"Phật bảo chư tỳ kheo, nếu có Tỳ kheo nào ở trong chốn này, tạo tác là niệm khởi, làm thế nào để biết, làm thế nào để thấy, làm thế nào để đoạn trừ các lậu hoặc. Ta vì các ông đã nói qua, phải quán thân ngũ ấm, gọi là Tứ Niệm Xứ, Tứ Chánh Cần, Tứ Như Ý Túc, Ngũ Căn, Ngũ Lực, Thất Bồ Ðề Phần, Bát Chánh Ðạo Phần, Ta đã nói pháp này..."

Ở đây chúng tôi không trình bày hết nội dung của Ðạo Ðế, mà chỉ trình bày một trong Ba Mươi Bảy Phẩm Trợ Ðạo đó là Tứ Chánh Cần. Vì bốn món này nội dung rất đơn giản hành giả dễ hiểu dễ thực hành.

I. Ðịnh nghĩa Tứ Chánh Cần:

Tứ Chánh Cần, Phạn Ngữ là catvari prahanani, còn gọi là Tứ Chánh Ðoạn, Tứ Ý Ðoạn, Tứ Như Ðoạn, Tứ Chánh Thắng, Tứ Ðoạn. Có nghĩa là không giải đải, dùng tâm chuyên cần để đoạn trừ tâm giải đải. Chánh Cần, Phạn ngữ là samyakprahana, là những phương tiện tinh cần đoạn trừ các điều ác và tăng trưởng các điều thiện, là phẩm thứ hai trong Ba Mươi Phẩm Trợ Ðạo.

Tứ Chánh Cần gồm:

Tinh tấn đoạn trừ các điều ác đã sanh
Tinh tấn ngăn ngừa các điều ác chưa sanh
Tinh tấn làm tăng trưởng những điều thiện đã sanh
Tinh tấn làm phát sanh những điều thiện chưa sanh

Theo kinh Tạp A Hàm gọi là Tứ Chánh Ðoạn

1. Ðoạn Ðoạn: nổ lực làm cho các điều ác đã sinh được đoạn trừ.
2. Luật Nghi Ðoạn: nổ lực làm cho các điều ác chưa sinh không thể sinh khởi, tức là nghiêm trì giới luật, giữ gìn oai nghi làm cho các điều ác không sinh khởi.
3. Tùy Hộ Ðoạn: còn gọi là Phòng Hộ Ðoạn. Nổ lực làm cho những điều thiện chưa sanh được sanh khởi, tức là dùng Bát Thánh Ðạo, Tam Vô Lậu làm cho các điều thiện sanh khởi.
4. Tu Ðoạn: nổ lực làm cho những điều thiện đã sinh khởi được tăng trưởng, tức tu tập Chánh Ðạo.

Nổ lực như thế thì các điều ác được đoạn trừ và các điều thiện được phát sinh và tăng trưởng. Dùng tâm tinh tấn tu tập bốn điều này để đoạn trừ tâm giải đải, nên gọi là Tứ Chánh Ðoạn.

II. Như thế nào là tu tập Tứ Chánh Cần?

Người tu tập Tứ Chánh Cần sẽ đoạn trừ được tam hữu lậu và đạt được tam vô lậu. Do vì nói là hữu lậu nên có vô lậu đối xứng. Lậu là những pháp làm cho chúng sanh luân hồi, là tên khác của phiền não. Chúng sanh do mê vọng mà quên thân, khẩu, ý tạo ra các nghiệp làm cho chúng ta trầm luân trong luân hồi sanh tử, cho nên gọi là lậu. Người tu tập là làm cho tâm thức không dấy khởi phiền não, tạp niệm như: tham, sân, si nhiễu loạn, không còn luân chuyển trong lục đạo, gọi là vô lậu.

