Một phần của bài giảng Kinh A Di Ðà
trong khóa tu mùa thu 1998 tại đạo tràng Mai thôn. Thượng tọa Thái Hòa
phiên tả và hiệu đính.
Diệu Dụng Pháp Thân
"Này nữa Xá Lợi Phất! Ở nước Cực Lạc có
bảy lớp lan can, bảy lớp lưới giăng, bảy lớp hàng cây, tất cả đều
được làm bằng bốn thứ châu báu, bao quanh giáp vòng, vì vậy cõi ấy được
gọi là cõi Cực Lạc."
Câu kinh này nói về y báo trang nghiêm của cõi Cực
Lạc. Y báo là môi trường và hoàn cảnh tương hợp với chánh báo. Chánh báo
chính là bản thân đức Bụt A Di Ðà. Y báo bao gồm cả nhân dân và cõi
nước. Y báo và chánh báo trang nghiêm của cõi Tịnh Ðộ là do bản nguyện
của đức Bụt A Di Ðà và nhân dân của cõi nước ấy tạo nên. Cũng vậy, y
báo và chánh báo của cõi Ta Bà đều do nghiệp lực cộng đồng của
chúng sanh ở cõi này tạo tác ra. Nghiệp lực của chúng sanh nơi cõi Ta Bà
này được tạo nên bằng ngũ dục. Nhân dân cõi này luôn luôn lao mình vào
ngũ dục, do đó chất liệu Tịnh Ðộ biến mất, không còn nữa.
Tại sao Bụt Thích Ca nói ở cõi Tịnh Ðộ không có mặt
ba con đường ác? Một mặt thì Bụt A Di Ðà thuyết pháp, một mặt thì chim
chóc nâng đỡ và hướng mình đi về nẻo hướng thượng, thì làm sao mà
có tam ác đạo? Chỉ trừ khi nào ta chán Tịnh Ðộ và muốn bỏ đi. Ðiều
này là do ta mà ra. Ðức Bụt A Di Ðà sẽ nói: "Tội nghiệp cho con. Con
không muốn ở đây, con lại muốn về bên đó! Nếu ở đây thì con có
tăng thân, có Bụt, có chim, có hồ sen, có đủ điều kiện để giữ
cho con đừng đi thối lui, nhưng nếu lòng trần của con đã biểu
hiện và con muốn trở về với cõi Ta Bà thì con sẽ đánh mất Tịnh Ðộ
và tăng thân này.
Tăng thân là một khung cảnh hiến tặng cho chúng ta
sự an ninh. Tăng thân với hai vòng tay vững chãi giữ ta lại trên con đường
giới, định và tuệ. Vì vậy chúng ta phải quyết tâm ở lại với Tăng
thân "Chúng con nguyện một lòng về nương tựa Tăng thân." Cõi
Tịnh Ðộ là một tăng thân quý báu nhất.
Khi đi vào bếp để nấu cơm, chúng ta cũng có
thể tu chánh niệm được. Ðến phiên ta nấu cơm cho đại chúng thì
ta vào bếp, thắp một cây hương, dâng hương, rồi bắt đầu nấu cơm. Trong
suốt thời gian một giờ rưỡi hay hai giờ làm việc dưới bếp, ta
biết thực tập theo dõi hơi thở, biết là đang xắt gọt, rửa nồi hay
xào nấu, ... trong chánh niệm. Do đó ta vẫn đang an trú trong cõi nước
Cực Lạc. Còn nếu không biết tu thì ta vừa làm vừa giận, vừa làm vừa
buồn, vừa ganh, vừa nói chuyện hay vừa nói xấu người khác, thì tuy cũng
là khung cảnh ấy nhưng đó là cõi Ta Bà. Ta có giới, định và tuệ, tức
là có sự thực tập thì nhà bếp là Tịnh Ðộ chứ không phải là Ta Bà.
Tất cả đều tùy nơi ta. Bất cứ một cái gì ta thấy được và tiếp
xúc được đều có thể biến thành pháp khí. Cái chổi hay cái nồi
cũng là pháp khí, cái gì cũng có thể trở thành một điều kiện
thuận lợi cho sự tu học của ta. Ðó là tài năng của đức A Di Ðà. Tài
năng của đức A Di Ðà là sử dụng tất cả những gì đang có mặt để đưa
dân chúng của mình đi lên trong sự tu học. Tài năng của Tăng thân cũng
vậy, từ chuyện nấu nướng, dọn dẹp, làm vườn, cho đến việc
chăm sóc cây cảnh, tất cả những cái đó đều trở thành phương tiện
tu học. Chúng ta phải sử dụng tất cả những yếu tố đó để đi tới
trên con đường tu tập và chuyển hóa.
Trong cõi Tịnh Ðộ người ta cũng nấu cơm, ăn uống, đi
hái hoa cúng Bụt, nghe kinh và đi thiền hành. Cõi ta đang ở cũng vậy
thôi. Không cần phải qua bên đó ta mới làm được những chuyện kia. Ngay
bây giờ ta cũng có thể làm được những chuyện mà bên ấy người ta
đang làm, tức là hái hoa, cúng Bụt, tụng kinh, nghe kinh, rửa chén, ăn cơm,
đi kinh hành... Cõi Tịnh Ðộ đẹp như vậy, cõi Tịnh Ðộ đang có mặt cho
chúng ta. Chỉ có một điều là chúng ta đang có mặt cho cõi Tịnh Ðộ hay
không mà thôi.
Trong khung cảnh Tăng thân, mỗi khi chúng ta rửa nồi,
pha trà, đi tắm hay đi ra vườn, mỗi hành động và mỗi bước chân của
chúng ta đều phải trở thành một câu thuyết pháp. Bước đi một bước,
đó là một bài thuyết pháp, nâng chén trà lên để uống cũng trở
thành một bài thuyết pháp. Bởi vì trong khi nâng chén trà lên ta có sự
vững chãi, thảnh thơi và ung dung. Uống trà như vậy là thuyết pháp.
Ăn cơm như thế nào để có hạnh phúc và an lạc trong khi ăn, thì
ăn cơm cũng là thuyết pháp. Nhìn vào ta người khác đang thấy một vị Bồ
Tát trong Tịnh Ðộ. Ðiều này không phải đợi tới ngày mai ta mới làm
được. Ta phải làm được ngay ngày hôm nay. Làm được một ngày là ta đã
đi đến Tịnh Ðộ được một ngày.
Vì muốn cho pháp âm được tuyên lưu rộng rãi trong xứ của
Ngài, đức A Di Ðà đã tạo ra các loài chim mầu nhiệm. Cũng vậy, muốn cho
pháp môn và giáo lý của đức Bổn Sư được thấm nhuần trong tăng thân
chúng ta cũng phải làm như thế. Mỗi cử chỉ, lời nói và ý tưởng
của ta đều phải trở nên một phương tiện để thuyết pháp. Ta
phải tham dự vào sự nghiệp của pháp thân, vì pháp thân là thân của
pháp, thân luôn luôn biểu hiện pháp. Một bài thuyết pháp của ứng
thân hay hóa thân có thể dài tới một giờ rưỡi hay là hai giờ. Nhưng
thế nào ứng thân cũng phải dừng lại để nghỉ ngơi, để ăn cơm.
Còn pháp thân thì khác, pháp thân thuyết pháp liên tục không ngừng.
