ôi
có nghe như vầy:
Vào một thuở nọ, Đức Thế Tôn ngự tại ngôi chùa
của Trưởng Giả Anathapindika (Cấp Cô Độc) trong khu rừng
Jeta (Kỳ Viên). Sáng hôm nọ Đức Thế Tôn đắp y mang bát
vào thành Savatthi (Xá Vệ) để trì bình.
Lúc bấy giờ trong nhà của Aggika Bharadvaja, một người
theo đạo Bà La Môn cũng chuẩn bị để dâng cúng vật
thực. Đức Thế Tôn ôm bát đi từ nhà này sang nhà khác
trong thành Savatthi và đến gần nhà của vị bà la môn.
Thấy Đức Phật từ xa đến, vị bà la môn nói:
"Hãy đứng lại, này ông thầy tu! Hãy dừng lại, này
ông đạo bần tiện đê hèn! Hãy đứng lại đó, này người
cùng đinh khốn khổ !" [1]
Khi nghe như vậy thì Đức Thế Tôn ôn tồn nói: Nầy ông
bà la môn, ông có biết người cùng đinh là thế nào, hay cái
gì làm cho người ta cùng đinh không?
- Không, quả thật tôi không biết. Nầy Đức Gotama (Cồ
Đàm), tôi không hiểu cùng đinh là thế nào và những gì làm
cho ta là cùng đinh. Xin Đức Gotama hoan hỷ tuyên ngôn chỉ
dạy Giáo Pháp giúp tôi có thể hiểu biết thế nào là cùng
đinh và những gì làm cho người ta trở thành cùng đinh.
- Hãy nghe đây, này ông bà la môn! Như Lai nói đây, và hãy
nhớ lấy nằm lòng.
- Tốt lắm, này Đức Gotama, tôi nghe đây, ông bà la môn
trả lời.
Đức Thế Tôn mở lời tuyên ngôn như sau: [2]
1. Con người dễ nóng giận, hay hiềm thù, có nhiều thói
hư tật xấu, tánh ưa phỉ báng gièm pha [3], người có quan
kiến sai lầm và bẩm tánh giả dối ưa gạt gẫm phỉnh
lừa - hãy biết rằng người ấy là cùng đinh.
2. Người nào trên thế gian này làm tổn thương những chúng
sanh "sanh một lần" hay những chúng sanh "sanh hai
lần" [4], người không có lòng bi mẫn đối với chúng
sanh - hãy biết rằng người ấy là cùng đinh.
3. Người nào tiêu diệt, vây hãm thôn xóm và được
gọi là người áp chế chinh phục - hãy biết rằng người
ấy là cùng đinh.
4. Dầu trong xóm làng hay trong rừng hoang, người nào
trộm cắp hoặc sang đoạt sở hữu của người khác mà không
được cho đến mình - hãy biết rằng người ấy là cùng
đinh.
5. Người nào mang nợ, bỏ trốn, và khi được hỏi,
lại nói ngược, "Nào tôi có thiếu nợ gì đâu" -
hãy biết rằng người ấy là cùng đinh.
6. Người nào vì lòng tham, giết bạn cùng đồng hành
với mình trên đường đi để cướp giật - hãy biết
rằng người ấy là cùng đinh.
7. Người nào được mời ra làm nhân chứng, nói lời
giả dối vì lợi riêng của mình, hay vì lợi ích của ai khác,
hoặc vì để thâu đoạt tài sản - hãy biết rằng người
ấy là cùng đinh.
8. Người nào dùng áp lực hãm hiếp hay dụ dỗ vợ bạn
hay họ hàng - hãy biết rằng người ấy là cùng đinh.
9. Người nào giàu có mà không phụng dưỡng cha mẹ già
đã quá tuổi xuân xanh - hãy biết rằng người ấy là cùng
đinh.
10. Người nào đánh đập hay nói lời phiền nhiễu cha,
mẹ, anh, chị, hay nhạc mẫu, nhạc phụ - hãy biết rằng người
ấy là cùng đinh.
11. Người nào mà khi được hỏi về điều phải, khuyên
dạy về điều sai lầm và dạy mà còn giấu kín giữ bí
mật - hãy biết rằng người ấy là cùng đinh.
