Là một phương pháp mà từ thời Ðức Phật đã áp dụng làm kim chỉ nam trong Tăng đoàn, đã đem lại hiệu quả ổn định trong nếp sinh hoạt của người xuất gia, cho đến ngày nay nó vẫn là giá trị tuyệt đối và thiết thực với những ai thực hành theo đó. Ðó là phương pháp Lục Hòa, chúng ta hãy tìm hiểu nó như thế nào?

Trước tiên chúng ta hiểu thế nào là Lục Hòa? Ðó là sáu phương pháp hòa kính cư xử với nhau trong sự hòa hợp từ vật chất đến tinh thần, từ lời nói đến việc làm. Là sáu điều hòa hợp đem đến lợi lạc và an vui cho chúng ta.

1/- Thân hòa đồng trụ (Thân hòa cùng ở)

Tức là sống chung một gia đình, một tập thể v.v... phải hòa thuận, đoàn kết, thương yêu nhau. Vì sống trong một gia đình nếu gia đình ấy cứ tối ngày đánh lộn, không biết đoàn kết thương yêu nhau thì sự chia ly, khổ đau sẽ luôn luôn hiện hữu đến với gia đình ấy. Xa hơn nữa là ngoài xã hội, nếu xã hội ấy không biết tôn trọng lẫn nhau, quý mến nhau thì xã hội ấy lúc nào cũng tội ác gia tăng, con người trở nên độc ác, hiềm khích lẫn nhau, sự chung sống nơi ấy không được yên ổn, từ sự không yên ổn dẫn đến nhiều nổi khổ khác dấy khởi v.v.. Sống chung trong một đất nước, mà đất nước ấy luôn luôn lúc nào cũng bất ổn, biểu tình, bạo động làm cho các nhà lãnh đạo phải đau đầu, người dân khốn khổ v.v.. thì quốc gia ấy sớm muộn gì cũng xảy ra cảnh huynh đệ tương tàn, đầu rơi máu chảy. Vì thế sự hòa thuận, cùng sống chung trong một môi trường là rất cần thiết, đem lại sự bình yên, thịnh trị, nhân dân được ấm no, hạnh phúc.

2/- Khẩu hòa vô tranh (lời nói hòa hiệp, không tranh cải nhau)

"Miệng ta là cánh hoa sen
Một khi hé nở, một phen thơm lừng
Tiếng ta là gió mùa xuân
Một khi thổi nhẹ muôn dân mát lòng",

3/- Ý hòa đồng duyệt (Tâm ý cùng vui)

Bởi vậy từ gia đình cho đến đoàn thể, xã hội mỗi người cẩn thận trong ý tứ, nếu ý hiền hòa, cởi mở thì thân và lời nói dễ giữ được hòa khí. Trái lại nếu ý tứ bất hòa, thì sự hòa ấy như lớp sơn tô lên gổ mục. Nên Phật dạy "Không chấp người, không chấp ta, đạt đến sự vô chấp thì mới thật sự hòa thuận với nhau". Hòa thuận bằng thái độ vô chấp là hình thức khác của hạnh hỷ xã, nghĩa là bỏ ra ngoài những buồn, giận mà kẻ khác gây tạo.

4/- Giới hòa đồng tu (Giới hòa cùng tu)

Ðối với Phật tử tại gia cũng như xuất gia thì Ðức Phật chế ra năm giới để ngăn chặn những hành vi ác, bất thiện và nó là năm giới căn bản để giúp cho chúng ta có một đời sống an ổn, đúng chánh pháp. Nói rộng ra bất kỳ trong một gia đình, một đoàn thể, một xã hội v.v... bao giờ cũng lấy kỷ luật, nội quy làm đầu. Vì sao vậy? Vì nếu trong một gia đình không có phép tắc, không có kỷ cương, thì người thân đôi khi là người thù, cha con mất tình nghĩa, sự tôn trọng lẫn nhau không còn nữa mà thay vào đó là những sự thù hận, ghét bỏ v.v... cũng vậy đối với xã hội, quốc gia nếu không có kỷ luật thì xã hội ấy, quốc gia ấy sẽ hỗn loạn, con người sống vô đạo đức, tội ác gia tăng v.v... Ðó là nói đến giới hòa.

5/- Kiến hòa đồng giải (Thấy biết cùng nhau giải bài)

Ðức Phật dạy ví như con voi chúng ta là những kẻ mù. Nếu tổng hợp được các ý nghĩa đó, chúng ta có thể hiểu một cách chính xác hơn. Ðiều hành một quốc gia, chúng ta vạch rõ đường hướng kinh tế v.v... cho mọi người cùng hiểu và thực hiện tốt đẹp. Ðó cũng là "Kiến hòa đồng giải". Ngoài các trường lớp chính qui, chúng ta còn thấy những lớp học tình thương, lớp bổ túc văn hóa v.v... phải chăng xã hội đã đi đúng lời Phật dạy một cách tốt đẹp, còn rất nhiều điều để chúng ta hòa thuận giãi bày cho nhau.

6/- Lợi hòa đồng quân (Quyền lợi cũng chia đều nhau)

-oOo-