Thuyết pháp bằng chim, bằng mây, bằng gió, bằng bước chân hay bằng hơi
thở. Vì vậy chúng ta phải tham dự vào pháp thân. Chúng ta thuyết pháp
bằng đời sống hàng ngày của chúng ta. Ta thuyết pháp bằng hai bàn tay,
bằng hai bàn chân,
bằng cái miệng trong khi ăn hoặc khi nói và bằng
hai con mắt trong khi nhìn. Bổn phận của người sống trong Tịnh Ðộ là phải
tham dự vào sự nghiệp của pháp thân. Nghĩa là phải thuyết pháp bằng
đời sống hàng ngày của chúng ta. Ngày xưa thánh Ghandhi có nói rằng: "Ðời
sống của tôi là cái thông điệp của tôi. (My life is my
message)." Thông điệp không phải viết trên giấy mà viết
bằng đời sống hàng ngày. Một bài thuyết pháp cũng vậy, không phải chỉ
làm bằng ngôn ngữ và danh từ mà thôi. Bài thuyết pháp còn được làm
bằng bước chân, hơi thở, động tác và cái nhìn của ta. Tham dự vào sự
nghiệp của pháp thân là điều chúng ta có thể làm được hàng
ngày. Nhìn vào cách ta đi đứng và tiếp xử hàng ngày tự nhiên người ta
sinh lòng kính ngưỡng và phát tâm xuất gia tu tập. Như vậy ta đã là một
phần của đức Bụt Di Ðà.
"Xá
Lợi Phất, ở nước Bụt ấy, mỗi khi có gió nhẹ xao động các hàng cây và
các màn lưới châu báu thì người ta được nghe những âm thanh vi diệu,
giống như là có trăm ngàn nhạc khí cùng được tấu lên một lần. Người dân
nước ấy mỗi khi nghe các âm thanh kia thì đều nhiếp tâm niệm
Bụt, niệm Pháp và niệm Tăng."
Hiện tượng này ở đâu cũng có. Mỗi khi có gió
đi ngang các hàng cây tùng hay các hàng cây phong thì âm thanh cũng mầu
nhiệm vô cùng. Trong kinh không nói tới mưa, nhưng tiếng mưa cũng êm
đềm dễ chịu lắm. Những cơn mưa có khi rạt rào, có khi êm đềm làm
cho tâm hồn ta dịu lại và ta nghe trong tiếng mưa có âm nhạc của chư
thiên, có tiếng thuyết pháp. Nếu nhìn kỹ cõi Ta Bà với tất cả
niệm và định, ta sẽ thấy cõi Ta Bà này cũng đẹp lắm. Tôi nghĩ rằng
cõi Tịnh Ðộ có đẹp cách mấy thì cũng chỉ đẹp bằng cõi Ta Bà này mà
thôi. Tất cả những gì ta thấy ở cõi Tịnh Ðộ thì bên này ta cũng có
thể thấy được cả. Chúng ta đã từng nghe các vị tổ sư nói: "Tịnh
Ðộ ở trong tâm mình". Trong tâm mình có sự nhẹ nhàng, có sự cởi
mở, có sự thanh thoát thì nhìn cái gì cũng thấy là Tịnh Ðộ cả.
"Mỗi khi có gió nhẹ xao động các hàng cây
và các màn lưới châu báu thì người ta được nghe những âm thanh vi
diệu..."
Chúng ta nghĩ rằng ở ngoài tiệm kim hoàn mới có
những hạt châu báu, nhưng kỳ thực những hạt sương long lanh trên ngọn cỏ
cũng đẹp và còn đẹp hơn cả kim hoàn nữa. Và hay nhất là không có ai muốn
ăn cắp hết. Tại vì ở đâu cũng có và chúng đẹp vô cùng. Nói rằng
những hàng cây đó làm bằng châu báu, nhưng những hàng cây làm bằng châu
báu thì đâu có đẹp bằng những hàng cây thật. Trên bàn Bụt, thỉnh thoảng
ta dâng cúng những hoa sen làm bằng gỗ, bằng bạc, bằng ngọc hay bằng
vàng nhưng những bông sen dâng lên trên bàn Bụt làm bằng vàng hay bằng
ngọc thì đâu có đẹp bằng những bông sen thật. Những cái gì nhiệm
mầu đã tả trong kinh A Di Ðà đều có đủ hết ở đây, chỉ cần ta có
tâm hồn thanh thoát và an lạc là có thể thấy hết tất cả.
Ở cõi Tịnh Ðộ, khi có gió đi qua các hàng cây và
các màn lưới châu báu thì có những âm thanh vi diệu, có âm nhạc và có
lời thuyết pháp. Và khi được nghe những âm thanh như vậy thì đó là cơ
hội để dân chúng nhiếp tâm niệm Bụt, niệm Pháp và niệm
Tăng. Ở đây chúng ta cũng có thể làm y hệt như vậy. Chúng ta có
tiếng chuông đại hồng, tiếng chuông gia trì, tiếng chuông báo
chúng, tiếng đồng hồ và tiếng điện thoại. Chúng ta có những
tiếng xướng kệ của các sư chú và các sư cô, có những hình ảnh đi
ra đi vào của thiền sinh trong chánh niệm. Tất cả những cái đó
đều là những phương tiện để nhắc ta trở về với sự niệm
Bụt, niệm Pháp và niệm Tăng. Dứt khoát là không cần đi đâu hết,
ở đây ta cũng có đủ tất cả những gì diễn tả trong kinh A Di Ðà.
Ánh Sáng Vô Lượng
"Xá Lợi
Phất! Thầy nghĩ sao? Ðức Bụt kia tại sao sao có tên gọi là A Di Ðà?"
Tại sao không có tên khác mà có tên là Amitabha? Ðức
Bụt Thích Ca trả lời:
"Xá Lợi Phất! Bởi vì đức Bụt ấy là ánh sáng
vô lượng có thể chiếu soi được tất cả các cõi nước trong mười
phương mà ánh sáng ấy không bao giờ bị ngăn cách. Vì vậy, nên ngài được
gọi là A Di Ðà".
A Di Ðà là ánh sáng vô lượng, vì vậy Tuệ Trung
Thượng Sĩ đã nói:
"Di Ðà đích thực pháp thân ta
Nam, Bắc, Ðông, Tây khắp chói lòa"
Khi đốt lên một cây đèn nến hay một cây đèn
dầu, thì ta sẽ có ánh sáng, nhưng ánh sáng đó không vô lượng. Tại sao
vậy? Tại vì nến sáp sẽ hết, dầu sẽ hết và theo đó ánh sáng sẽ
hết. Nhưng đức A Di Ðà là một nguồn ánh sáng vô tận. Một vị bồ tát,
một vị giác ngộ, một vị Bụt luôn luôn từ cơ thể phóng ra ánh sáng. Ðó
là ánh sáng của chánh niệm. Ánh sáng của các vị Bụt đi rất xa, đi xa
lắm. Phóng ra ánh sáng đó để làm gì? Ðể soi đường và giúp người
ta đừng bước sa vào hầm hố của khổ đau.