12. Người nào đã làm điều ác mà muốn không ai biết,
và giấu nhẹm giữ kín - hãy biết rằng người ấy là cùng
đinh.
13. Người nào, khi đến nhà người được đãi đằng
với những món ngon vật lạ, đến lượt mình, khi khách đến
nhà lại không tiếp đón phải lẽ - hãy biết rằng người
ấy là cùng đinh.
14. Người nào giả dối lường gạt một vị Bà La Môn ,
một đạo sĩ ẩn dật, hay một tu sĩ du phương hành khất -
hãy biết rằng người ấy là cùng đinh.
15. Người nào bằng lời nói, phiền nhiễu một vị Bà
La Môn hay một đạo sĩ ẩn dật vào lúc thọ thực, và không
dâng cúng (vật thực) - hãy biết rằng người ấy là cùng
đinh.
16. Người nào trên thế gian này, bị mịt mù che lấp
trong vô minh, lại bày điều tiên đoán việc không có, để
cầu mong được gì - hãy biết rằng người ấy là cùng đinh.
17. Người nào tự tâng bốc mình, khinh rẻ người khác,
và trở nên đê hèn vì tánh tự phụ của mình - hãy biết
rằng người ấy là cùng đinh.
18. Người nào có tánh ưa khuấy nhiễu, tham lam quá độ,
ham muốn đê hèn, ích kỷ, lưu manh, không biết hổ thẹn và
ghê sợ tội lỗi - hãy biết rằng người ấy là cùng đinh.
19. Người nào nguyền rủa, mắng chửi Đức Phật hay
một vị đệ tử của Phật, dù là hàng xuất gia hay cư sĩ
tại gia - hãy biết rằng người ấy là cùng đinh.
20. Người nào không phải là một vị A La Hán mà mạo
nhận, tự xưng mình là A La Hán, là kẻ trộm của toàn
thể vũ trụ [6], người ấy là hạng cùng đinh thấp hèn
nhất.
Như vậy, những hạng người mà Như Lai mô tả trên đây
quả thật đáng gọi là cùng đinh [7].
21. Không [8] phải do sanh trưởng là cùng đinh [9], không
phải do sanh trưởng là Bà La Môn. Do hành vi là cùng đinh,
do hành vi là Bà La Môn. [10]
22. Hãy biết như vậy do câu chuyện này: [11] Thuở ấy có
Matanga, con một người cùng đinh, người "nấu thịt chó".
[12]
23. Người con tên Matanga này thành đạt mức vinh quang
tuyệt đỉnh rất khó thành đạt, và được nhiều người
thuộc giai cấp chiến sĩ và Bà La Môn hỗ trợ.
24. Đi đến cảnh giới Phạm Thiên bằng chiếc "xe
của thiên đình" [13] trên con đường "xa lộ không
dục vọng" [14], Matanga hiện thân lên [15] cảnh Phạm
Thiên, lánh xa mọi hình thức tham ái. Trạng thái sanh trưởng
(trong cảnh cùng đinh) không gây trở ngại cho sự tái sanh vào
cảnh Phạm Thiên.
25. Có những vị Phạm Thiên tái sanh vào gia đình truyền
giáo [16] quen thuộc với kinh kệ (Veda). Những vị này lắm
khi cũng có những hành vi xấu xa tội lỗi.
26. Trong kiếp này các vị ấy bị khinh khi, kiếp sống
tới họ sẽ bị lâm vào cảnh khổ. Sanh trưởng không giúp
họ tránh khỏi phải trái sanh vào khổ cảnh hay gặt hái
quả dữ.
27. Do sanh trưởng, người ta không trở thành cùng đinh,
do sanh trưởng, người ta không trở thành Bà La Môn. Trở thành
cùng đinh do hành vi, trở thành Bà La Môn do hành vi.
Khi Đức Thế Tôn dạy như vậy vị Bà La Môn Aggika
Bharadvaja nói:
"Lành thay, Bạch Đức Gotama! Lành thay, Bạch Đức
Gotama! Cũng như người kia dựng lại ngay ngắn một vật đã
bị lật đổ, hay khám phá ra một vật đã được giấu kín,
hay vạch đường chỉ lối cho người lạc bước, hay cầm
đèn soi sáng trong đêm tối để cho ai có mắt có thể trông
thấy, Giáo Pháp mà Đức Gotama giảng dạy bằng nhiều phương
cách dường thế ấy.
