trưởng như sau:

Cấp Tấn:
- Chị Tuệ Tâm Trần Thị Kim Tâm
- Anh Trừng Thông Bạch Vọng Giang
- Anh Minh Ðức Bùi Ngọc Bách
- Anh Tuệ Linh Nguyễn Công Sản

Cấp Tín:
- Chị Diệu Trang Trần Thị Kim Dung
- Chị Diệu Thanh Trần Thị Thanh Minh
- Chị Diệu Ngọc Ðỗ Thị Duyên
- Chị Tâm Kha Phan Thị Tâm

Cấp Dự Tập:
- Anh Tuệ Ðạo Trần Hữu Ðịnh
- Anh Tuệ Mỹ Vũ Trọng Khôi
- Anh Thanh Mai Phùng Bá Thanh
- Chị Diệu Minh Trần Thị Minh Châu

Việc phối hợp hoạt động giữa các GÐPT Bắc Việt thường xuyên được tổ chức dưới hai dạng: Liên Gia Ðình hay liên Ban Hướng Dẫn. Dù dưới dạng nào cũng đều nhằm mục đích tạo tình thân và cùng nâng cao kết quả tu học của Gia Ðình Lam.

Là những con chim đầu đàn của hai tập đoàn: Tăng Già và Phật Học Bắc Việt tại miền Nam. Hai GÐPT Minh Tâm và Giác Minh đã từ rất sớm có những phối hợp sinh hoạt chung.

Ngày 06-12-1959: Gia Ðình Giác Minh tới thăm Gia Ðình Minh Tâm tại chùa Phước Hòa.

Vào lúc 19 giờ ngày 19-12-1959: hai ban huynh trưởng Giác Minh và Minh Tâm mở một phiên họp tại chùa Phước Hòa, mục đích buổi họp để:

- Tổ chức chung khóa huấn luyện Ðội Chúng Trưởng.
- Tổ chức một trại chung cho hai Gia Ðình.
- Trao đổi văn nghệ.
- Mở một cuộc vận động thống nhất Ban Hướng Dẫn GÐPT Bắc Việt.

Sau đó, khóa huấn luyện Ðội, Chúng, Ðàn trưởng được tổ chức học thêm sau mỗi buổi sinh hoạt hàng tuần của Gia Ðình.

Một trại Liên Gia Ðình đặt tên là Trại Bồ Ðề, được tổ chức tại chùa Giác Sanh, (nơi sản xuất nước tương Lá Bồ Ðề), 103 Âu Cơ, phường 14, quận 10. Anh Phúc Trung Huỳnh Ái Tông làm Trại trưởng, Chị Tuệ Tâm, trại phó. Trại được hân hạnh tiếp đón cụ Thiện Chí Nguyễn Gia Tường, Hội trưởng Hội Việt Nam Phật Giáo, Ðại đức Thích Tắc Phước trụ trì chùa Giác Sanh, và các Ban Hướng Dẫn đến thăm.

Việc liên lạc, gặp gỡ giữa hai Ban Hướng Dẫn dù không thường xuyên, nhưng trong những dịp cần sự phối hợp chung, sự hợp tác rất chặt chẽ.

Ðại Hội Huynh Trưởng GÐPT toàn quốc kỳ IV tổ chức vào các ngày 26, 27, 28 tháng 12 năm 1961 tại chùa Xá Lợi. Ban Hướng Dẫn GÐPT Hội Việt Nam Phật Giáo và Giáo Hội tăng Già Bắc Việt tại miền Nam đã cử một phái đoàn duy nhất gồm 20 huynh trưởng Ðại biểu tham dự. Ðại Hội đã cung thĩnh Thượng Tọa Thích Thiện Hoa làm Trưởng Ban Hướng Dẫn Trung Ương, bác Tâm Thông Nguyễn Ðức Lợi được bầu vào chức Thủ Quỹ, kiêm trưởng ban đại diện GÐPT Bắc Việt. Chị Tuệ Tâm Trần Thị Kim Tâm được bầu vào chức Ủy Viên Nữ Oanh Vũ.