Chúng ta đừng nghĩ rằng chỉ có Bụt và các vị bồ tát mới có
thể phát ra ánh sáng này. Người nào trong chúng ta cũng có thể phát
ra ánh sáng đó, ánh sáng của chánh niệm. Trong khi đi, đứng, nằm, ngồi
hay thuyết pháp, ánh sáng của chánh niệm tỏa chiếu đi rất xa. Khi
người ta tới chơi hay tới thăm viếng mà thấy chúng ta đi, đứng, nằm và
ngồi trong chánh niệm cũng thấy ánh sáng trong thân ta đang chiếu ra.
Khi một tia sáng này chạm vào người khác thì người ấy cảm động và cũng
muốn được đi, đứng và làm việc ung dung như vậy. Các thầy, các sư cô,
các sư chú và các đạo hữu ở đây người nào cũng có thể phát ra ánh
sáng từ thân thể, từ tâm hồn của mình. Tất cả chúng ta đều có
thể phát ra ánh sáng chánh niệm, và chỉ có sự thực tập chánh
niệm mới làm phát ra ánh sáng đó. Chánh niệm đưa đến chánh
định, chánh định đưa đến trí tuệ. Ðó là những viên ngọc lưu
ly có thể chiếu ra ánh sáng. Chúng ta đừng có mặc cảm. Chúng ta cũng
có thể phóng quang được như đức A Di Ðà, tuy ánh sáng của ta chưa đi
xa bằng, nhưng chúng ta đã có thể phóng ra được. Nếu mỗi ngày ta
đều thực tập thì ánh sáng càng ngày càng được phóng xa. Ánh sáng đó
có thể được phát ra dưới nhiều hình thức. Ở trên thế giới
bây giờ có biết bao nhiêu người đang tu tập theo pháp
môn của Làng
Mai. Họ đọc sách, nghe băng và tiếp xúc với các vị giáo thọ
ở Làng Mai. Vì vậy ánh sáng của chúng ta đã đi rất xa, và chúng ta cũng
đang tham dự vào công nghiệp của đức A Di Ðà tức là phát ra ánh sáng.
Phát ra ánh sáng là điều chúng ta làm được và làm được ngay ngày hôm
nay. Hễ bước một bước chân có chánh niệm thì có ánh sáng lóe ra
liền. Ta phải hiểu ánh sáng là như vậy. Và ánh sáng của đức A Di
Ðà là vô lượng. Ðó là định nghĩa đầu của chữ Amitabha: ánh sáng vô
lượng. Bây giờ ta đi đến định nghĩa thứ hai:
Thọ Mạng Vô Cùng
"Hơn nữa, Xá Lợi Phất! Thọ mạng của đức
Bụt ấy cũng như của dân chúng trong nước ngài là thọ mạng vô lượng
kéo dài tới vô lượng vô biên kiếp a tăng kỳ, vì vậy danh hiệu của
ngài là A Di Ðà"
A tăng kỳ có nghĩa là vô lượng, vô số. Ðứng
về phương diện tích môn thì chúng ta có sanh có diệt. Kẹt vào
ý niệm thọ mạng, ta nghĩ rằng ta chỉ bắt đầu có mặt từ năm đó
và sẽ trở thành không có từ năm kia. Nhưng theo giáo lý đạo Bụt thì
bản chất của chúng ta là không sanh và không diệt. Ðứng về phương
diện bản môn thì thọ mạng của ta cũng vô lượng như thọ mạng của
đức Thế Tôn và của đức A Di Ðà. Nhìn cho kỹ ta thấy tất cả mọi
hiện tượng trong vũ trụ đều như vậy. Một bông hoa hay một chiếc
lá cũng có thọ mạng vô lượng. Nhìn cạn cợt thì ta thấy chiếc lá có
sinh và có diệt; nhìn sâu thì chúng ta thấy sinh diệt chỉ là cái bên
ngoài. Bản chất của một chiếc lá là vô sinh bất diệt, bản chất của
chúng ta cũng như vậy. Ánh sáng của đức A Di Ðà là vô lượng nên thọ
mạng của ngài cũng là vô lượng. Ánh sáng của cái đèn dầu có khi tắt,
nhưng ánh sáng của đức A Di Ðà không bao giờ tắt. Vì sao? Vì thọ mạng
của đức A Di Ðà là vô lượng. Chúng ta cũng vậy, cũng có thể tham dự
vào thọ mạng vô lượng của đức A Di Ðà. Bởi vì chúng ta cũng có bản
chất bất sanh và bất diệt. Hai định nghĩa về đức A Di Ðà là vô
lượng quang (ánh sáng vô lượng) và vô lượng thọ (tức là thọ mạng
vô lượng.) Không phải chỉ có đức A Di Ðà mới có bản môn mầu nhiệm,
mới có bản chất bất sanh bất diệt, mà tất cả chúng ta cũng đều có
bản chất bất sanh bất diệt. Vì vậy, chúng ta có thể tham dự vào công
việc chế tác ánh sáng của đức A Di Ðà và ánh sáng đó sẽ có mặt
liên tục không bao giờ chấm dứt.
Con Ðường Ứng Hóa
"Xá Lợi Phất! Từ khi Bụt A Di Ðà thành đạo
đến nay tính ra là đã mười kiếp. Này nữa, Xá Lợi Phất, số đệ
tử Thanh Văn đã đắc quả A La Hán của đức Bụt ấy nhiều vô lượng không
thể đếm được bằng toán học. Số đệ tử bồ tát của ngài
cũng đông đảo như thế."
Trên phương diện tích môn, từ khi đức Bụt A Di
Ðà thiết lập ra cõi Cực Lạc chỉ có mười kiếp thôi và Bụt A Di Ðà
đang biểu hiện như một hóa thân. Và chúng ta thấy hóa thân hay ứng
thân của đức A Di Ðà mới thiết lập cõi Cực Lạc được mười kiếp
và số đệ tử Thanh Văn đã đắc quả A La Hán của ngài nhiều vô
lượng không thể đếm được bằng toán học. Không thể dùng
điện toán để đếm được. Số đệ tử bồ tát của ngài cũng
đông đảo như thế. Nghĩa là đức A Di Ðà có đệ tử về phía
Thanh Văn và cũng có đệ tử về phía bồ tát. Dân chúng Tịnh Ðộ gồm
những người tu theo đạo Bụt nguyên thỉ và những người tu theo đạo Bụt phát
triển. Ở bên nào cũng đông đến nỗi các nhà toán học
cũng không thể nào đếm hết được.
"Này Xá Lợi Phất! Nước Bụt kia đã được xây
dựng bằng những công đức đẹp đẽ như thế".
Những công đức đẹp đẽ như thế là những
điều chúng ta đã được nghe những đoạn vừa qua, như các hàng cây, các
hồ sen có nước tám công đức, âm nhạc trên không, dân chúng có thì giờ
để đi hái hoa cúng dường các vị Bụt, nấu cơm và ăn cơm, đi kinh hành,
nghe chim hót, nghe thông reo, nghe thuyết pháp và dân chúng ở nước Cực
Lạc rất đông. Tất cả những cái đó đều là những công đức và những
cái đẹp mầu nhiệm của cõi Cực Lạc.
Tư Cách Bất Thối
"Này nữa Xá Lợi Phất! Tất cả những ai sinh
về nước Cực Lạc đều có tư cách bất thối chuyển, trong số ấy có
nhiều vị đã là bồ tát nhất sinh bổ xứ. Số lượng của các vị này đông
đảo vô cùng, không thể dùng toán học mà kiểm đếm được, ta
chỉ có thể dùng danh từ vô số A Tăng Kỳ để diễn tả mà thôi."
