| |
Chương Hai - Pháp Bảo
Tiết XV
Chánh và Tà Pháp -
Thiện và Bất Thiện -
Thuyết Pháp và Nghe Pháp -
Sống theo Pháp và Hành theo Pháp
Qua phần trình bày các giáo lý
về Giới, về Ðịnh và về Tuệ, chúng ta đã nắm được ý
nghĩa thế nào là Chánh pháp. Thế nào là tà pháp. Thế nào là
thiện. Thế nào là bất thiện. Tại đây chúng ta đi vào những định
nghĩa trực tiếp của Thế Tôn về các tiểu mục như trên.
- "Này các Tỷ-kheo, thế nào là phi Thánh
pháp? - Tà kiến, tà tư duy, tà ngữ, tà nghiệp, tà mạng, tà tinh tấn,
tà niệm, tà định, tà giải thoát, tà tri kiến giải thoát gọi là
phi Thánh pháp". (Tăng Chi III-B, tr. 228).
Ngược lại mười phi Thánh pháp kể trên gọi là
Thánh pháp.
- "Sát sanh, lấy của không cho, tà hạnh trong các
dục, nói láo, nói hai lưỡi, nói lời độc ác, nói lời phù phiếm, tham,
sân, tà kiến. Này các Tỷ-kheo, đây gọi là phi pháp và phi mục
đích". (Sđd., tr. 236)
Ngược lại với các điều ấy gọi là pháp và
mục đích.
Về thiện pháp và bất thiện pháp thì như
chúng ta đã rõ, cái gì làm sinh khởi tham, sân, tà kiến cho mình và cho
người thì gọi là bất thiện. Cái gì làm sinh khởi vô tham, vô sân,
và chánh kiến gọi là thiện. Hay nói cách khác, các pháp nào liên
hệ với tham, sân và tà kiến thì gọi là bất thiện pháp. Pháp
nào liên hệ với vô tham, vô sân, và chánh kiến thì gọi là
thiện pháp.
Tại đây, chúng ta sẽ rõ hơn về ý nghĩa
thiện và bất thiện qua một số định nghĩa khác nhau của Thế Tôn:
- "... Những pháp nào thuộc phần thiện, tất cả
những pháp ấy lấy không phóng dật làm căn bản, lấy không phóng dật làm
chỗ quy tụ; không phóng dật được gọi là tối thượng đối với những
pháp ấy". (Tương Ưng V, 1982, tr. 95).
- "... Phàm pháp nào thuộc về phần thiện,
tất cả những pháp ấy lấy như lý tác ý làm căn bản, lấy như lý
tác ý làm chỗ quy tụ; như lý tác ý được gọi là tối
thượng đối với những pháp ấy". (Sđd., tr. 95).
Ngược lại, các bất thiện pháp thì liên hệ căn
bản đến phóng dật và phi như lý tác ý.
Nếu hành giả tinh cần và để chánh kiến tác
ý trên Khổ, Vô thường và Vô ngã thì các bất thiện pháp sẽ dần dần
bị đoạn diệt.
Về ý nghĩa của thuyết pháp, nghe pháp và
hành pháp thì Tôn giả Xá-lợi-phất dạy:
- "... Những ai thuyết Pháp để đoạn tận
tham, những ai thuyết Pháp để đoạn tận sân, những ai thuyết Pháp
để đoạn tận si, những vị ấy là những vị thuyết Pháp ở đời".
(Tương Ưng IV, 1982, tr. 257).
- "Những ai thực hành đoạn tận tham, thực hành
đoạn tận sân, thực hành đoạn tận si, những vị ấy là những vị khéo thực
hành ở đời". (Sđd., tr. 257).
Như thế, trọng điểm của việc học
hỏi Phật pháp, hiểu Phật pháp, hành Phật pháp và nói Pháp chính là
việc đoạn trừ tham, sân, si.
Trọng điểm của việc giải thoát là tu tập
để đoạn tận tham, sân, si nên một lần Thế Tôn đã xác định như
thế nào là sống theo Pháp rằng:
- "Ở đây, vị Tỷ-kheo học thông suốt
Pháp tức là Khế kinh (Sutta), Ứng dụng (Gayyam), Ký thuyết
(Veyyàkaranam), Phúng tụng (Gàtham), Vô vấn tự thuyết (Udànam), Như thị
thuyết (Ittivuttaka), Bổn sanh (Jàtaka), Vị tằng hữu pháp (Abbhutàdhammam),
Trí giải hay Phương quảng (Vedalla). Vị ấy dùng trọn cả ngày để
học thuộc lòng Pháp, bỏ phế sống độc cư an tịnh, không nỗ lực
chuyên chú vào nội tâm an chỉ. Này các Tỷ-kheo, đây gọi là vị
Tỷ-kheo thông đạt nhiều kinh điển, nhưng không sống theo
Pháp". (Tăng Chi II-B, 1982, tr. 118).
