|
[26]
Những
hình thức Sanh và Tử
"Mãi mãi hạng thiển trí
tìm đi tái sanh,
Mãi mãi sanh đến, rồi tử đến,
Mãi mãi người khác đưa ta đến mồ." -- Tạp A Hàm
Pháp
Thập Nhị Nhân Duyên dùng những danh từ kỹ thuật tế
nhị để diễn tả tiến trình sanh tử và dạy rằng hiện
tượng chết phát sanh do một trong bốn nguyên nhân sau đây:
1. Sự kiệt lực của Nghiệp Tái
Tạo (kammakkhaya)
Người Phật tử tin rằng thông
thường, các tư tưởng, tác ý, hay ý muốn thật mạnh lúc
sinh tiền, sẽ hồi sinh với một năng lục mạnh mẽ trong
giờ phút lâm chung. Chính tư tưởng cuối cùng ấy tạo điều
kiện cho sự tái sanh sắp đến. Khi năng lực của Nghiệp
Tái Tạo (janaka) đã kiệt thì những sinh hoạt của cơ
thể mà luồng sinh lực nằm trong đó cũng chấm dứt. Có
khi chấm dứt sớm hơn tuổi thọ thông thường trong cảnh
giới ấy. Trong trường hợp nầy thường xuyên xảy đến
cho chúng sanh trong cảnh khổ (apaya) nhưng cũng có thể
xảy ra trong những cảnh giới khác.
2. Hết tuổi thọ (ayukkhaya)
Tuổi thọ có thể dài hay ngắn
tùy vào cảnh giới. Những cái chết tự nhiên như chết
già, chết vì hết tuổi thọ, thuộc về loại nầy.
Có những cảnh giới trong ấy
kiếp sống dài hơn ở những cảnh khác. Trong cảnh giới
của mình, nếu tuổi thọ đã đến mức tối đa, kiếp đã
mãn, thì dầu nghiệp lực còn mạnh cũng phải chết. Tuy
nhiên, nếu năng lực của Nghiệp Tái Tạo thật mạnh,
nghiệp lực có thể tự hồi sanh, tạo "Sắc"
mới trong cảnh giới ấy hay trong một cảnh giới cao hơn,
như trường hợp chư Thiên.
3. Nghiệp Tái Tạo và tuổi thọ
đồng thời chấm dứt cùng một lúc (ubhayakkhaya).
4. Một nghiệp lực ngược
chiều, thật mạnh, ngăn chận, làm bế tắc thình lình
luồng trôi chảy của Nghiệp Tái Tạo (upacchedaka kamma).
Những cái chết đột ngột,
bất đắc kỳ tử, và những trường hợp yểu tử đều
do nhân nầy.
Một năng lực thật mạnh có
thể đổi chiều hướng một mũi tên bay, hay ngăn chặn
lằn bay, làm cho mũi tên rơi xuống đất. Cũng dường
thế ấy, một nghiệp lực thật mạnh trong quá khứ có
thể đánh tan tiến trình tư tưởng cuối cùng và tiêu
diệt kiếp sống tâm linh của một chúng sanh. Cái chết
của Devadatta (Đề Bà Đạt Đa) là do nghiệp tiêu diệt mà
ông đã tạo.
Ba trường hợp đầu tiên được
gọi chung là "chết đúng thì" (kala marana). Trường
hợp thứ tư là "chết không đúng thì" (akala
marana).
Như ngọn đèn dầu có thể tắt
vì bốn nguyên nhân:
1. Tim lụn.
2. Dầu cạn.
3. Tim lụn và dầu cạn cùng lúc, và
4. Những nguyên nhân khác từ bên ngoài như một cơn gió
mạnh thổi qua.
Theo Phật Giáo cũng có bốn lối
sanh là:
1. Noãn sanh (andaja), sanh từ
trong trứng.
2. Bào sanh (jalabuja), sanh từ trong bào thai.
3. Thấp sanh (samsedaja), sanh từ chổ ẩm thấp.
4. Hóa sanh (opapatika), đột nhiên sanh ra.
Tất cả chúng sanh đều được
sanh ra theo một trong bốn lối ấy.
Chim và những loài bò sát có
trứng thuộc loại noãn sanh. Người, một vài cảnh Trời trên
quả địa cầu, và loài thú thuộc loại thai sanh, hay bào
sanh. Có những mầm giống được sanh ra và trưởng thành
từ nơi ẩm thấp, như vài loại côn trùng, thuộc loại
thấp sanh. Những chúng sanh thuộc loại hóa sanh thường là
vô hình đối với con người, tức mắt người không thể
thấy. Do nghiệp quá khứ, các chúng sanh ấy bỗng nhiên
xuất hiện, khởi phải qua một giai đoạn phôi thai nào.
Ngạ quỉ (peta), chư Thiên (deva), và chư Phạm Thiên (Brahma)
đều thuộc loài hóa sanh.
|