Trong kinh này Bụt liên tiếp đưa ra những hình ảnh
rất tích cực về nước Cực Lạc, và sau khi đưa ra những hình ảnh tích
cực, Bụt nói: "Còn nữa... này nữa..". Trong nguyên văn là: "Phục
thứ Xá Lợi Phất!" chúng ta dịch là "Này nữa Xá Lợi Phất!''
...''Này nữa Xá Lợi Phất! Tất cả những ai sinh về nước Cực Lạc đều
có tư cách bất thối chuyển". Nghĩa là không còn bị sa đọa
trở lại. Thối là đi lui, hễ sinh sang nước đó rồi thì chỉ đi tới
thôi, không đi lui, không rơi rụng trở lại nữa, nghĩa là không rơi rụng vào
trong cõi đau khổ, chìm đắm và hệ lụy. Tại sao? Tại vì có một cái gì
giống như một cái lưới giăng làm cho mình có muốn rơi xuống cũng không rơi
xuống nữa. Cái lưới đó là cái lưới gì mà giữ cho ta không sa đọa trở
lại? Ðức Thế Tôn sẽ cho chúng ta biết trong một đoạn kinh tiếp
theo.
Bất thối chuyển nghĩa là không còn sa đọa trở lại. Những
người nào sinh về cõi Cực Lạc đều có tư cách bất thối chuyển
cả. Và trong số đó có nhiều vị bồ tát đã là nhất sanh bổ xứ. Bồ
tát nhất sanh bổ xứ là bồ tát sẵn sàng được sinh ra một lần cuối
để thành Phật. Muốn cõi nào thì đi về cõi đó để thành Bụt.
Giống như đức Thích Ca Mâu Ni trước khi sanh, ngài là bồ tát nhất sanh bổ
xứ, sinh ra lần chót ở cõi Ta Bà và thành Bụt ở đây. Số lượng các vị này
tức là các vị bồ tát nhất sanh bổ xứ đông đảo vô cùng, không thể nào
dùng toán học để kiểm đếm được. Ta chỉ có thể dùng danh
từ vô số (A Tăng Kỳ) để diễn tả mà thôi. A Tăng Kỳ có nghĩa là
vô số. Chữ A tức là vô và Tăng Kỳ là số.
Người và Cảnh Dễ Thương
"Xá Lợi Phất! Chúng sanh mọi nơi, khi nghe
nói tới nước Cực Lạc đều nên phát nguyện sanh về nước ấy.
Ðó
là lời gởi gắm, nhắn nhủ và khuyên bảo của đức Thế Tôn. Ðức Thế
Tôn khuyên rằng: Nếu quý vị được nghe đến cõi đó thì
nên phát tâm sanh về cõi đó. Và Thế Tôn đưa ra một lý do rất
xứng đáng.
"Tại sao?
Tại vì sinh về nước đó thì sẽ được sống chung và gần gũi với rất
nhiều các bậc thiện nhân cao đức".
Trong kinh có rất nhiều câu hay nhưng câu này là
câu hay nhất. Không phải là sinh về nước đó thì có vàng, bạc, ao, hồ,
gió, các loại chim, các hàng cây hay các thứ đẹp đẽ khác mà bởi vì một
lý do khác. Nước đó có một cảnh tượng rất đẹp: đó là nơi tụ
họp của rất nhiều người dễ thương, rất nhiều bậc cao đức. Ðó
là lý do số một để chúng ta sinh về. Tại vì sinh về chỗ
đó thì được sống chung và gần gũi với rất nhiều người dễ thương. Tuy
Bụt Thích Ca không nói rõ nhưng chúng ta biết rằng Bụt A Di Ðà là một
người có khả năng rất lớn trong việc xây dựng tăng thân. Nếu đức
Bụt A Di Ðà không dễ thương thì đâu có ai muốn đến cõi đó. Vì đức
A Di Ðà dễ thương quá chừng, cho nên hầu hết tất cả những người dễ
thương đều quy tụ về bên đó. Chìa khóa của sự thành công là quy
tụ được những người dễ thương, những bậc thượng thiện nhân về
chỗ mình ở. Câu hội nhất xứ là đến cùng ở chung một chỗ.
Chúng ta người nào cũng muốn được như đức Bụt A Di Ðà. Khi chúng ta
thiết lập một đạo tràng, một quê hương tịnh độ thì ta cũng muốn rằng
tất cả những người dễ thương trên thế giới đều quy tụ về trú
xứ đó để cùng cộng tác với chúng ta. Và ta biết trước rằng nếu
ta độc tài, khó chịu và không sử dụng ái ngữ thì các bậc thiện nhân
sẽ không tới. Vì vậy ta biết rằng đức Bụt A Di Ðà là một người rất
dễ thương, nghe tới đức Bụt A Di Ðà và cõi nước của ngài ai cũng muốn
tới để được sống và gần gũi với những người dễ thương nhất trên
đời. Cho nên câu kinh này là một câu rất hay.
"Xá Lợi Phất! Chúng sanh mọi nơi, khi nghe
nói tới nước Cực Lạc đều nên phát nguyện sanh về nước ấy. Tại
sao? Tại vì sinh về nước đó thì sẽ được sống chung và gần gũi với
rất nhiều các bậc thiện nhân cao đức".
Thiện nhân là những người có trái tim rất
rộng, có những hạt giống rất lành ở trong tâm thức, chỉ muốn nghĩ điều
lành, nói điều lành và làm điều lành thôi. Thiện là nghĩ
tới những điều thiện. Nhân phẩm của họ là nhân phẩm cao đẹp cho
nên gọi là thiện nhân cao đức. Trong cõi này, ta chỉ nghĩ tới
những điều thiện thôi và tư tưởng của ta là tư tưởng thiện. Vì
sao vậy? Vì hoàn cảnh chung quanh có nhiều điều kiện để tưới
tẩm và đánh động tới những hạt giống lành ở trong ta. Ví dụ, khi nghe
tiếng chim hót, thì được nhắc nhở những giáo lý ngũ căn, ngũ lực,
thất bồ đề phần ..., khi nghe tiếng gió reo qua đọt thông thì ta
cũng được nghe pháp; sống giữa những người biết đi, đứng, nằm và ngồi
trong chánh niệm thì ta cũng được đi, đứng, nằm và ngồi trong chánh
niệm và tâm hồn mình luôn được nghĩ đến điều thiện. Buổi
sáng nghĩ điều lành, buổi trưa nghĩ điều lành và buổi tối nghĩ
điều lành, ta có một niềm vui. Sở dĩ tâm ý ta luôn luôn
tương ứng với điều lành là do hoàn cảnh chung quanh rất thuận tiện.