Ðại hội Huynh Trưởng GÐPT toàn quốc kỳ V được tổ chức vào các ngày 28, 29, và 30-06-1964 tại trường nữ trung học Gia Long, Saigon. Lần nữa Huynh trưởng GÐPT Giáo hội và Hội Việt Nam Phật giáo cử chung một phái đoàn. Ðại hội này thành công rực rỡ về sự thống nhất thực sự GÐPT. Anh Võ Ðình Cường được bầu làm Trưởng Ban Hướng Dẫn Trung Ương, Bác Tâm Thông Nguyễn Ðức Lợi được bầu đại diện GÐPT Miền Vĩnh Nghiêm, chị Tâm Huệ Ðoàn Thị Kim Cúc được bầu vào chức vụ Ủy viên Nữ Phật Tử, anh Tuệ Linh Nguyễn Công Sản, anh Phúc Trung Huỳnh Ái Tông tham gia Hội Ðồng Ðịnh Cấp Trung Ương.

Ðại hội quyết định: Giải tán hai ban Hướng Dẫn GÐPT Hội Việt Nam Phật Giáo và Giáo hội Tăng Già Bắc Việt để bầu một ban Hướng Dẫn GÐPT Miền Vĩnh Nghiêm với nhân sự và đẳng cấp ngang một Ban Hướng Dẫn cấp Tỉnh.

Sự thống nhất GÐPT là điều tâm niêm của các Huynh trưởng GÐPT Bắc Việt tại miền Nam. Khi hai tập đoàn mẹ đã trở thành Miền Vĩnh Nghiêm của Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam Thống Nhất sẽ dẫn đến sự thống nhất các GÐPT nằm trong Miền Vĩnh Nghiêm. Cho nên sau đại hội Huynh Trưởng toàn quốc, GÐPT Miền Vĩnh Nghiêm đã tổ chức Ðại Hội Huynh Trưởng vào ngày 19-07-1964 tại chùa Phước Hòa. Dưới sự chứng minh của Ban Ðại Diện Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam Thống Nhất Miền Vĩnh Nghiêm, Ðại Hội đã bầu Ban Hướng Dẫn GÐPT Miền Vĩnh Nghiêm với thành phần như sau:

1-Về Hành Chánh: Lập sách tịch Huynh trưởng, thống kê đơn vị gia đình, huynh trưởng, và đoàn sinh trong Miền.

2-Về Ðào tạo Huynh Trưởng: Trong năm 1964 mở một trại Huấn luyện Lộc Uyển, tổ chức tại chùa Linh Sơn, ngã tư Trung Chánh, Hóc Môn, tỉnh Gia Ðịnh. Năm 1965 mở một trại huấn luyện tại chùa Phổ Quang, Bắc Việt Nghĩa Trang, và năm 1967 cũng mở một trại huấn luyện tại chùa Linh Sơn.

3-Tổ chức cho huynh trưởng học tập: Ðể phổ biến về Nội Quy 1964, về các mẫu biểu hành chánh, mở một cuộc Hội thảo Huynh trưởng vào dịp lễ Giáng Sinh năm 1964 tại Ðoàn quán GÐPT Giác Sơn, chùa Linh Sơn ngã tư Trung Chánh, Hóc Môn.

Ðến năm 1967, sự phân hóa các nhà lãnh đạo Phật Giáo làm cho Giáo hội bị phân chia. Ban Hướng Dẫn GÐPT Mièn Vĩnh Nghiêm tự ngưng hoạt động để bảo toàn sự thống nhất của GÐPT Việt Nam. Trong thời gian này, các Gia Ðình Phật Tử Miền Vĩnh Nghiêm vẫn hoạt động theo đúng Ðiều lệ, Nội Quy GÐPT Việt Nam.