- "Lại nữa, này Tỷ-kheo, Tỷ-kheo thuyết
cho các người khác một cách rộng rãi pháp như đã được nghe, như đã
được học thông suốt... Vị ấy dùng trọn cả ngày để trình bày
Pháp cho các người khác, bỏ phế sống độc cư an tịnh, không nỗ lực
chuyên chú vào nội tâm an chỉ. Này các Tỷ-kheo, đây gọi là
Tỷ-kheo thuyết trình nhiều, nhưng không sống theo Pháp". (Sđd.,
tr. 118).
- Lại nữa, này Tỷ-kheo, Tỷ-kheo đọc tụng
một cách rộng rãi Pháp như đã được nghe, như đã học thuộc lòng. Vị
ấy dùng trọn cả ngày để tụng đọc, bỏ phế sống độc cư, an
tịnh, không nỗ lực chuyên chú vào nội tâm an chỉ. Này các Tỷ-kheo,
đây gọi là Tỷ-kheo đọc tụng nhiều, nhưng không sống theo
Pháp". (Sđd., tr. 119).
- "Lại nữa, này các Tỷ-kheo, Tỷ-kheo... dùng
trọn cả ngày suy tầm nhiều về Pháp, bỏ phế sống độc cư an
tịnh, không nỗ lực chuyên chú vào nội tâm an chỉ. Này các Tỷ-kheo,
đây gọi là Tỷ-kheo suy tầm nhiều, nhưng không phải sống theo
Pháp". (Sđd., tr. 119).
Tiếp theo đoạn kinh trên, Thế Tôn dạy đại
để rằng, nếu làm các công việc trên một phần của ngày và
để một phần của ngày vào công việc sống độc cư, chuyên tâm tịnh
chỉ, thì như vậy có nghĩa là sống theo Pháp. Ðoạn Thế Tôn kết thúc
bằng lời giáo giới này:
- "Này các Tỷ-kheo, đây là những gốc cây,
đây là những căn nhà trống. Này các Tỷ-kheo, hãy tu Thiền, chớ có
phóng dật. Chớ để về sau phải hối tiếc. Ðây là lời giáo giới
của Ta dành cho các Ông". (Sđd., tr. 119).
Cuối cùng, vấn đề giải thoát, vấn đề sống
với Chánh pháp vẫn là việc hành Thiền định để đoạn tận các
lậu hoặc.
Về những người nghe Pháp, Thế Tôn đã phân
loại có ba hạng:
- Một hạng người, ngay tại chỗ ngồi nghe, đã không
để tâm tác ý đến bài kinh thuyết giảng.
- Một hạng người khác, sau khi rời khỏi chỗ nghe
thì tâm không còn tác ý đến bài giảng.
- Hạng thứ ba thì có chú tâm tác ý và nắm giữ
được ý nghĩa của bài giảng trong lúc giảng và cả sau lúc giảng. Chỉ có
hạng nghe Pháp thứ ba này là người nghe Pháp tốt nhất với trí tuệ rộng
lớn. (Theo Tăng Chi I, 1980, tr. 145-146).
Ích lợi lớn nhất của việc nghe Pháp chính là
để hiểu Pháp. Ích lợi lớn nhất của việc hiểu Pháp là hỷ
tâm và tín tâm sinh để vận dụng vào việc tu tập Pháp. Ích lợi lớn
nhất của việc tu tập chính là sự giải thoát tham, sân, si. Khi tham, sân,
si đã bị tận diệt thì nhu cầu nghe Pháp và hành Thiền vẫn còn có
để được hiện tại lạc trú.
Nói tóm lại, những gì thuộc giải thoát, an lạc, hướng
về giải thoát, an lạc thì gọi là chánh, là thiện. Tất cả công
việc nói Pháp, nghe Pháp, hành Pháp đều nhằm vào mục tiêu giải thoát
sau cùng ấy./.
-oOo-
Bài trước
| Mục lục | Bài kế |