Chung quanh ta toàn là những người lành. Và tất cả những gì ta thấy và nghe
ở chung quanh cũng đều có tác dụng tưới tẩm những hạt giống tốt đẹp ở
trong ta, gọi là ý lành. Miệng lành, tức là những lời ta nói ra
đều là lành. Ta không còn chửi mắng hay nói xấu. Vì mọi người đang
học tập chánh pháp, do đó không có cơ hội để nghĩ và nói tới
những điều không lành. Mỗi lời nói của ta đều có tác dụng làm
cho êm dịu và ban phát hạnh phúc cho những người ở chung quanh. Ở cõi
Tịnh Ðộ không có ác ngữ mà chỉ có thiện ngữ. Và thân ta cũng vậy. Tất
cả mọi người đều thực tập với tư cách của các vị bồ tát. Vì vậy,
nơi cõi Tịnh Ðộ, không có sự giết chóc lẫn nhau và không có sự ăn
cắp. Ở cõi Tịnh Ðộ không có sát, đạo và dâm. Vì ở bên đó có những
niềm vui rất lớn. Ở Tịnh Ðộ dân chúng thực tập giới cho nên không
ăn thịt, không uống rượu và không sử dụng những thứ kích thích. Vì vậy,
người ta không phạm giới dâm dục, không phạm giới sát sanh cũng không phạm
giới trộm cắp. Những con người bên đó đều có lý tưởng cao vời, ai
cũng muốn những chuyện đẹp thôi, tức là muốn thành lập Tịnh Ðộ. Sau khi
đã ở Tịnh Ðộ với Bụt A Di Ðà thì ta cũng muốn đi xây dựng một Tịnh Ðộ
theo mô thức của nước Bụt A Di Ðà. Tại vì ta là một bồ tát nhất sanh bổ
xứ. Ta muốn về Việt Nam để làm Tịnh Ðộ, ta muốn về Phi Luật
Tân để làm Tịnh Ðộ, ta muốn về Mỹ để làm Tịnh Ðộ...
"Này
nữa, Xá Lợi Phất, ở nước Cực Lạc có rất nhiều hồ thất bảo chứa đầy
thứ nước có tám công đức, dưới đáy hồ toàn là cát vàng; bốn bên hồ có
những lối đi làm bằng vàng, bạc, lưu ly và pha lê; phía trên các con đường
ấy lại có vô số lâu đài, cũng được xây dựng và trang trí bằng các chất
liệu vàng, bạc, lưu ly, pha lê, xa cừ, xích châu và mã não. Sen trong các
hồ lớn như những chiếc bánh xe, sen xanh chiếu hào quang xanh, sen vàng
chiếu hào quang vàng, sen đỏ chiếu hào quang đỏ, sen trắng chiếu
hào quang trắng, hương sen tỏa ra vi diệu và tinh khiết. Xá Lợi Phất!
Nước Cực Lạc được tô điểm bằng những cái đẹp như thế."
Trong đoạn kinh này ta thấy có danh từ nước tám
công đức. Tám công đức đó là: trong trẻo sạch sẽ, thanh tịnh mát mẻ,
có vị ngon ngọt, nhẹ nhàng mềm mại, thuần nhị mượt mà, yên ổn
điều hòa, uống vào thì trừ được vô lượng quá hoạn như đói khát ...,
uống xong thì chắc chắn có thể trưởng dưỡng được các căn.
"Này
nữa, Xá Lợi Phất! Ở nước Bụt ấy, người ta thường được nghe nhạc từ
hư không vọng xuống. Ðất được làm bằng vàng ròng. Mỗi ngày sáu
lần có mưa hoa mạn đà la rơi xuống. Dân chúng nước ấy có thói quen buổi
sáng lấy lẵng hứng đầy các bông hoa mầu nhiệm ấy để đem đi cúng
dường các vị Bụt đang cư trú ở vô số các cõi Bụt khác. Ðến giờ cơm
trưa, mọi người đều về kịp nước mình để ăn cơm rồi đi
kinh hành. Xá Lợi Phất, nước Cực Lạc đẹp tuyệt vời như thế
đấy."
Những
tiếng nhạc từ hư không vọng xuống là nhạc gì? Thiên nhạc. Chúng ta
biết rằng mỗi buổi sáng thức dậy ở Xóm Thượng, Xóm Hạ hay Xóm Mới,
nếu tâm hồn ta thanh tịnh thì sẽ thấy đất trời rất thơm. Tuy là im lặng
nhưng như có âm nhạc ở trong không gian, rất thanh thoát và nhẹ nhàng. Tất
cả những mùi hương, những âm điệu đó đều ở trong tâm ta mà thoát
ra. Chúng ta không nhất thiết phải mua hoa ở chợ. Hoa đã có sẵn. Nếu
chúng ta biết nhìn thưởng thức thì sẽ thấy bất cứ cành hay lá nào cũng
đều là hoa cả và những người cắm hoa giỏi không phải đi ra mua hoa ở
chợ. Trong đoạn kinh này, ta nghe nói tới hoa, tới nhạc, tới chuyện đi
thăm các vị
Bụt để cúng dường, tới chuyện ăn cơm trưa và
đi kinh hành, chúng ta tự hỏi: ai nấu cơm? Nếu ăn cơm thì thế nào
tám giờ sau cũng phải đi cầu. Ở Tịnh Ðộ có cầu tiêu hay không? Ðó là
những câu hỏi rất thực tế. Chùa Bảo Liên ở Hương Cảng có treo bốn câu
thơ:
"Hữu độ tức phi tịnh
Ngôn thuyên hà sở vi?
Phật thuyết nguyên vô ngã
Thiền sư vấn thị thùy?
Hữu độ tức phi tịnh tức là nếu có một cõi
nước thì làm sao mà cõi nước đó tịnh được? Hễ có ăn cơm thì thế
nào cũng phải đi đại tiện, có uống nước thì thế nào cũng có đi
tiểu, trên tịnh độ cũng có phân và rác, nghĩa là không tịnh theo cách
ta đã tưởng tượng.
"Hữu độ tức phi tịnh
Ngôn thuyên hà sở vi
Dịch là:
Có độ là không tịnh
Lời nói dùng làm gì?
Sự diễn tả của lời nói là để làm gì? Hễ nói
tới cõi nước thì không thể có tịnh được. Có cõi thì thế nào cũng
có người, có người thì thế nào cũng có sự tiêu thụ, có sự tiêu thụ
thì thế nào cũng có phân rác, thành ra không thể nào có độ mà
không có bất tịnh. Có độ là không có tịnh. Lời nói của mình được dùng
để làm gì? Mở miệng ra là bị mắc kẹt:
"Phật thuyết ngôn vô ngã
Thiền sư vấn thị thùy?
Bụt đã dạy rằng chúng ta vốn không có ngã. Vậy thì
người được gọi là thiền sư đó là ai vậy? Tại sao đã vô ngã
rồi mà còn có cái ông gọi là thiền sư ? Thiền sư đó có
phải là một cái ngã không? Ngôn từ ta nói ra là có thể bị mắc kẹt.
Ðứng về phương diện Tịnh cũng vậy, mà đứng về phương diện
Thiền cũng vậy. Ta đang còn kẹt vào ngôn từ. Hễ nói tới độ là không
nói tới tịnh được, hễ nói tới vô ngã thì từ ngữ thiền sư không
thể nêu lên. Thiền sư là một cái ngã. Do đó, khi đọc kinh
ta phải quán chiếu. Có thể ta phải ăn cơm, uống nước, đi đại
tiện, đi tiểu tiện, nấu cơm và rửa bát. Ăn cơm thì phải dùng
bát đĩa, có bát đĩa thì thế nào cũng phải rửa bát đĩa. Mà rửa bát
đĩa có dùng tới xà phòng không? Và thức ăn ở trên Tịnh Ðộ có dầu mỡ hay
không? Tịnh hay không tịnh là tùy theo nhận thức của chúng ta. Ban đầu chúng
ta đã nói tới tịnh là sự vắng mặt của ô nhiễm. Ô nhiễm của sự bận rộn,
của tiền bạc, của quyền hành, của sự ganh tỵ, của sự lo lắng hay
của sự sợ hãi. Ô nhiễm là những cái phân rác. Nếu biết cách chúng
ta sẽ chuyển được phân rác thành ra hoa quả và rau trái để sử dụng
hàng ngày. Vì vậy, tịnh tức là không bị ô nhiễm bởi phiền não và danh
lợi chứ không phải là vì có cầu tiêu, nhà tắm, có nấu ăn và chén bát cần
rửa.