Ðến đầu năm 1973, theo yêu cầu của Ban Hướng Dẫn Trung Ương, chuẩn bị tham dự đại hội Huynh Trương toàn quốc kỳ VI từ 25 đến 31-07-1973 tại Ðà Nẵng. Bác Nguyễn Ðức Lợi, bác Tôn Thất Liệu và chị Ðoàn Thị Kim Cúc đã triệu tập Huynh Trưởng các Gia Ðình thuộc Miền Vĩnh Nghiêm để bầu Ban Hướng Dẫn Lâm thời GÐPT Miền Vĩnh Nghiêm, thời hạn hoạt động là một năm, gồm có:

Giai đoạn khó khăn này phải nhờ cụ Ðức Lan cho phép hoạt động trong khuôn khổ pháp lý của ban Chính Tín Phật Tử và cho mượn phòng trong nhà cụ để làm văn phòng Ban Hướng Dẫn. Trong quyền hạn của Ban Hướng Dẫn Miền Vĩnh Nghiêm, lần này có xét và ban hành quyết định thăng cấp như sau: Quyết định số 23/HDVN/QÐ ngày 25-08-1973 thăn cấp Tập cho 5 Liên đoàn trưởng, thâm niêm kể từ 1-1-1973.

Sau thời hạn lâm thời, đã bầu lại Ban Hướng Dẫn chính thức, thành phần gồm có:

Ban Hướng Dẫn cũng được Thượng Tọa Thích Thanh Kiểm cho phép đặt văn phòng tại chùa Vĩnh Nghiêm. Chỉ trong một thời gian ngắn, Ban Hướng Dẫn đã khôi phục và xây dựng được nhiều đơn vị mới với 8 Gia Ðình tại thủ đô (hơn 600 Huynh Trưởng và đoàn sinh) cùng những Gia Ðình ở Pleiku, Ban Mê Thuột, Nha Trang. Các Gia Ðình này sinh hoạt và phát triển đến tháng 4- 1975 mới tạm ngưng hoạt động.

Nhiệm kỳ này, Ban Hướng Dẫn cũng có xét Cấp và ban hành Quyết định số 003/HDVN/QÐ ngày 14-1-1975 xếp cấp Tập cho 7 huynh trưởng và quyết định số 008/HDVN/QÐ ngày 12-2-1975 xếp cấp Tín cho 3 huynh trưởng.

Sau 1975, Ban Hướng Dẫn GÐPT Miền Vĩnh Nghiêm vẫn tiếp tục hoạt động với những thành viên còn lại như Bác Tôn Thất Liệu, chị Ðoàn Thị Kim Cúc, anh Huỳnh Ái Tông, anh Ðặng Văn Nữu, chị Nguyễn Thị Oanh, sinh hoạt thường xuyên với các Huynh Trưởng và Ðoàn sinh tại Tổ Ðình Vĩnh Nghiêm.

Ban Hướng Dẫn GÐPT Miền Vĩnh Nghiêm đã chọn ngày giỗ của Bác Tâm Thông Nguyễn Ðức Lợi làm ngày Hiệp kỵ của GÐPT Miền Vĩnh Nghiêm. Hiệp kỵ đầu tiên được tổ chức vào ngày 30.11.1983 tại chùa Vĩnh Nghiêm.

Năm 1993, GÐPT miền Vĩnh Nghiêm đã bầu lại Ban Hướng Dẫn, thành phần như sau:

Tính đến cuối năm 1993, số GÐPT thuộc về miền Vĩnh Nghiêm hoạt động lại có: Giác Hạnh, Giác Long, Tổ Ðình Vĩnh Nghiêm (Giác Tín), Giác Minh, và Giác Ngạn (Giác Trí).

