Nhan ban

Phật giáo Việt Nam và hướng đi nhân bản đích thực
Trần Thạc Ðức, 1967

Giải phóng tâm linh

Sự giải phóng xã hội và sự giải phóng tâm linh không bao giờ rời nhau. Một xã hội chỉ có thể giải phóng thực sự, khi nhân tâm đã được giải phóng thực sự. Bốn ngàn năm văn hiến chỉ là bốn ngàn năm của quá khứ. Chúng ta đừng hãnh diện quá với bốn ngàn năm văn hiến ấy, trong lúc hồn Việt Nam đang còn bị kìm hãm dưới những lề thói cứng đọng và nặng nề của lương tâm. Ngày xưa dưới thời Lý, Trần, đã có lúc hồn Việt Nam vươn lên cao rộng, bởi vì người dân Việt Nam thời đó đã thực hiện đươc sự giải phóng tâm hồn. Họ đã sống với một tâm trạng tự do hoàn toàn cởi mở.

Hồn Việt Nam đang cố vẫy vùng để vươn lên cao rộng, người Việt Nam hiện thời đã trải qua bao nhiêu khổ nhục nhưng vẫn chưa thành công chỉ bởi vì nhân tâm còn bị cứng đọng trong những lề thói nặng nề, chỉ vì tất cả mọi người chưa nhận được rằng sự giải phóng nhân tâm tận là gốc nguồn cho sự giải phóng xã hội.

Muốn thực hiện cuộc gỉải phóng kia, trước hết chúng ta phải đem hết can đảm và thành thực để nhìn thẵng vào những lỗi lầm của chúng ta. Rồi chính nhờ sự nhận xét sáng suốt ấy mà chúng ta có thể chán ghét đến cùng cực những tệ đoan kia, để rồi quyết định phải diệt trừ chúng. Chúng ta phải đánh thức lương tâm của chúng ta dậy: Phải hổ thẹn mà nhận thấy rằng đời sống của chúng ta có nhiều khía cạnh mà chúng ta không dám công nhiên trình bày ra để cho người khác nhận xét. Ðó là những khía cạnh lỗi lầm xấu xa của chúng ta mà chúng ta thường cố gắng che lấp ẫn dấu dưới những danh từ và sau những lý luận.

Thực hiện được như thế là chúng ta mở trói cho tự tâm và cho hồn dân tộc. Hồn Việt Nam của thời Lý, Trần sẽ sống dậy và lúc bấy giờ những bài mà ta học của Tây Phương về phương pháp tổ chức nếp sống khoa học sẽ chĩ có mặt ích lợi của nó mà không còn tai hại đối với chúng ta.

Tự do xã hội sẽ thực hiện khi ta thực hiện tự do nhân tâm. Tinh thần Việt Nam đã có lúc rỡ ràng cao siêu như tinh thần đời Lý: với tinh thần ấy không có gì là không làm được. Hãy làm sống dậy tinh thần siêu việt đó, để tổ chức lại sinh hoạt kinh tế và xã hội tự do. Rồi với tinh thần siêu việt đó, hơn ai hết, người Việt Nam có thể nói cho thế giới biết rằng đời sống bao giờ cũng tùy thuộc ở một nếp sống tâm linh và người ta chỉ thực hiện được sự giải phóng xã hội sau khi đã giải phóng được cho tâm linh ấy.

[Mục lục][Chương kế]