|
|
Tam
Tạng Kinh Điển Nguyên Thủy
(Tam
Tạng - Tipitaka)
I. Luật tạng
(Vinaya Pitaka - Disciplinary and Procedural Rules)
Luật tạng Pali gồm 5 quyển chính:
- Căn Bản Giới, Parajika Pali
(Major Offences)
- Tiểu Giới, Pacittiya Pali (Minor
Offences)
- Đại Phẩm, Mahavagga Pali
(Greater Section)
- Tiểu Phẩm, Cullavagga Pali
(Lesser Section)
- Yết Ma và Truyền Giới Pháp,
Parivara Pali (Epitome of the Vinaya)
Có nơi kết hợp 2 quyển đầu, Parajika
Pali và Pacittiya Pali, thành bộ Suttavibhanga - Luật giải. Vào năm
2005, Tỳ khưu Indacanda (Chánh Thân) đã hoàn tất dịch sang Việt ngữ toàn
bộ Luật tạng, và phân chia như sau:
1. Phân tích giới Tỳ khưu (Bhikkhu
vibhanga): 2 tập
2. Phân tích giới Tỳ khưu ni (Bhikhuni vibhanga): 1 tập
3. Đại phẩm (Mahavagga): 2 tập
4. Tiểu phẩm (Cullavagga): 2 tập
5. Tập yếu (Parivara): 2 tập
Trong Hán tạng còn có các bộ
luật khác, dịch từ bộ luật của những bộ phái khác
nhau:
- Thập Tụng luật, của Thuyết
Nhất Thiết Hữu bộ (Sarvastivada), do ngài Phất Nhã Đa
La (Punyatara) dịch
- Tứ Phần luật, của Pháp
Tạng bộ (Dharmaguptaka), do ngài Phật Đà Da Xá
(Buddhayasas) dịch
- Ma Ha Tăng Kì luật, của Đại
Chúng bộ (Mahasanghika), do ngài Phật Đà Bạt Đà La
(Buddhabhadra, Giác Hiền) dịch
- Ngũ Phần luật, của Hóa Địa
bộ (Mahisasaka), do ngài Phật Đà Thập (Buddhajiva) dịch
- Căn Bản Thuyết Nhất Thiết
Hữu bộ luật, của Da Du La Thuyết Nhất Thiết Hữu bộ
(Mula-Sarvastivada)
II. Kinh Tạng
(Nikaya Pitaka - Discourses)
- Trường Bộ Kinh, Digha Nikaya
(Collection of Long Discourses)
- Trung Bộ Kinh, Majjhima Nikaya
(Collection of Middle-length Discourses)
- Tương Ưng Bộ Kinh, Samyutta
Nikaya (Collection of Kindred Sayings)
- Tăng Chi Bộ Kinh, Anguttara Nikaya
(Collection of Gradual Sayings)
- Tiểu Bộ Kinh, Khuddaka Nikaya
(Smaller Collection)
Tiểu Bộ Kinh gồm có 15 quyển:
- Tiểu Bộ Tập (Tiểu Tụng),
Khuddaka Patha (Shorter Texts)
- Pháp Cú Kinh, Dhammapada (The Way
of Truth)
- Phật Tự Thuyết, Udana (Paeans
of Joy)
- Như Thị Ngữ (Phật Thuyết
Như Vậy), Itivuttaka ("Thus said" Discourses)
- Kinh Tập, Sutta Nipata (Collected
Discourses)
- Thiên Cung Sự, Vimana Vatthu
(Stories of Celestial Mansions)
- Ngạ Quỷ Sự, Peta Vatthu
(Stories of Peta)
- Trưởng Lão Tăng Kệ,
Theragatha (Psalms of the Brethren)
- Trưởng Lão Ni Kệ, Therigatha
(Psalms of the Sisters)
- Bổn Sanh, Jataka (Birth Stories
of the Bodhisatta)
- Nghĩa Thích, Niddesa
(Expositions)
- Vô Ngại Giải Đạo,
Patisambhida (Book on Analytical Knowledge)
- Thí Dụ, Apadana (Lives of
Arahants)
- Phật Sử, Buddhavamsa (History
of the Buddha)
- Sở Hạnh Tạng, Cariya Pitaka
(Modes of Conduct)
Kinh điển Nguyên thủy cũng được
ghi chép lại bằng tiếng Sanskrit và truyền về phương
Bắc, được dịch sang tiếng Tây Tạng và tiếng Hán qua
nhiều thời kỳ khác nhau và từ nhiều bộ phái khác nhau,
không đồng nhất. Các bản Sanskrit đã thất lạc, không còn
đầy đủ như tạng Pali. Các bộ kinh dịch ra tiếng Hán
gọi là các bộ A Hàm (Agama, A Cấp Ma), gồm có 4 bộ chính:
- Trường A Hàm (Dirgha-Agama), tương
ứng với Trường Bộ Kinh, do ngài Phật Đà Da Xá
(Buddhayasas) và Trúc Phật Niệm dịch từ bản của Pháp
Tạng bộ (Dharmaguptaka) vào năm 412-413 CN, trong đời nhà
Hậu Tần.
- Trung A Hàm (Madhyama-Agama), tương
ứng với Trung Bộ Kinh, do ngài Cù Đàm Tăng Già Đề Bà
(Gotama Sanghadeva) và Đạo Tổ dịch từ bản của Thuyết
Nhất Thiết Hữu bộ (Sarvastivada) vào năm 397-398 CN, trong
đời nhà Tiền Tần.