"Bạch Đức Thế Tôn, nay con xin quay về nương tựa nơi
(quy y với) Đức Gotama, nơi Giáo Pháp và nơi Giáo Hội Các
Vị Đệ Tử của Ngài. Kính xin Đức Gotama từ bi chấp
nhận con vào hàng môn đệ ngay từ ngày này đến giờ phút
cuối cùng của đời con".
-oOo-
Chú Giải Bài Kinh Vasala Sutta:
[1] "Những lời lẽ nặng nề, khiếm nhã của vị Bà
La Môn lúc bấy giờ rất trái ngược với thái độ tôn
nghiêm kính cẩn về sau đáng nên được có một lời giải
thích. Bản Chú Giải ghi rằng vào buổi sáng hôm ấy, như
thường lệ, Đức Phật dùng oai lực thần thông siêu phàm
nhìn quanh thế gian thì thấy vị Bà La Môn này đủ thuần
thục để quy y Tam bảo và thọ trì Giới Hạnh. Ngài ra đi
đặc biệt để gặp ông. Vị Bà La Môn sáng hôm ấy cũng
vừa cúng thần Brahma (Brahma-Puja) xong, tìm một điềm tốt,
tức một dấu hiệu may mắn, thì mắt vị ấy thấy một ông
"thầy tu trọc đầu" và một vị "Sa môn"
(Samana), cả hai đều là điềm không may, là dấu hiệu bất
tường, theo sự tin tưởng của người giữ đạo Bà La Môn.
Vì lẽ ấy khi thấy Đức Phật từ xa đến thì ông ta nổi
giận, tuôn ra những lời lẽ cộc cằn thô lỗ.
Sau khi nghe những lời hoà nhã êm dịu của Đức Thế Tôn,
được thốt ra với một giọng nói hiền từ, và nhìn
thấy phong độ trầm tĩnh đầy bi mẫn của Đức Bổn Sư
thì vị Bà La Môn cảm nghe thẹn thùng và những lời của
ông về sau biểu lộ nỗi niềm ăn năn hối hận." --
(Kassapa Thero).
[2]Vị Bà La Môn nổi cơn phẫn nộ vì cái mà ông cho là
điềm xấu. Đó là mới sáng sớm đã thấy một "thầy
tu trọc đầu". Ông cho đó là điềm bất tường nên nói
lên những lời cộc cằn khiếm nhã.
Đức Phật không bao giờ trả thù mà lễ độ và trầm tĩnh
trả lời, không làm giảm giá trị ông Bà La Môn và cũng không
tự tâng bốc khen ngợi mình. Ngài không nói rằng người nóng
nảy lỗ mãng, ăn nói thô lỗ cộc cằn, quả thật là
"cùng đinh" - Vasala - theo đúng định nghĩa của danh
từ, mặc dù người ấy có thể được sanh ra từ trong đầu
của thần Brahma.
Câu trả lời của Đức Thế Tôn làm cho ông Bà La Môn
cảm thấy rằng chính Đức Phật là một vị Bà La Môn
trong khi ông - người được gọi là Bà La Môn - đúng thật
là cùng đinh.
[3] Makkha - thường được dịch là "đạo đức
giả", "ngụy thiện", giả dối. Đúng theo ngữ
nguyên là "bôi bỏ cái tốt của người khác".
[4] Nơi đây Đức Thế Tôn dùng danh dừ "sanh hai
lần", theo văn thể thường dùng trong kinh sách Bà La Môn.
Ekajam-Dvijam, những chúng sanh "sanh một lần",
tức tất cả chúng sanh, loại trừ loại noãn sanh, như chim
chóc hay những loài được sanh ra từ trong trứng. "Sanh
hai lần", một lần trong trứng và một lần nữa trong
trứng sanh ra.
[5] A La Hán. Một vị thánh toàn thiện đã tận diệt
mọi ô nhiễm.
[6] "Sabrahmake loke" theo nghĩa trắng là: trong thế
gian cùng với chư Phạm Thiên, tức toàn thể vũ trụ (Bản
Chú Giải).