Trong Tứ Thánh Ðế khổ đế và Tập đế thuộc về nhân và quả mê vọng, thuộc về pháp hữu lậu; Diệt đế và Ðạo đế là nhân và quả giác ngộ, thuộc pháp vô lậu. Trong quá trình tu tập nhân quả, tất cả nhân quả quan yếu và cơ bản đều nằm trong Ba Mươi Phẩm Trợ Ðạo. Quá trình tu tập là quan sát thân khẩu ý không để các bất thiện nghiệp sanh khởi, đồng thời phán quan tự chính mình, những lỗi lầm không cho tái phạm, ở đây Tứ Chánh Cần gọi là những điều đã sanh thì đoạn trừ; những điều ác chưa sanh thì không cho sanh khởi. Hành giả không tinh tấn, nổ lực, điều phục, nhiếp thọ các căn làm cho chúng được thanh tinh vô nhiễm, quán như vậy thì tam nghiệp được thanh tịnh và thiện nghiệp được phát sanh và tăng trưởng nên gọi là những điều thiện chưa sanh làm cho chúng sanh khởi, và những điều thiện đã sanh làm cho chúng tăng trưởng. Trong kinh Tạp A Hàm Ðức Phật dạy:

"Một thời Ðức Thế Tôn bảo chư tỳ kheo. Có bốn điều chân chánh đoạn trừ, những gì là bốn, một là Ðoạn Ðoạn, hai là Luật Nghi Ðoạn, ba là Tùy Hộ Ðoạn, bốn là Tu Ðoạn, bốn điều này cần phải tu tập. Thế nào gọi là Ðoạn Ðoạn, chư Tỳ kheo những ác bất thiện pháp đã sanh khởi phải đoạn trừ, phương tiện tinh cần nhiếp thọ những ác bất thiện pháp chưa sanh. Phương tiện nhiếp thọ những thiện pháp chưa sanh làm cho chúng sanh khởi; phương tiện tinh cần nhiếp thọ những điều thiện đã sanh làm cho chúng tăng trưởng. Như thế gọi là Ðoạn Ðoạn. Thế nào gọi là Luật Nghi Ðoạn? Chư Tỳ kheo phải khéo hộ trì nhãn căn, cẩn thận điều phục, nhĩ, tỷ, thiệt, thân, ý căn cũng phải cẩn thận điều phục, khéo hộ niệm, như thế gọi là Luật Nghi Ðoạn. Thế nào gọi là Tùy Hộ Ðoạn? Nếu Tỳ kheo đạt được chân thật tam muội tướng, khéo giữ gìn và hộ trì. Do đó các tướng xấu về thân đều được đoạn trừ, khéo tu tập, hộ niệm làm cho chúng không thối chuyển, nên gọi là Tùy Hộ Ðoạn. Thế nào gọi là Tu Ðoạn? Nếu vị Tỳ kheo tu tập Tứ Niệm Xứ được gọi là Tu Ðoạn".

Như trên đã nói, hành giả tuân thủ những căn bản pháp, như: Giữ Gìn giới luật, hành oai nghi, đọc tụng kinh điển, dùng những món này làm căn bản để nhiếp thọ các căn. Hành giả không nên xem thường những chế định căn bản này, mà cần phải tuân hành không nên tùy ý tự tạo ra những hành vi trái lại với lời dạy của Ðức Phật. Những gì được Ðức Phật nói ra đều do từ kinh nghiệm tự thân Ngài đã chứng đắc, trong đó mang tính chân thật và cụ thể. Hoàn toàn không trừu tượng, không mơ hồ, không hư ngụy. Nếu hành giả y theo giáo pháp của Phật Ðà mà tu tập, nhất định sẽ thành tựu viên mãn giải thoát.

Tứ Chánh Cần là pháp môn thật tiễn, giải trừ những bệnh đau của chúng sanh, là con đường cải tạo con người cải ác thành thiện, trong kinh mỗi một lời nói hết sức rõ ràng, chân thật mang vị giải thoát, nếu một cá nhân hành trì trọn vẹn tự thân được an vui hạnh phúc; tất cả chúng sanh đều như thế mà thực hành thì cả quốc độ đều được an vui giải thoát không còn khổ đau. Ðó là chân hạnh phúc./.

Ni Sinh Thích Nữ Như Nguyệt

-ooOoo-