Ở đạo tràng Mai thôn, chúng ta phải đặt những câu
hỏi như vậy. Ðạo tràng Mai thôn có phải là một cõi tịnh độ hay không?
Nếu sống trong một khung cảnh mà ta thấy có an ninh, có hiểu biết,
có thương yêu và có khả năng chuyển hóa được những khổ đau, sợ hãi
và vướng mắc của ta thì ta biết rằng đó là khung cảnh của tịnh độ.
Còn nếu ta không thấy những yếu tố an ninh, thương yêu, hạnh phúc và
hòa điệu trong đó thì ta biết rằng đó không phải là một cõi tịnh
độ mà là một uế độ. Ta cũng thấy rằng ta có khả năng đóng góp hay
phá hoại khung cảnh đó. Tịnh độ là một nhu yếu rất lớn của tất cả
mọi người trong xã hội chúng ta. Vì vậy, đọc kinh A Di Ðà là một cơ
hội để quán chiếu những nhu yếu đó và khám phá ra khả năng tạo
dựng tịnh độ của mỗi chúng ta. Tại vì mỗi chúng ta đều là một
vị Bụt A Di Ðà tương lai, mỗi chúng ta đều có hoài bão muốn
thiết lập tịnh độ cho chính ta và những người thân cận với ta.
Duy Trì Chánh Niệm
"Này
nữa, Xá Lợi Phất! Ở nước Cực Lạc kia, thường có nhiều loại chim đủ
màu rất kỳ diệu như Hạc trắng, Khổng tước, Anh vũ, Xá lợi, Ca lăng tần
già và Cọng mạng... Những con chim ấy, sáu buổi mỗi ngày, thường hót
lên những thanh âm hòa nhã: trong giọng hót của chúng, người ta nghe
được tiếng diễn xướng các pháp môn ngũ căn, ngũ lực, thất bồ đề
phần, bát thánh đạo phần... Dân chúng trong nước nghe được những pháp âm
như thế đều nhiếp tâm trở về thực tập niệm Bụt, niệm
Pháp và niệm Tăng".
Trong đoạn văn này chúng ta thấy Bụt nhắc lại pháp
môn trì niệm. Trì niệm là một pháp môn thực tập có từ hồi Bụt còn
tại thế. Niệm Bụt, niệm Pháp, niệm Tăng, niệm Giới,
niệm Thí và niệm Thiên. Theo giáo lý của kinh A Di Ðà, những
người thường trú ở thế giới Cực Lạc cũng thực tập niệm Bụt,
niệm Pháp và niệm Tăng. Niệm Bụt, niệm Pháp và niệm Tăng
là để tiếp xúc được với Tam Bảo và khi tiếp xúc được với
năng lượng của Tam Bảo, thì ta sống trong sự an ninh, vững chãi và thảnh
thơi. Thử tưởng tượng những người ở trong cõi Cực Lạc mà không thực tập
niệm Bụt, niệm Pháp và niệm Tăng: cõi Cực Lạc sẽ không còn là
cõi Cực Lạc nữa. Tại sao? Tại vì ở đó sẽ không còn sự an ninh, vững chãi
và thảnh thơi.
Nghe Pháp Mọi Thời
Sở dĩ gọi đó là cõi Cực Lạc là tại vì dân
chúng ở đó có sự thực tập chánh niệm và vẫn thường được nghe pháp
thoại. Nếu có sự chú tâm thì khi những con chim hót lên, ta cũng nghe
được pháp thoại và pháp thoại này có đủ ba mươi bảy phẩm trợ đạo, là
tứ niệm xứ, tứ như ý túc, tứ chánh cần, v.v.. Sang bên đó ta vẫn
còn nghe pháp thoại như ở đây và cũng sẽ học những điều y hệt
như ta đang được học trên cõi Ta Bà này, nghĩa là ba mươi bảy phẩm
trợ đạo. Chúng ta biết rằng đức A Di Ðà là một vị thầy. Ngay trong giây
phút này ngài đang thuyết pháp. Ðức Bụt Thích Ca dạy:
"Từ đây
đi qua phương Tây, cách khoảng mười vạn ức cõi Bụt, có một thế giới
gọi là Cực Lạc, trong cõi ấy có một vị Bụt tên là A Di Ðà, hiện
đang thuyết pháp".
Bụt A Di Ðà đang thuyết pháp
và những con chim bạch hạc, khổng tước, anh vũ, xá lợi, ca lăng tần già, và
cọng mạng... cũng đang thuyết pháp và giọng hót của những con chim đó rất hòa nhã. Những con chim đó thay phiên nhau hót,
một ngày sáu lần (trú dạ lục thời). Ðó là công phu sáu thời. Ngày xưa
trong sự tu tập người ta chia một ngày làm sáu phần gọi trú dạ lục
thời. Trú là ban ngày, dạ là ban đêm. Khi hành trì phép sám
hối của vua Trần Thái Tông thì chúng ta cũng sám hối sáu lần một ngày. Vua
Trần Thái Tông sáng tác ra nghi thức sám hối này để tự hành trì,
gọi là Lục Thời Sám Hối Khoa Nghi, tức là khoa nghi để sám hối
sáu lần trong một ngày. Chia sáu thời trong một ngày đó là sự thực tập trong
truyền thống. Những con chim này biết rằng dân chúng mỗi ngày
đều thực tập sáu thời cho nên bắt đầu mỗi thời là hót lên, và
trong khi chim hót lên thì ta nghe được tiếng pháp trong đó. Có thể
khi chim hót thì đức A Di Ðà ngừng thuyết pháp và khi đức A Di Ðà
thuyết pháp thì chim ngừng hót. Cũng có nghĩa là Bụt A Di Ðà và cả các
loài chim, cây và gió khi nói chỉ có thuyết pháp mà thôi.
Chung quanh ta cũng đang có rất nhiều loại chim.
Nếu sống trong chánh niệm và có định thì chúng ta cũng có thể
nghe trong tiếng gió và tiếng chim có tiếng nói pháp. Tiếng nói
pháp này có thể được xem như là tiếng nói pháp của đức Bụt A Di
Ðà hay là của những con chim ở cõi Cực Lạc. Nếu có niệm và định
thì tất cả những gì chúng ta thấy và nghe trong đời sống hàng ngày đều
là những bài pháp thoại. Một chiếc lá rụng, một bông hoa nở, một con chim
bay ngang hay một tiếng chim hót. Chúng đều là những bài thuyết
pháp và người đang nói pháp là Bụt Tỳ Lô Giá Na, tức là Bụt pháp thân.