- Tăng Nhất A Hàm (Ekottara-Agama),
tương ứng với Tăng Chi Bộ Kinh, do ngài Cù Đàm Tăng Già
Đề Bà (Gotama Sanghadeva) dịch có lẽ từ bản của Đại
Chúng bộ (Mahasanghika) năm 397 CN, trong đời nhà Tiền
Tần.
- Tạp A Hàm (Samyukta-Agama), tương
ứng với Tương Ưng Bộ Kinh, do ngài Cầu Na Bạt Đà La
(Gunabhadra) dịch từ bản của Thuyết Nhất Thiết Hữu
bộ (Sarvastivada) năm 435-443 CN, trong đời nhà Tống.
Từ năm 1991, trong chương trình
phiên dịch Đại Tạng Kinh Việt Nam, Viện Nghiên Cứu Phật
Học Việt Nam (chùa Vạn Hạnh, Phú Nhuận, Sài Gòn) đã
lần lượt phát hành các bộ kinh theo thứ tự như sau:
| Số
thứ tự |
Tựa
Kinh |
Năm
phát hành |
Dịch
Giả |
| 1, 2 |
Trường Bộ
(I, II) |
1991 |
HT Minh Châu |
| 3, 4 |
Trường A Hàm
(I, II) |
1991 |
HT Trí Tịnh |
| 5, 6, 7 |
Trung Bộ
(I, II, III) |
1992 |
HT Minh Châu |
| 8, 9, 10, 11 |
Trung A Hàm
(I, II, III, IV) |
1992 |
HT Thiện Siêu |
| 12, 13, 14, 15, 16 |
Tương Ưng Bộ
(I, II, III, IV, V) |
1993 |
HT Minh Châu |
| 17, 18, 19, 20 |
Tạp A Hàm
(I, II, III, IV) |
1993-1995 |
HT Thiện Siêu
&
HT Thanh Từ |
| 21, 22, 23, 24 |
Tăng Chi Bộ
(I, II, III, IV) |
1996-1997 |
HT Minh Châu |
| 25, 26, 27 |
Tăng Nhất A Hàm
(I, II, III) |
1997-1999 |
HT Thiện Siêu
&
HT Thanh Từ |
| 28 |
Tiểu Bộ (I)
Tiểu Bộ Tập, Pháp Cú Kinh, Phật Tự Thuyết, Như Thị Ngữ, Kinh
Tập |
2000 |
HT Minh Châu |
| 29 |
Tiểu Bộ (II)
Thiên Cung Sự, Ngạ Quỷ Sự |
2000 |
GS Trần Phương
Lan |
| 30 |
Tiểu Bộ (III)
Trưởng Lão Tăng Kệ, Trưởng Lão Ni Kệ |
2000 |
HT Minh Châu |
| 31 |
Tiểu Bộ (IV)
Bổn Sanh (1-120) |
2001 |
HT Minh Châu |
| 32 |
Tiểu Bộ (V)
Bổn Sanh (121-263) |
2001 |
HT Minh Châu &
GS Trần Phương Lan |
| 33 |
Tiểu Bộ (VI)
Bổn Sanh (264-395) |
2002 |
GS Trần Phương Lan |
| 34 |
Tiểu Bộ (VII)
Bổn Sanh (396-473) |
2003 |
GS Trần Phương Lan |
| 35 |
Tiểu Bộ (VIII)
Bổn Sanh (474-520) |
2003 |
GS Trần Phương Lan |
| 36 |
Tiểu Bộ (IX)
Bổn Sanh (521-539) |
2003 |
GS Trần Phương Lan |
| 37 |
Tiểu Bộ (X)
Bổn Sanh (540-547) |
2004 |
GS Trần Phương Lan |
III. Thắng Pháp
Tạng (Abhidhamma Pitaka - Vi Diệu Pháp, A Tỳ Đàm, Luận
Tạng)
- Pháp Tụ, Dhammasangani
(Classification of Dhamma)
- Phân Tích (Phân Biệt), Vibhanga
(Divisions)
- Chất Ngữ (Giới Thuyết),
Dhatukatha (Discourse on Elements)
- Nhân Chế Định (Nhân Thị
Thuyết), Puggala Pannatti (The Book on Individuals)
- Ngữ Tông (Biện Giải),
Kathavatthu (Points of Controversy)
- Song Đối (Song Luận), Yamaka
(The Book of Pairs)
- Vị Trí (Phát Thú), Patthana (The
Book of Causal Relations)
Các bộ nầy được Hòa thượng Tịnh Sự
(Santakicco Mahathera) dịch trước năm 1975 dựa theo bản
Pali-Thái, và đã được phát hành tại Sài Gòn (chùa Kỳ Viên,
Quận 3) trong những năm qua.
Bình
Anson
Perth, Western Australia
Tháng 07-1997
(bổ sung: tháng 04-2006)
Ghi Chú:
1. Tựa Việt ngữ của HT
Minh Châu, HT Tịnh Sự, và HT Đức Nhuận. Tựa Anh ngữ
của HT Narada.
2. Toàn bộ kinh điển Pali
ngữ và bản dịch Anh ngữ đã được Hội Kinh Điển Pali
(Pali Text Society) lần lượt xuất bản trong 100 năm qua. Xin
xem bài giới thiệu bằng Anh ngữ: Publications
of the Pali Text Society.
|