[7] Trong 20 câu, Đức Phật kể ra ba mươi bốn loại điều
kiện làm cho con người trở thành cùng đinh.
Câu đầu tiên Ngài đề cập đến sáu loại điều kiện
như sân hận v.v...; trong câu thứ nhì, Ngài đề cập đến
sự kiện làm tổn thương chúng sanh khác; thứ ba, đến sự
áp bức, chinh phục; thứ tư, đến sự trộm cắp; thứ năm,
đến sự gian lận, nợ nần; thứ sáu, đến sự cướp
giựt; thứ bảy, đến sự làm chứng gian để vụ lợi;
thứ tám, đến tánh nết giả dối phản bội; thứ chín, đến
sự không biết ơn cha mẹ; thứ mười, đến sự đánh đập
và quấy rầy những người sống quanh; thứ mười một, đến
sự tự lừa dối, lường gạt mình; thứ mười hai, đến
sự gây tội ác và giấu nhẹm, giữ kín trong lòng; thứ mười
ba, đến tánh vô ân bạc nghĩa; thứ mười bốn, đến sự
giả dối lường gạt; thứ mười lăm, đến sự nguyền
rủa chửi mắng người tu hành; thứ mười sáu, đến sự
gian lận; thứ mười bảy, đến tánh tự cao, tự đại và
khinh rẻ người khác; thứ mười tám, đến bảy điều
kiện như chửi mắng v.v...; thứ mười chín, đến việc
xử tồi tệ với Đức Phật và chư vị đệ tử; thứ hai
mươi, giả dối tự xưng mình là bậc A La Hán.
Không xét đoán người qua sự sanh trưởng mà qua hành vi,
bậc Thánh Nhân gọi ba mươi bốn loại người ấy là hạng
người cùng đinh.
[8] Đức Phật nói lên câu này nhằm đánh tan quan kiến
sai lầm mà vị Bà La Môn khư khư cố chấp.
[9] Theo Bản Chú Giải, "Vasala", cùng đinh, là người
bị những đám mưa (vassanto) làm cho hành động bị ô
nhiễm, và Bà La Môn là người quét sạch, đánh tan (bahento)
mọi ô nhiễm bằng những hành động trong sạch. Trong bản
dịch này danh từ "Brahmana" ám chỉ các bậc A La Hán,
danh từ "brahmin" thì chỉ những người trong giai
cấp Bà La Môn.
[10] Comp: "Sự sanh trưởng không làm cho con người
thuộc về giai cấp Bà La Môn, cũng không làm cho con người
không phải ở trong giai cấp Bà La Môn.
"Chính đời sống và hành vi uốn nắn, làm cho con người
trở nên thật sự là Bà La Môn.
Cuộc sống uốn nắn làm cho con người trở nên nông dân,
thương gia, nô bộc ;
Cuộc sống uốn nắn làm cho con người trở nên kẻ
trộm cắp, chiến sĩ, quan quyền."
[11] Đức Phật muốn nhắc đến một câu chuyện trong
tiền kiếp xa xôi của Ngài, khi là con một người cùng đinh.
Lúc bấy giờ Ngài tên Matanga, có một cuộc sống đức
hạnh phi thường, làm cho mọi người đều khâm phục và
sau đó tái sanh vào cảnh Trời Phạm Thiên. Xem Túc Sanh
Truyện Matanga Jakata, số 497.
[12] Candala, cùng đinh, có nghĩa là giai cấp thấp hèn;
Sopaka có nghĩa là người nấu thịt chó để ăn, ám chỉ
một lối sống thấp kém; và Matanga là tên của con người
cùng đinh ấy (Bản Chú Giải).
[13] Chiếc xe của thiên đình. Tức là Bát Chánh Đạo, có
tác dụng đưa chúng sanh đến cảnh giới Phạm Thiên (Brahma
realm).
[14] Con đường "xa lộ không dục vọng" là con
đường mà các bậc vĩ nhân như Đức Phật v.v... đã đi trên
đó.
[15] Sau khi cơ thể tan rã.
[16] Những vị hằng ngày dấn thân trong việc học kinh
Phệ Đà (Veda).