Chúng ta phân biệt ra ba thân của Bụt, tức là pháp
thân, báo thân và hóa thân. Pháp thân là bản thể trong sáng bất sinh bất
diệt. Báo thân là thân tướng tốt đẹp của những người đã tu học,
đã tạo ra rất nhiều công đức. Và hóa thân hay ứng thân là cái thân
bình thường của ta. Ðức Thích Ca cũng có một thân như vậy, gọi là ứng
thân hay hóa thân. Khi đức Bụt Thích Ca ngồi ở trên núi Thứu mà thuyết
pháp thì đó là ứng thân Bụt hay hóa thân Bụt đang thuyết pháp. ng
thân thì có khi ngủ, có khi thức dậy, có khi đi tắm, có khi đi ăn cơm. Còn
pháp thân của Bụt thì lúc nào cũng có mặt để thuyết pháp. Vì vậy,
nếu có chánh niệm thì chúng ta có thể nghe pháp bất cứ lúc nào
trong tiếng gió, tiếng chim, trong khi cành trúc lay, bông hoa nở và
người đang thuyết pháp là pháp thân của Bụt. ng thân hay hóa thân của
Bụt thì chỉ nói tiếng người, còn pháp thân có thể nói tiếng chim
tiếng hoa, tiếng gió và tất cả mọi thứ tiếng. Ðoạn kinh này
cho chúng ta biết rằng nếu có niệm và định thì chúng ta có
thể nghe pháp trong khi chim hót, thông reo và hoa nở. Pháp chúng ta đang
nghe đó là pháp nguyên thỉ, nghĩa là tứ niệm xứ, tứ chánh cần, tứ như
ý túc... và phương pháp niệm Bụt, niệm Pháp và niệm Tăng.
Kinh đại thừa này chuyên chở giáo lý nguyên thỉ. Trong cõi Cực Lạc, dân
chúng thực tập pháp môn nào? Thực tập ba mươi bảy phẩm trợ đạo và phương
pháp niệm Bụt, niệm Pháp và niệm Tăng. Ta là thiền sinh giỏi
thì đừng đợi đến giờ pháp thoại mới nghe thuyết pháp mà phải
biết nghe pháp trong khi nhìn hoa nở, trong khi nghe thông reo, chim hót và khi
nhìn trúc lay. Pháp thân của Bụt chưa bao giờ ngừng thuyết pháp. Trong bài
Trường ca Avril tôi có viết một câu: "Bông hoa vẫn chưa
ngưng lời hát ca. Câu đó cũng có nghĩa như vậy: pháp thân của Bụt vẫn
đang thuyết pháp. Ở Việt Nam, trong thời chiến tranh
Việt-Pháp, có một thi sĩ trẻ tên là Quách Thoại. Quách Thoại cùng với
Trụ Vũ đã từng sống ở chùa Giác Nguyên. Quách Thoại chết trẻ, để
lại một bài thơ rất hay là bài Bông Thược Dược:
"Ðứng yên ngoài hàng dậu
Em mỉm nụ nhiệm mầu
Lặng nhìn em kinh ngạc
Vừa thoáng nghe em hát
Lời ca em thiên thâu
Ta sụp lạy cúi đầu."
Bông thược dược đứng ở ngoài hàng rào và đang mỉm
cười một cách mầu nhiệm. Có thể nhiều thiền sư cũng không
làm thơ hay bằng thi sĩ trẻ này. Tại vì trong giây phút đó, thi sĩ may mắn
tiếp xúc được với sự mầu nhiệm của bông hoa thược dược, thấy bông
hoa thược dược là biểu hiện nhiệm mầu của pháp thân Bụt. Thấy
bông hoa thược dược chưa bao giờ ngưng hát ca, chưa bao giờ ngưng thuyết
pháp.
"Lặng nhìn em kinh ngạc
Vừa thoáng nghe em hát
Lời ca em thiên thâu
Ta sụp lạy cúi đầu."
Ðứng trước một sự biểu hiện nhiệm mầu như
vậy, tiếp xúc được với pháp thân của Bụt thì thái độ của ta chỉ là
sụp lạy và cúi đầu trước bông hoa thôi. Tại vì bông hoa đó là pháp thân
của Bụt. Năm 1966, trong khi đi diễn thuyết bên Úc, tôi có tá túc tại
một tu viện Thiên Chúa giáo. Tôi đang ngồi ở ngoài sân cỏ thì có một
bà sơ đem ra cho tôi một tách nước trà. Rồi bà rút lui để đi thỉnh
chuông. Tôi ngồi yên trên bãi cỏ uống trà và làm được bài thơ Tiếng
Gọi sau đây:
"Sáng hôm nay,
tới đây
Chén trà nóng
Bãi cỏ xanh
Bỗng dưng hiện bóng hình em ngày trước
Bàn tay gió
Dáng vẫy gọi
Một chồi non xanh mướt
Nụ hoa nào
Hạt sỏi nào
Ngọn lá nào
Cũng thuyết Pháp Hoa Kinh."
Vì ngồi đó và an trú được trong giây phút hiện
tại, nên thấy một chồi cây xanh vẫy tay chào mình. Ðó là biểu tượng
của pháp thân. Và khi thấy được sự mầu nhiệm đó rồi, ta nhận thấy
rằng bất cứ nụ hoa nào, hạt sỏi và ngọn lá nào cũng đang thuyết
pháp và đang thuyết pháp đại thừa, thuyết kinh Pháp Hoa.
Bàn tay gió
Dáng vẫy gọi
Một chồi non xanh mướt
Nụ hoa nào
Hạt sỏi nào
Ngọn lá nào
Cũng thuyết Pháp Hoa Kinh.
Bài thơ này, cũng như bài thơ của Quách Thoại, nói
tới sự kiện pháp thân của Bụt hiện đang thuyết pháp. Nếu
chúng ta chăm chú, sống có giới và có định thì chúng ta tiếp xúc được
với pháp thân và được liên tục nghe thuyết pháp, chứ không phải cần bỏ
băng giảng vào trong máy bấm một cái nút rồi mới được nghe. Chúng ta có
thể nghe pháp bất cứ lúc nào. Ðọc đoạn kinh này, ta phải thấy được
rằng ở cõi Cực Lạc, không những Bụt A Di Ðà đang thuyết pháp mà chim
chóc, hoa lá đều thuyết pháp cả. Và ta có thể thấy rằng Bụt A Di
Ðà cũng như chim chóc ở đây đều là biểu hiện của pháp thân.
Chúng ta hãy cùng đọc lại:
"Này
nữa, Xá Lợi Phất! Ở nước Cực Lạc kia, thường có nhiều loại chim đủ
màu rất kỳ diệu như hạc trắng, khổng tước, anh vũ, xá lợi, ca lăng tần
già và cọng mạng... Những con chim ấy, sáu buổi mỗi ngày, thường hót
lên những thanh âm hòa nhã: trong giọng hót của chúng, người ta nghe
được tiếng diễn xướng các pháp môn ngũ căn, ngũ lực, thất bồ đề
phần, bát thánh đạo phần... Dân chúng trong nước nghe được những pháp âm
như thế đều nhiếp tâm trở về thực tập niệm Bụt, niệm
Pháp và niệm Tăng."
Một điều cần để ý là ở ngay đây, trong
giây phút hiện tại, chúng ta cũng có thể thừa hưởng được những
tiện nghi của cõi Cực Lạc. Nghĩa là ở đây chúng ta cũng có thông reo,
hoa nở và cũng có đức A Di Ðà. Những yếu tố hấp dẫn được nói
đến trong kinh A Di Ðà chúng ta đều đang có đủ. Chúng ta không cần
đi đâu hết, không cần đợi tới sau khi chết rồi mới đi vào thế
giới Cực Lạc.
