Người Cư Sĩ          [ Trở Về         [Home Page

Ðiểm sách
 

Từ điển Phật học
Chân Nguyên & Nguyễn Tường Bách

trích "Lời nói đầu" :

( ... )
Từ sau khi Phật nhập Niết bàn đến nay đã có vô số người nương vào đạo của Ngài mà tìm được câu trả lời cho cuộc sống. Các vị này cũng đã lập lên những tông phái khác nhau, đóng góp rất nhiều trong việc tạo một nền tảng vững chắc, một hệ thống triết lí, tâm lí tuyệt đỉnh, đầy sức sống để giáo lý của Ngài được truyền đến ngày nay. Mỗi tông phái Phật giáo đều mang một sắc thái riêng biệt nhưng cái cốt tủy của chúng thì vẫn là một, ví như những mặt khác nhau của một hạt minh châu. Trong quyển sách nhỏ này, chúng tôi cố gắng diễn tả những khía cạnh đó bắt đầu từ nguồn gốc Ấn Ðộ cho đến lúc chia thành những trường phái ở các nước như Tây Tạng, Trung Quốc, Nhật, Việt Nam v.v...

Thật sự mà nói thì chúng tôi chỉ là những cư sĩ mộ đạo, không dám tự xưng là đã nắm vững lí thuyết Phật pháp. Nhưng cái may mắn, cái "duyên" của chúng tôi là có nhiều cơ hội nghiên cứu sách vở, kinh điển của nhà Phật bằng nhiều thứ tiếng - có thể tự gọi là "con mọt sách" với những giới hạn tự nhiên của nó vậy. Bước khởi đầu của chúng tôi là một quyển sách giới thiệu Phật giáo bằng Ðức ngữ - với tựa là Lebendiger Buddhismus im Abendland của Lạt-ma Gô-vin-đa (dịch phóng là Phật pháp sinh động tại Tây phương). Nó mang lại cho chúng tôi một cảm giác sung sướng, an tâm, ví như một người nào đó tìm lại được báu vật đã đánh mất từ bao giờ, một cảm giác rất mới mẻ "mình cũng có thể nhìn cuộc đời với một cặp mắt khác hẳn xưa nay". Sau đó chúng tôi bắt đầu thu thập tất cả những tài liệu mà sách trích dẫn, nghiền ngẫm ngày này qua ngày nọ và cuối cùng, những tài liệu đó đã đạt một số lượng đáng kể.

Ban đầu, chúng tôi chỉ muốn học hỏi cho chính mình nên không có ý định ra một quyển sách, hoặc biên soạn bất cứ cái gì vì quan niệm rẳng, tất cả những gì đáng nói đều đã được nói, đáng viết đều đã được viết. Dạng sơ khởi của quyển sách này chỉ là vài trang mà chúng tôi dành để dịch tên của các bộ kinh và một vài danh từ quan trọng để có thể trao đổi với các đạo hữu khác. Dần dần, các tài liệu thu thập này vọt lên một cách bất ngờ và khi cầm một quyển từ điển viết bằng Ðức ngữ trên tay với tên "Lexikon der Ostlichen Weisheitslchren" (Từ điển minh triết phương Ðông) nói về "Bốn trụ chống trời" của Á châu là Phật, Ấn Ðộ (hinduism), Lão và Khổng giáo - được trình bày rõ ràng, có khoa học, dễ hiểu - quyết định của chúng tôi đã rõ, và kết quả là quyển sách quí độc giả đang cầm trên tay.

Chúng tôi lấy phần Phật giáo trong quyển tự điển nói trên làm sườn và bổ sung thêm nhiều chi tiết. Hai khía cạnh của đạo Phật được để ý đến nhiều hơn hết trong quyển sách này là triết và tâm lí học. Như quí vị sẽ thấy, nó không phải là một quyển từ điển thuần túy vì nó không chú ý đến tất cả những thuật ngữ đạo Phật, nhưng mỗi thuật ngữ trong đây đều được trình bày, giảng nghĩa cặn kẽ hơn trong một quyển từ điển bình thường. Nếu độc giả theo các mũi tên hướng dẫn mà tìm những chữ liên hệ thì sau đó sẽ thấy là hầu hết tất cả những thuật ngữ quan trọng tạo nền tảng của đạo Phật đều được trình bày, giải thích trong một phạm vi nhất định.

Mật giáo giữ một phần đáng kể trong sách này vì như chúng tôi thấy, Kim cương thừa (vajrayàna) của Tây Tạng - tòa nhà tâm lí học vĩ đại của đạo Phật - vẫn chưa thoát khỏi tấm màn huyền bí, vẫn còn mờ ảo đối với Phật tử tại Việt Nam, đôi lúc còn bị hiểu lầm. Trong phạm vi những gì trình bày được và được phép trình bày, chúng tôi cố gắng giảng nghĩa một cách dễ hiểu những thuật ngữ thường được sử dụng trong các trường phái thuộc Mật giáo. Ðại diện cho Kim cương thừa ở đây là Phật giáo Tây Tạng và thời cuối của Ðại thừa Ấn Ðộ, biểu hiện qua hình ảnh của 84 vị Ðại thành tựu giả (mahàsiddha).

Về Thiền Tông thì chúng tôi biên soạn một cách tổng quát về Ngũ gia thất tông tại Trung Quốc, các Ðại Thiền sư Nhật Bản và Việt Nam với hệ thống truyền thừa mạch lạc. Nhân đây chúng tôi phải nhắc đến Hòa thượng Thích Thanh Từ với những bản dịch Việt ngữ vô cùng quí giá như Thiền sư Trung Hoa I-III, Bích nham lục, Thiền sư Việt Nam. Hầu hết tất cả những gì nói về Thiền Trung Quốc và Việt Nam chúng tôi đều nương vào lời dịch của Hòa Thượng để trình bày. Nếu nhắc lại trong từng đoạn thì e rằng giảm bớt phần nào công lao của Sư. Nhân đây một lời chân thành cảm ơn Hòa thượng và các vị trong ban phiên dịch.

( ... )
 
 

Từ điển Phật Học
do Chân Nguyên Nguyễn Tường Bách soạn, 656 trang
NXB Thuận Hóa, Huế, 1999 
Phát hành : Nhà Sách Trẻ - 186 Nguyễn Thị Minh Khai, Q.3 T.P. HCM.



[ Trở Về ]


Từ "Long Thụ" trích từ "Từ điển Phật học" :









 [ Trở Về ]