Mùa Phật Ðản Phật Lịch 2537, Ban Hướng Dẫn tổ chức khóa tu học Huynh trưởng Anoma cho hơn 40 Huynh trưởng từ cấp Tập đến cấp Tấn (tuổi đời từ 40 đến 70 tuổi) trong Ban Hướng Dẫn và các Gia Ðình. Khóa tu học chú trọng về hai mặt thuyết giảng và thảo luận về các đề tài : Phật pháp, vai trò và trách nhiệm Huynh trưởng, văn hóa Phật giáo và dân tộc, lịch sử dòng Phật giáo Vĩnh Nghiêm. Kể chuyện về việc hình thành GÐPT Bắc Trung Nam. Giảng viên gồm có Hòa Thượng Thích Thanh Kiểm, Ni sư Tịnh Nguyện, quý anh Phan Cảnh Tuân, Lê Cao Phan, Hoàng Trọng Cang, Nguyễn Hữu Huỳnh, Tôn Thất Liệu, và Giáo sư Sử học Nguyễn Nhã. Các Trưởng Tâm Hòa (Khóa trưởng), Phúc Tuệ (Lớp trưởng) phụ trách tổ chức và điều hành. Khóa học kết thúc đúng ngày Vu Lan 2537 và đã ấn hành một tập tài liệu của Khóa rất có gía trị.

Ngoài ra còn tổ chức một khóa huấn luyện Lộc Uyển tại chùa Phước Hải, mãn khóa vào ngày Thành Ðạo Phật Lịch 2537. Trại Lộc Uyển quy tụ 60 trại sinh, trong đó có gần 20 học tăng (Sa Di và Sa Di Ni) tham dự.

Ðầu năm 1995, GÐPT Miền Vĩnh Nghiêm không được thông báo để tham dự cuộc họp bầu lại BHDTƯ/GÐPTVN nhiệm kỳ mới. Tuy nhiên Huynh trưởng cấp Tấn Tôn Thất Liệu vẫn được cử vào chức vụ Ðại diện BHDTƯ/GÐPTVN tại Miền Vĩnh Nghiêm.

Ở hải ngoại, ngay từ năm 1975, các trưởng Quảng Khoái Trần Ngọc Lạc, Thiện Thanh Ðặng Ðình Khiết, Diệu Quỳnh Trần Hồng Loan, Kim Ánh Nguyễn thị Tuyết Mai ... cũng đã tích cực tham gia công cuộc xây dựng GÐPT. Năm 1991 hình thành nhóm A'i hữu GÐPT Vĩnh Nghiêm Hải Ngoại bắt đầu với 9 Huynh trưởng để giúp đỡ nhau trên con đường tu học và yểm trợ các sinh hoạt GÐPT trong nước cũng như hải ngoại. Ðến nay đã phát triển hơn 70 thành viên ở Mỹ, Canada, Pháp, Ðức, Úc.

Ngày 18-11-1995 nhằm ngày 26 tháng 9năm Ất Hợi Phật Lịch 2539 tại chùa Tổ Ðình Vĩnh Nghiêm Hải Ngoại, thị trấn Pomona California Hoa Kỳ, Ái Hữu GÐPT Vĩnh Nghiêm Hải Ngoại lần thứ nhất tổ chức lễ Hiệp kỵ nhằm thể hiện tinh thần tiếp nối truyền thống thủy chung Nhớ Về Cội Nguồn.

Là một đoàn thể thanh niên con Phật thấm nhuần châm ngôn Bi-Trí-Dũng, GÐPT Vĩnh Nghiêm đương nhiên có truyền thống và đường lối mà qua nhiều thế hệ Huynh Trưởng đã gìn giữ và thể hiện. Ðó là : Vì Ðạo Pháp - Vì Tuổi Trẻ - Hòa trong tập thể và vươn lên bằng những sinh hoạt độc đáo của mình.

Biên soạn :      - Phúc Trung Huỳnh Ái Tông
                        - Tuệ Linh Nguyễn Công Sản
                        - Minh Ðức Bùi Ngọc Bách
                        - Thiện Thanh Ðặng Ðình Khiết
Biên tập tăng bổ:   - Tâm Hòa Ngô Mạnh Thu

Chân thành cám ơn anh Phúc Trung đã gửi tằng phiên bản điện tử của bài viết này