"Xá
Lợi Phất, thầy đừng tưởng rằng các loài chim ấy đã được sinh ra trên căn
bản nghiệp báo. Tại sao? Tại vì ở nước Bụt kia không có ba nẻo đường
đen tối là địa ngục, ngạ quỷ và súc sanh. Xá Lợi Phất! Ở nước ấy
danh từ ác đạo mà còn không có, huống hồ là sự thực về ác đạo. Những
con chim kia đã được Bụt A Di Ðà biến hóa ra với mục đích là làm cho
pháp âm được tuyên lưu rộng rãi trong xứ của ngài."
Bên đó dân chúng không cần dùng máy video cassette,
chỉ dùng chim thôi. Ở đây, chúng ta ngồi trong phòng và mở video cassette
ra nghe pháp được, nhưng ra ngoài đi thiền hành, lắng nghe tiếng chim,
tiếng suối, nghe thông reo hay nhìn hoa nở ta cũng có thể nghe thuyết
pháp. Không có ngọn lá nào, hạt sỏi hay nụ hoa nào mà không đang
thuyết pháp cả. Ðứng về phương diện tích môn thì những con chim
đó, những bông hoa, cành trúc và những đám mây đó đều có sinh
diệt và luân hồi. Nhưng đứng về phương diện pháp thân thì tất
cả đều là biểu hiện của pháp thân mầu nhiệm. Trong đạo Bụt
đại thừa, tất cả những mầu nhiệm trong thế giới, trong vũ trụ như
trời xanh, mây trắng, trúc tím và hoa vàng đều là biểu hiện của
pháp thân. Chúng ta hãy luôn luôn ý thức điều này.
"Thúy
trúc hoàng hoa phi ngoại cảnh
Bạch vân, minh nguyệt hiện toàn chân."
(Trúc biếc, hoa vàng đều không phải là những
cái gì bên ngoài. Trăng sáng, mây bay đều là biểu hiện của pháp
thân.) Trên phương diện nghiệp thì tất cả đều do nghiệp báo
mà hiện thành. Nhưng nhìn từ phía của pháp thân thì ta thấy tất cả
biểu hiện của vũ trụ đều từ pháp thân. Những con chim kia cũng
vậy, về phương diện nghiệp báo thì thấy là nghiệp báo. Ðứng
về phương diện pháp thân thì là biểu hiện mầu nhiệm của
pháp thân, không sinh cũng không diệt. Có khi ta tự hỏi là không biết
vì nghiệp báo nào mà ta phải sinh ra ở trên cõi đời này cho khổ? Những
con chim, con ruồi và con muỗi kia do nghiệp báo nào mà phải sinh ra làm
thân con chim, con ruồi, con muỗi, con nai hay con cá? Ðó là câu hỏi từ
phương diện nghiệp báo. Cũng những cảnh tượng đó, mà nếu ta bi
lụy, sầu đau, nghi ngờ và giận hờn thì đó là biểu hiện cái quả của
nghiệp báo. Còn nếu tâm ta nhẹ nhàng, an lạc và giải thoát thì tất
cả những cái đó trở thành biểu hiện của pháp thân mầu nhiệm.
Tất cả đều do cách nhận thức nơi ta. Những con chim này không hẳn là
khác với những con chim mà mình thấy và nghe mỗi ngày. Ðúng là những con
chim đó, nhưng nếu tâm ta trong sáng, nhẹ nhàng, không có ganh tỵ, sợ
hãi và kỳ thị, thì tự nhiên chúng trở thành những con bạch hạc, khổng
tước, anh vũ, xá lợi, ca lăng tần già và cọng mạng... ở cõi Cực Lạc.
Còn nếu tâm hồn ta đen tối, lo lắng, sợ hãi và kỳ thị thì chúng trở
thành những con chim của nghiệp báo, của vô minh và khổ đau. Thực vậy,
chúng ta muốn tiếp xúc với loài chim nào (chim của đức Bụt A Di Ðà
biểu hiện hay là chim của nghiệp báo) là tùy chúng ta. Ví dụ
tiếng điện thoại hay tiếng chuông đồng hồ. Tiếng điện
thoại có thể làm ta bực bội và lo âu, đó là tiếng điện thoại
của nghiệp báo, của phiền não. Nhưng nếu ta làm như ở Làng Mai,
chấp nhận tiếng điện thoại là một tiếng chuông chánh niệm thì
khi tiếng điện thoại reo lên, ta nhiếp tâm vào hơi thở, mỉm cười
và làm cho thân tâm an lạc, thì tiếng điện thoại đó là do uy lực
của đức A Di Ðà sáng tác. Tiếng điện thoại có thể làm cho ta
hồi hộp, lo lắng và sầu đau, mà cũng có thể làm cho ta có chánh
niệm, giải thoát và tự do. Tùy theo cách tiếp nhận của ta. Tiếng
chuông nhà thờ hay tiếng chuông chùa cũng vậy, có thể ta đang nghe
tiếng chuông mà vẫn tiếp tục buồn tủi, khổ đau và giận hờn. Nhưng
nếu biết phương pháp biến hóa của đức A Di Ðà, thì ta cũng có
thể chế tác ra được những tiếng chuông có bản chất thanh thoát
và nhẹ nhàng. Khi nghe những tiếng chuông đó tất cả các phiền não
đều tan thành mây khói, bởi vì ta trở về với hơi thở và đem chất
liệu của sự thảnh thơi và vững chãi đi vào trong tâm hồn ta. Vì vậy,
tiếng chuông hay tiếng điện thoại cũng là sáng tạo phẩm của đức
A Di Ðà, của đức Thích Ca và của tăng thân. Ta cần sử dụng những âm thanh
đó cho cuộc đời bớt khổ. Khi gặp nhau, chúng ta chắp tay lại thành búp sen
để xá chào thì sự chắp tay xá đó không phải chỉ là lễ phép mà là
thực tập chánh niệm. "Sen búp xin tặng người, một vị Bụt tương
lai". Khi thở vào ta làm nên một đóa sen búp bằng hai bàn tay, khi thở
ra ta xá xuống người trước mặt thì trong thời gian đó ta có an lạc và hạnh
phúc. Vì vậy, chắp tay búp sen cũng là sáng tạo phẩm của Bụt A Di Ðà, của
Bụt Thích Ca, hay của tăng thân có mục đích đem lại an lạc và hạnh phúc cho
tăng thân. Nếu chắp tay giống như một cái máy trong khi chắp tay chào,
không có niệm, định, tuệ và an lạc thì sự chắp tay ấy không đưa
tới sự an lạc và vững chãi nào cho ta cả.
Tóm lại, chúng ta đã được
biết rằng, không cần đi đâu hết, an trú trong hiện tại với tâm
có niệm và có định thì chúng ta có được tất cả những gì mầu
nhiệm ở cõi Cực Lạc. Học kinh A Di Ðà ta thấy rõ được những
điều mầu nhiệm đó, giúp ích rất nhiều cho sự tu tập trong đời
sống hàng ngày của chúng ta.
Thích Nhất Hạnh
Source: Lá Thư Làng Mai, số 23; tháng
1 năm 2000; http://www.langmai.org/